مطالعه فرایندهای اسکارنی شدن در اسکارن کمتال (شمال خاروانا، آذربایجان خاوری)

مطالعه فرایندهای اسکارنی شدن در اسکارن کمتال (شمال خاروانا، آذربایجان خاوری)

میر علی اصغر مختاری1و2، دکتر حسین معین وزیری2، دکتر محمد رضا قربانی2، دکتر محمود مهرپرتو3

گروه اکتشافات ناحیه‌ای و متالوژنی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات کشور، mokhtari1031@gmail.com

گروه زمین‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس- پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

چکیده :

اسکارن کمتال در 20 کیلومتری شمال خاروانا در آذربایجان خاوری واقع شده است. دگرسانی متاسوماتیک نوع اسکارن در نتیجه نفوذ توده مونزونیتی کمتال بداخل سنگ‌های کربناته ناخالص کرتاسه بالایی تشکیل شده است.

فرایندهای اسکارنی شدن به دو مرحله مجزای پیشرونده و پسرونده قابل تقسیم است. مرحله پیشرونده بلافاصله پس از جایگیری ماگمای مونزونیتی کمتال بداخل سنگ‌های کربناته ناخالص آغاز شده است. شار حرارتی بالای توده مونزونیتی کمتال موجب دگرگونی ایزوشیمیایی و تبدیل سنگ‌های آهکی خالص به مرمر و تحول سنگ‌های آهکی رس‌دار به اسکارنوئید (دگرگونی- متاسوماتیک دو جانبه) شده است. ورود فاز سیال حاصل از تبلور ماگما به داخل شکستگی‌های سنگ‌های درونگیر، حجم قابل ملاحظه‌ای از عناصری نظیر Fe، Si و Mg را به داخل هاله متاسوماتیک وارد کرده که منجر به تشکیل مقادیر قابل توجهی از کانی‌های کالک سیلیکاته بی‌آب شده است. در مرحله پسرونده،‌در اثر ورود سیالات هیدروترمالی دمای پایین‌تر و فرآیندهای هیدرولیز، کربن‌گیری و سولفیدیزاسیون، بخشی از کانی‌های کالک سیلیکاته بی آب توسط کانی‌های کالک سیلیکات آبدار، سولفیدها، اکسیدها و کربنات جانشین شده‌اند.

گارنت و کلینوپیروکسن فراوان‌ترین مجموعه کانی‌شناسی اسکارن کمتال بوده که در دمای کمتر از Cº550 تشکیل شده‌اند. فقدان ولاستونیت در این مجموعه کانی‌شناسی، همرشدی بلورهای گارنت و کلینوپیروکسن و عدم وجود هاله واکنشی بین این دو کانی و عدم وجود بافت‌های جانشینی نشانگر اینست که این دو کانی بصورت همزمان در محدوده دمایی Cº550- 430 و ƒO2 بین 23-10- 26-10 تشکیل شده‌اند.

کلید واژه‌ها: آذربایجان خاوری، اسکارن، باتولیت قره‌داغ، خاروانا، دگرگونی همبری، کمتال