مطالعات کانی­ شناسی و ژئوشیمیایی کانسارهای نوع VTM منطقه ریوش با استفاده از میکروسکوپ الکترونی SEM و روش XRM

مطالعات کانی­ شناسی و ژئوشیمیایی کانسارهای نوع VTM منطقه ریوش با استفاده از میکروسکوپ الکترونی SEM و روش XRM

مرتضی رزم ­آرا،دکتری کانی شناسی از دانشگاه منچستر انگستان، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

Razmaramorteza@gmail.com

مهرداد، اسدی، کارشناسی ارشد پترولوژی از دانشگاه فردوسی مشهد mehrdad.pars63@gmail.com

فرهر نورانی، کارشناسی ارشد زمین­ شناسی اقتصادی از دانشگاه پیام­ نور تبریز ldiko@gmail.com

 چکیده :

   کانسار پلاسری تیتانومگنتیت وانادیوم ­دار منطقه ریوش، یک کانسار پاراژنتیک از نوع VTM می­باشد. این کانسار با استفاده از روش­هایICP-MS, XRF, XRD، RS، SEM و XRM (نگاشت پرتو X) مورد بررسی قرار گرفت. جهت تفکیک واحدهای لیتولوژیک و شناسایی کانی­های موجود در توده افیولیتی و پلاسرهای منشعب از آن از داده­های چندطیفی (multispectral) ماهواره­ای استر استفاده شد. با استفاده از نرم­افزار سنجش از دور ENVI تفکیک لیتولوژی­ها به 6 گروه سنگی امکان­پذیر گردید.   اندیس­های لیتوژئوشیمیایی و پارامترهای سنگ­های میزبان مافیکی و اولترامافیکی همچون اندیس قلیایی (یا مقدار قلیایی­ها)، نسبت FeO/MgO (femic ratio)، یا ضریب مافیک (m/f)، اسیدیته ماگما و ضریب غنی­شدگی کالکوآلکالن همگی نشان از خصوصیات دوگانه کانسارهای تیپیک نوع VTM دارد. آنالیزهای SEM سه گروه اصلی اسپینل در پریدوتیت های منطقه را مشخص نمود که عبارتند از: سری مگنتیت (همچون منیزیوفریت و مگنتیت)، سری کرومیت (منیزیوکرومیت و کرومیت) و سری اسپینل (الوواسپینل و پیکوتیت). آنالیزهای SEM و XRM نشان داد که تیتانیوم در تیتانومگنتیت­ها علاوه بر جانشینی به جای آهن، در نقائص بلوری، امتداد رخ­ها وشکستگی­ها و همچنین در لامل­های اکسولوشنی متمرکز شده است. تمرکز Ti به این صورت نشان­دهنده محدود بودن قابلیت انحلال Ti در انحلال­جامد تیتانومگمتیت­ها در دمای پایین می­باشد.

   کاهش مقادیر FeO، TiO₂ و V همزمان با کاهش SiO₂ و حضور فنوکریست­های تیتانومگنتیت در اغلب نمونه ها نشاندهنده اهمیت تیتانومگنتیت به عنوان یک فاز تفکیکی می­باشد. تیتانومگنتیت ماگماتیک که در پریدوتیت ها مشاهده می­شود بافت شبکه­ای را نشان می­دهد که با فرآیندهای اکسی-اکسولوشن درجه­حرارت بالا تطابق می­نماید.

کلمات کلیدی: VTM، تیتانومگنتیت وانادیوم­دار، ICP-MS، RS، SEM و XRM