بهینه نمودن و منطقه بندی ضرایب هیدرودینامیکی آبخوان دشت زاهدان با استفاده از مدل ریاضی جریان

دسته آب شناسی
گروه سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور
مکان برگزاری بیست و سومین گردهمایی علوم زمین
نویسنده سید سعید واقفی، غلامرضا لشگری پور، محمد نخعی
تاريخ برگزاری ۲۶ بهمن ۱۳۸۳

Zahedan city is located in south eastern of Iran on the Zahedan plain aquifer. A huge mass of water is extracted from the mentioned aquifer for urban, industrial and agricultural demands. According to recent drought and also much extraction, water table has decreasing in recent years. In this research, by inputting the necessary data such as kind and number of layers, top and bottom of the layers elevation, water table elevation in observation wells and modifying model domain in PMWIN V۵.۳ software environment, the initial basic structure for the model was made. In the next step according to the provided plain unit hydrograph, water table elevation in December ۱۹۹۸ was imported to the model as initial hydraulic head and model was calibrated for steady state condition. After optimizing the horizontal conductivity coefficient at steady state condition, Model was calibrated at transient condition for one year from December ۱۹۹۸ to ۱۹۹۹ and then was verified for three years from ۱۹۹۹ to ۲۰۰۲. By performing these steps and considering suitable values and zonings, the horizontal hydraulic conductivity and specific yield coefficient of aquifer were optimized. Horizontal hydraulic conductivity was estimated maximum ۴۳m/day in north western and minimum ۱۸m/day in north eastern of the plain. The specific yield was calculated maximum about ۰.۲۴ in west and minimum about ۰.۰۸ in south eastern of the plain. The unit hydrograph of the plain and also model outputs show about ۸cm average drowdown annually.


شهر زاهدان در جنوب شرقی ایران بر روی آبخوان دشت زاهدان واقع شده است. مقادیر زیادی آب جهت مصارف شهری، صنعتی و کشاورزی از این آبخوان برداشت می شود. با توجه به خشکسالیهای اخیر و برداشت بیش از حد از آبخوان، سطح آب زیرزمینی در سالیان اخیر در حال افت بوده است در این تحقیق با وارد کردن داده های لازم نظیر نوع و تعداد لایه ها، ارتفاع سقف و کف لایه ها، ارتفاع سطح آب در چاههای مشاهده ای برای زمانهای مختلف، موقعیت چاههای مشاهده ای و مشخص نمودن دامنه مدل در محیط نرم افزار PMWIN V5.3، پیکربندی اساسی اولیه ای برای مدل صورت گرفت. در مرحله بعد با توجه به هیدروگراف واحد تهیه شده برای دشت، ارتفاع سطح آب در آذر ماه 1377 به عنوان بار هیدرولیکی اولیه به مدل وارد شده و مدل برای شرایط ماندگار کالیبره شد. پس از بهینه شدن ضریب هدایت هیدرولیکی افقی در شرایط ماندگار، مدل برای مدت یکسال از آذر ماه 1377 تا 1378 برای حالت غیر ماندگار کالیبره شده و سپس برای مدت سه سال از 1378 تا 1381 صحت سنجی گردید. با انجام این مراحل کاری، ضریب هدایت هیدرولیکی افقی و ضریب آبدهی ویژه آبخوان با در نظر گرفتن مقادیر و منطقه بندی مناسبی بهینه شدند. حداکثر مقدار هدایت هیدرولیکی افقی 43 متر بر روز در قسمت شمال غربی دشت و حداقل آن 18 متر بر روز در شمال شرقی دشت، برآورد شد. حداکثر مقدار ضریب آبدهی ویژه نیز 23/0 در قسمت غربی دشت و حداقل آن 08/0 در شمال شرقی دشت، محاسبه شد. هیدروگراف واحد دشت و نیز نتایج مدل نشان می دهد که سطح آب زیرزمینی، افت میانگینی برابر 8 سانتیمتر در سال دارد.

کلید واژه ها: سیستان و بلوچستان