زمین شناسی مهندسی و مخاطرات

زمین شناسی مهندسی (Engineering Geology)

کاربرد مفاهیم و داده‌های زمین شناسی در کارهای مهندسی به ویژه در مهندسی عمران، مهندسی معدن و مهندسی نفت می‌باشد. همانگونه که به وسیله مجمع مهندسین زمین شناس در 1969 تبیین گردیده است : " این علم کاربرد داده ها, فن آوری و مبانی زمین شناسی در مطالعه رخنمون های طبیعی، مصالح سنگی و خاکی یا آب زیر زمینی با هدف اطمینان از شناخت دقیق، تفسیر، استفاده و ارایه فاکتورهای زمین شناسی که ساختگاه, برنامه ریزی, طراحی , ساخت ,اجرا و نگهداری سازه‌های مهندسی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌باشد.

در بسیاری از پروژه‌های مهندسی که به نحوی به ساختار زمین در آن محل مربوط می‌شود مثلاً برای ساخت سازه‌های عظیم (سدها، پل های با دهانه زیاد، نیروگاه ها، سازه‌های صنعتی) ،معادن، حفاری چاه‌های عمیق (نفت، گاز و ژئوترمال) نیاز به درک و درنظر گرفتن ساختارهای زمین شناسی با آگاهی از جنبه‌های مهندسی موضوع می‌باشد.

برای دستیابی به اهداف فوق, مهندس زمین شناس از علم زمین شناسی ,هیدرولوژی , مکانیک خاک، مکانیک سنگ، ژئو مکانیک و کاوش های زیر سطحی (شامل گمانه زنی و آزمایش های ژئوتکنیک و ژئوفیزیک) بهره می‌برد. در نهایت داده ها، نتایج کیفی و کمی و ارزیابی حاصل از این مطالعات برای استفاده به مهندسین ارایه می‌گردد.

دامنه فعالیت های زمین شناسی مهندسی را می توان در نمودار شکل 1 خلاصه کرد.

شکل 1- نمودار فعالیت های زمین شناسی مهندسی

در موضوع ژئومکانیک مطالعه رفتار مکانیکی خاک ها و سنگ ها در مقابل نیروهای وارد به آن ها مورد توجه قرار می گیرد. این موضوع خود شامل دو شاخه مکانیک خاک و مکانیک سنگ می شود. مطالعه حوادث فعال زمین شناسی که تاثیر مستقیمی در شرایط محیطی دارند و نحوه برخورد با آن ها موضوع اصلی بحث ژئودینامیک می باشد. فعالیت های فعال زمین شناسی به طور کلی شامل زمین لرزه ها، آتشفشان ها، ناپایداری دامنه ها، فرسایش، هوازدگی و ... می باشد. در بحث ژئوتکنیک رفتار مکانیکی سنگ ها و خاک ها در محل اجرای طرح های مهندسی و نحوه بهسازی شرایط زمین در محل اجرای طرح ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.