دگرشکلی، دگرسانی و ارتباط آن با کانه زائی طلا در پهنه های برشی منطقه معدنی زرترشت (جنوبغرب سبزواران)
| دسته | زمین شناسی اقتصادی واکتشاف |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و سومین گردهمایی علوم زمین |
| نویسنده | راستگوی مقدم،غلامرضا؛ راستاد، ابراهیم؛ رشیدنژاد عمران، نعمتالله؛ محجل، محمد |
| تاريخ برگزاری | ۲۶ بهمن ۱۳۸۳ |
Zartorosht gold district is located ۷۰ Km SW of Sabzevaran, southeasternmost part of Sanandaj-Sirjan zone. Gold mineralization in the metamorphosed volcanic-pyroclastic complex occurs as two types: ۱) Mineralization in shear zones of reverse mechanism along the dominant schistosity (N۸۰/۲۰SW) following the axial planes of recumbent folds. The shear zones and auriferous alteration halos occur as repeatedly lenticular to banded geometries along the schistosity of foliated rocks. ۲) Main and economical mineralization has been concentrated along normal faults and related brittle shear zones trending E-W to N۷۰W, dipping ۷۰S to ۹۰ (extending more than ۱ km). Deformation fabrics in the former ones mainly indicate a transition from ductile to brittle conditions, whereas brittle regime governes in the latter. Choloritization, sericitization, epidotization, argillic, silicified, carbonatization and sulfidization are among the alterations observed in the area in different lithologies. There is a high correlation between gold mineralization, and type and intensity of alteration as well as deformation fabrics. Therefore, gold grade increment exactly corresponds to the internal parts of shear zone, including breccia fabrics, development of fractures and abaundant tensional veinlets. The maximum grades of gold (۱۶.۱-۳۶ ppm) occurred within highly altered silicified-sulfidized zones. During deformation in a brittle shear regime, crystal cataclastic flow, grain rotation and their fragmentation as well as development of tensional fractures provide a suitable channel for the penetration of ore-bearing fluids. In such conditions, silica and sulfide phases precipitated with gold. These conditions, caused the formation of a positive spatial-temporal correlation berween deformation, and silicified and sulfide alterations. In the ore-bearing zones, sulfide minerals are mainly pyrite and chalcopyrite and sometimes arsenopyrite. Native gold also has been observed in places where pyrite is oxidized to iron oxide-hydroxide minerals.
منطقه معدنی طلای زرترشت، در 70 کیلومتری جنوبغرب سبزواران و در منتهی الیه جنوبشرقی پهنه سنندج - سیرجان واقع شده است. کانه زائی طلا در مجموعه واحدهای ولکانیکی - پیروکلاستیکی دگرگونه، به دو صورت دیده می شود: نوع اول، رخداد کانه زائی طلا در پهنه های برشی با ساز و کار تراستی است که همروند با برگوارگی غالب (N80W/20SW) در منطقه بوده و از سطح محوری چینهای خوابیده تبعیت می کند. این پهنه های برشی و دگرسانی طلادار پیرامون آنها با ژئومتری عدسی شکل تا نواری در میان سطوح برگوارگی واحدهای شیستی، کراراً مشاهده می شوند. نوع دوم کانه زائی، که کانه زائی اصلی و اقتصادی طلا در منطقه می باشد، در امتداد گسلهای نرمال و پهنه های برشی شکنای مرتبط با آنها، با مشخصات N70W تا E-W و شیب 70S تا قائم (به طول بیش از 1 کیلومتر)، شکل گرفته است. فابریکهای دگرشکلی در پهنه های برشی نوع اول، عمدتا نمایانگر دگرشکلی گذر از شکل پذیر به شکناست در حالیکه در پهنه های نوع دوم، رژیم شکنا حاکم بوده است. از دگرسانیهای موجود در منطقه می توان دگرسانیهای کلریتی، سریسیتی، اپیدوتی، آرژیلی، سیلیسی، کربناتی و سولفیدی را ذکر نمود که در واحدهای مختلف سنگی تظاهر یافته اند. همبستگی بسیار آشکاری میان کانه زائی طلا با نوع و شدت دگرسانی و فابریکهای دگرشکلی وجود دارد بگونه ایکه، افزایش عیار طلا کاملا منطبق بر بخشهای داخلی تر پهنه های برشی است که واجد فابریکهای برشی، خرد شدگی شدید و گسترش شکستگیها و رگچه های فراوان کششی شده اند. بالاترین عیارهای طلای منطقه (ppm 16،1 تا ppm 36)، از این بخشها که دارای دگرسانی شدید سیلیسی - سولفیدی هستند، بدست آمده است. در طی فرآیند دگرشکلی و در یک رژیم برشی شکنا، جریان کاتاکلاستیکی بلوری، حرکت دانه ها و خرد شدن آنها و همچنین شکل گیری شکستگیهای کششی، موجب فراهم آمدن فضای مناسب جهت نفوذ سیالات کانه دار به این محیط گردیده و در این شرایط، سیلیس و سولفیدها بهمراه طلا نهشته شده اند. این وضعیت، سبب ساز شکل گیری یک همبستگی زمانی - مکانی مثبت میان فرایندهای دگرشکلی و دگرسانیهای سیلیسی - سولفیدی شده است. در پهنه های کانه دار، کانیهای سولفیدی عمدتا پیریت و کالکوپیریت و گاهی آرسنوپیریت هستند و طلای آزاد نیز در بخشهایی که پیریت به کانیهای هیدروکسیدی - اکسیدی آهن تبدیل شده اند، مشاهده شده است.