زمین شناسی استان

زمین شناسی استان خوزستان:

از نگاه زمین ریخت شناسی سه چهره مورفولوژیک،در استان خوزستان حاکم است. اول واحدهای کوهساز که درشمال خاور استان قرار دارند. دوم واحدهای تپه ماهوری که نواحی واقع پیرامون دزفول، رامهرمز و اهواز را زیر پوشش دارند. سوم دشت های آبرفتی و پهنه های سیلابی که زمینهای واقع در جنوب اهوز تا سواحل خلیج فارس را تشکیل و نوعی زمین ریخت های نهشتی هستند. در ریختار گفته شده پدیده های تکتونیکی، ترکیب سنگ شناسی سازند های زمین شناسی، میزان تراکم و فرسایش پذیری سنگها و بالاخره خاستگاه زایشی (فرسایشی- نهشتی) نقش دارند.

جایگاه ساختاری استان خوزستان در ایالت زمین ساختی- رسوبی زاگرس است که تاریخچه رسوبی و ساختاری ویژه ای برآن حاکم است. بخش کوهستانی خوزستان نمونه ای از توده های کوهستانی چین خورده یکپارچه است که به لحاظ داشتن ویژگیهای سنگی و ساختاری خاص، زاگرس چین خورده نام دارد. ولی، در جبهه جنوب باختری این کوهستان به ویژه در پیرامون مسجد سلیمان، جنوب غرب رامهرمز، کوه رگ سفید و در پهلوی جنوبی تاقدیس اهواز را ندگی هایی به سمت جنوب باختر وجود دارد که گاه جابجایی در خور توجه دارند به همین رو نام زاگرس چین خورده- رانده شده مناسب تر از زاگرس چین خورده است.

حاشیه شمالی دشت خوزستان بخشی از یک ساختار تکتونیکی شاخص است که به آن فروافتادگی( فروبار) دزفول گفته شده است. این فروبار نوعی حوضه پیش کمانی است که در جنوب باختری جبهه کوهستان شمال خاور استان (خوزستان) تشکیل شده است. از خاصه های زمین شناسی این فروبار ستبرای زیاد رسوبات(16تا18 متر) است و یکی از نواحی نفت خیز استان است.

حد فروبار دزفول و پلاتفرم عربی یک خط واره برآوردی است که در حد جنوب خاوری استان (نزدیک کوه رگ سفید) از محیط آبی خلیج فارس وارد دشت آبادان می شود. پوشش آبرفتی ویژگیهای زمین شناسی پلاتفرم(عربی) را پنهان داشته ولی داده های منطقه ای به ویژه ژنوفیزیکی نشان میدهد که دراین قسمت استان  توالیهای رسوبی، رخساره آواری دارند و دریک راستای شمال- جنوب، به صورت چین های بسیار باز با یالهای نزدیک به افق چین خورده اند.

سازندهای زمین شناسی گستره خوزستان، به عنوان بخشی از زاگرس چین خورده رانده شده، درشرایط رسوبی و تکتونیکی متفاوت تشکیل شده اند به همین رو، بر حسب زمان و مکان تفاوتهای رخساره ای در خور توجه دارند. با تکیه برسه عامل لیتو لوژی، تکتونیک و سن سازندهای زمین شناسی رخنمونهای سنگی استان را می توان به دو واحد تکتونواستراتیگرافی زیر تقسیم کرد.

1- ردیف های دریایی ژوراسیک- کرتاسه که رخساره حوضه تتیس جوان را دارند. ردیف های مذکور عموماً در هسته تاقدیسها و در یک راستای عمومی شمال باختری- جنوب خاوری برونزد دارند.

2- توالیهای همزمان با کوهزایی آلپی که سن سنوزوئیک دارند و خاصه های آن معرف نهشته های انباشته شده در یک دریای پسرونده به سمت جنوب است. توالی مورد سخن که ممکن است دریایی و یا غیر دریایی باشند شامل چند واحد زیر است.

اول، ردیف های دریایی ائوسن(سازند پابده) و سنگ آهکهای دریایی اولیگوسن- میوسن (سازند آسماری) که سنگ مخزن ذخایر نفتی استان را می سازد.

دوم واحدهای آواری- تبخیری میوسن موسوم به گروه فارس که همزمان با کوهزایی آلپ پایانی و در محیط های دریایی پسرونده تشکیل شده اند.

ردیف های تبخیری موجود در پایه این مجموعه(سازند گچساران) سنگ پوش ذخایر نفتی استان خوزستان هستند.

سوم واحدهای آواری بعد از کوهزائی موسوم به کنگلومرای بختیاری که معرف فرسایش های نسبتاً شدید بعداز کوهزائی آلپ پایانی است.

و بالاخره باید از نهشته های آواری کواترنری یاد کرد که حاصل هوازدگی سازندهای گوناگون اند که از قطعات سنگی به ابعاد، جنس و سن متفاوت تشکیل شده اند.

به جز دشت خوزستان که نسبتاً آرام و فاقد توان لرزه خیزی است در نواحی کوهستانی استان به ویژه اطراف بهبهان، توان لرزه خیزی بالا است که گاهی با خسارت و ویرانی همراه است.