تکتونیک نمک، چین خوردگی و گسلش در زاگرس و خلیج فارس

تکتونیک نمک، چین خوردگی و گسلش در زاگرس و خلیج فارس

◊◊◊◊◊◊◊

سلمان جهانی، دکترای تکتونیک از دانشگاه سرجی پونتواز، فرانسه، 2008، کارشناس ارشد زمین شناسی ساختمانی شرکت ملی نفت ایران مدیریت اکتشاف نفت، salman_jahani@yahoo.com

◊◊◊◊◊◊◊

چکیده :

 چین‏ها و گسله‏ها ساختارهای اصلی کمربند چین-راندگی زاگرس هستند. با این حال، وجود تعداد زیادی دیاپیر نمکی در زاگرس خاوری بصورت برونزد یافته (Plug) و یا بصورت مدفون (گنبد) از نمک‏های سری رسوبی هرمز به سن پرکامبرین پسین-کامبرین آغازین منشأ گرفته اند. مطالعات انجام شده بر روی خطوط لرزه ای گستره خلیج فارس به عنوان پیش بوم زاگرس بیانگر آن است که حرکت جانبی و قائم نمک‏های سری تبخیری هرمز از پالئوزوئیک پیشین، یعنی با یک فاصله زمانی تقریباً کوتاه بعد از رسوبگذاری سری هرمز اتفاق افتاده است. این فعالیت تقریباً بصورت پیوسته ولی با شدت‏های متغیر تا حال حاضر ادامه دارد. عملکرد طولانی این دیاپیرهای نمکی سبب شکل‏گیری ناودیس‏های حاشیه ای شده که به طور محلی حجم قابل توجهی رسوب به دلیل پدیده فروسازش (downbuilding) در آن نهشته شده است. وجود این دیاپیرها به همراه ضخیم شدگی محلی توالی رسوبی در اطراف آن‏ها، محل و روند چین‏های شکل گرفته در زمان سنوزوئیک پسین را شدیداً تحت تأثیر قرار داده است. عملکرد متقابل این دو عامل، سبب چرخش روند چین‏ها در گستره زاگرس خاوری شده­ است. علاوه بر آن، وجود دیوارهای نمکی شکل گرفته در زمان پالئوزوئیک آغازین و ضخامت کم رسوبات پوششی در بالای دیاپیرها و مقاومت برشی ضعیف در این راستا سبب شکل گیری تعداد زیادی گسله راستالغز شده است.