محاسبه کرنش و نرخ دوران در منطقه انتقالی تغییرشکل از زاگرس به مکران با استفاده از مشاهدات GPS

محاسبه کرنش و نرخ دوران در منطقه انتقالی تغییرشکل از زاگرس به مکران با استفاده از مشاهدات GPS

اصغر راست­بود، دانشجوی دکتری ژئودزی، دانشکده مهندسی نقشه­ برداری، دانشگاه صنعتی خواجه­ نصیرالدین طوسی، arastbood@dena.kntu.ac.ir

بهزاد وثوقی، دانشیار دانشکده مهندسی نقشه­برداری، دانشگاه صنعتی خواجه­نصیرالدین طوسی، vosoghi@ kntu.ac.ir

فاطمه کاردر ، دانشجوی کارشناسی ارشد ژئودزی، دانشکده مهندسی نقشه­برداری، دانشگاه صنعتی خواجه­نصیرالدین طوسی، f.kardar@sina.kntu.ac.ir

علی کریمی دونا، دانشجوی کارشناسی ارشد ژئودزی، دانشکده مهندسی نقشه­برداری، دانشگاه صنعتی خواجه­نصیرالدین طوسی ali_doona@sina.kntu.ac.ir

چکیده :

تغییرشکل اندازه­گیری شده توسط شبکه­های GPS محلی در مناطق قاره­ای، تحولات زمین­شناسی و زمین­ساختی منطقه را نشان می­دهد. با آنالیز کرنش منطقه­ای و سرعت دوران محاسبه شده از مشاهدات GPS می­توان به تنسور گرادیان سرعت دو بعدی دست یافت. در این تحقیق تنگه هرمز که در منطقه انتقالی مابین برخورد صفحات تکتونیکی عربستان - اوراسیا و فرورانش مکران قرار دارد به­عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب شده و از مشاهدات GPS انجام شده در این منطقه در سال­های 2000 و 2002 برای محاسبه کرنش، جهت و نرخ­های دوران استفاده شده است. با استفاده از مشاهدات GPS نرخ دوران در سمت شرقی تنگه هرمز برابر به­صورت ساعت­گرد و در سمت غربی تنگه هرمز برابر به­صورت پادساعت­گرد محاسبه گردید که مؤید وجود گسلش­های معکوس در راستای شمال غربی - جنوب شرقی در سمت شرقی و گسلش­های معکوس در راستای شمال شرقی - جنوب غربی در سمت غربی تنگه هرمز می­باشد. همچنین نرخ اتساع کمینه و بیشینه در منطقه به­ترتیب برابر و برآورد گردید که در هر دو حالت فشارشی بوده و نشان­دهنده وجود گسلش­های معکوس در منطقه است. جهت محورهای فشارشی محاسبه شده نیز تطبیق خوبی با جهت برخورد صفحه­های زمین­ساختی عربستان و اوراسیا دارد. در حالت کلی تغییرشکل­های محاسبه شده با استفاده از مشاهدات GPS به­خوبی خصوصیات تغییرشکل منطقه را نشان می­دهد. محورهای نرخ کششی و فشارشی، دوران محور قائم و کرنش حجمی دوبعدی (اتساع) با ویژگی­های زمین­شناسی بلند مدت در منطقه سازگار بوده و نشان می­دهد که میدان سرعت GPS منعکس کننده فرآیندهای مرتبط با تحولات زمین­شناسی منطقه است. اختلاف مابین نتایج حاصل از GPS و مشاهدات زمین­شناسی را می­توان به پراکندگی ایستگاه­های GPS یا تغییرشکل دائمی ناشی از زمین­لرزه­های بزرگ نسبت داد.

کلید واژه­ها: تنسور کرنش، نرخ دوران، برخورد، فرورانش، تنگه هرمز، GPS.