بررسی روندهای تکتونیکی موثر بر کانه ­زایی کرومیت­ در افیولیت­های سبزوار به روش آنالیز Fry با استفاده از داده‌های ژئوشیمیایی و دورسنجی

بررسی روندهای تکتونیکی موثر بر کانه ­زایی کرومیت­ در افیولیت­های سبزوار به روش آنالیز Fry با استفاده از داده‌های ژئوشیمیایی و دورسنجی

◊◊◊◊◊◊◊

آیدا محبی، دانشجوی دکترای زمین‌شناسی اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی، کارشناس  گروهGIS  سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور،  ایمیل:  aidamohebbi@yahoo.com

سعید جباری بوکانی، کارشناس ارشد زمین‌شناسی نفت، کارشناس گروهGIS  سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور. ایمیل : saeed.jr@gmail.com

علی بیاتانی، کارشناس ارشد GIS، کارشناس گروه دورسنجی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.

سید احمد آقاحسینی، کارشناس ارشد تکتونیک، کارشناس گروه GIS، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

ایمیل : aghahosseini.ah@gmail.com

◊◊◊◊◊◊◊

چکیده :

منطقه­ ی مورد مطالعه در شمال شرق ایران، در سنگ­های افیولیتی سبزوار و در برگه­های با مقیاس 1:250000 زمین‌شناسی سبزوار و جاجرم قرار دارد. این افیولیت ها دارای روند کلی خاوری-باختری بوده و از ناحیه عباس آباد تا ناحیه خاور سلطان آباد (باختر نیشابور) ادامه دارند. وجود رسوبات آتشفشانی- پلاژیک و سنگهای افیولیتی در زون سبزوار، می‌تواند نشانه اقیانوسی نه چندان مشابه اطلس، بلکه اندکی بزرگتر از دریای سرخ در کرتاسه پسین باشد. افیولیت­های سبزوار تحت تاثیر پدیده­های تکتونیکی به شدت در هم ریخته است و از آن به عنوان افیولیت ملانژ یاد می‌شود. در افیولیت­های سبزوار، تعداد 86 کانسار فعال، متروکه و نشانه­ی معدنی کرومیت شناسایی شده‌است. ذخایر کرومیت در افیولیت­های سبزوار در داخل سنگهای الترابازیک قرار دارند. معدن فرومد، معدن گفت، چاه یابو، فیروزآباد، میر محمود و عباس آباد از مهمترین معادن کرومیت در منطقه است. در این تحقیق تلاش شده است تا با شناسایی روند حاکم بر کانه‌زایی و همچنین روند تکتونیکی منطقه، ارتباط آن‌ها مشخص شود. جهت شناسایی ارتباط بین کانه زایی کرومیت با تکتونیک منطقه داده‌های اطلاعاتی موثر در شناسایی این مهم مورد بررسی و از میان آن­ها، داده‌های معدنی شامل معادن، کانسارها و نشانه‌های معدنی کرومیت، داده‌های ژئوشیمیایی رسوبات آبراهه­ای کروم، گسلهای ترسیم شده بر روی نقشه­های زمین‌شناسی، خطواره های استخراج شده از تصاویر ماهواره­ای، مورد پردازش قرار گرفتند. در این تحقیق، ابتدا با روش آنالیز Fry، جهت یافتگی داده­های ژئوشیمیایی و معدنی مشخص گردید. اصولا آنالیز Fry (Fry, 1979) یک روش هندسی برای آنالیز داده­های مکانی نقطه­ای است و یک تکنیک مفید برای مطالعه­ی کانه­زایی‌هاست. جهت مقایسه روند در هر 4 دسته داده از دیاگرام گل سرخی استفاده شد. نتایج نشان می­دهد که داده­های معدنی دارای جهت شمال­غرب – جنوب شرق هستند. داده­های ژئوشمیایی در دو روند جهت شمال­غرب – جنوب شرق و شمال­شرق- جنوب غرب قرار گرفته­اند. علت این اختلاف می‌تواند ناشی از پراکندگی داده­های ژئوشیمیایی در سراسر حوضه­ی رسوبی باشد. در حالیکه گسل­ها نیز هم روند با داده­های ژئوشیمیایی بوده و دو روند شمال­غرب –جنوب شرق و شمال­شرق- جنوب غرب را نشان می­دهند. بنابراین به نظر می­رسد که دسته گسل­هایی که دارای  جهت شمال­غرب- جنوب شرق بوده و هم روند با کانه زایی اصلی کرومیت در منطقه می‌باشند دارای ارزش بالاتری بوده و در هنگام اکتشاف و یا مدلسازی  اکتشافی در محیطGIS  مورد توجه بیشتری قرار بگیرند.