شواهد تغذیه از کف آبخوان آبرفتی جزمان- هلیلان از ممبر کارستی امام حسن- سازند گورپی، یال جنوبی تاقدیس هلیلان،شمال ایلام

شواهد تغذیه از کف آبخوان آبرفتی جزمان- هلیلان از ممبر کارستی امام حسن- سازند گورپی، یال جنوبی تاقدیس هلیلان،شمال ایلام

احمد دادستان، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، Email: kdadsetan@gmail.com

دکتر داراب رئیسی گهروئی، شرکت مهندسین مشاور آبدان فراز، Email: darab_raisi@yahoo.com

 چکیده :

آبخوان آبرفتی یکپارچه جزمان- هلیلان بر روی یال جنوبی تاقدیس هلیلان تشکیل شده است و سنگ بستر آن سازند گورپی است که فاقد نفوذپذیری است ولی بخش میانی آن به نام ممبر آهکی امام حسن به‌علت عملکرد فرآیند کارستیفیکاسیون از نفوذپذیری خوبی برخوردار است که توانسته است با کف آبخوان آبرفتی در بخش‌های مرکزی ارتباط هیدرولیکی داشته و آن را تغذیه نماید. داده‌های پیزومتری در نقشه‌های تراز بیشینه و کمینه آبخوان‌آبرفتی، هیچگونه تغذیه از کف را نشان نمی‌دهد. زیرا تعداد کم پیزومترها و پوشش نامناسب آنها توانایی نشان دادن تغییرات موضعی سطح ایستابی را ندارند. برای اینکه تغییرات سطح آب‌زیرزمینی دقیق‌تر ارزیابی شود احداث و تجهیز 6 حلقه چاه پیزومتری جدید پیشنهاد شده است.

نقشه‌های هدایت الکتریکی، دما و pH نشان می‌دهد که در امتداد یال جنوبی تاقدیس هلیلان مانند شمال‌خاوری شهرک توحید و جنوب‌باختری روستای چشمه‌ماهی منحنی‌های بسته‌ای تشکیل می‌شود که بیانگر ورود جریان‌‌های تازه آب زیرزمینی با کیفیت بهتر از ذخیره آبخوان آبرفتی است. به‌طوری که بین آبخوان آبرفتی در بالا و ممبر آهکی امام حسن سازند گورپی به‌عنوان سنگ کف ارتباط هیدرولیکی وجود دارد. مطالعات ژئوفیزیک هم نشان داده است که علاوه‌بر بالا بودن سنگ کف در مناطقی از دشت که در نقشه‌های هیدروشیمی دارای کیفیت بهتر هستند، دارای مقاومت الکتریکی بیشتری نسبت به مناطق مجاور است. با انطباق نقشه زمین‌شناسی، هیدروشیمیایی و مقاومت الکتریکی آبخوان این نظر نیز اثبات شد که جریان آب زیرزمینی ممبر آهکی امام حسن عامل تغذیه از کف آبخوان است.

کلید واژه ها: آبخوان آبرفتی، تغذیه زیرزمینی، ارتباط هیدرولیکی، ممبر امام حسن، سازند گورپی، جزمان، هلیلان، ایلام