متالوژنی طلا درشمال باختری ایران،فرآیندی از پویایی هسته وگوشته
| دسته | زمین شناسی اقتصادی واکتشاف |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و سومین گردهمایی علوم زمین |
| نویسنده | بهرام سامانی- علیرضا جعفری راد |
| تاريخ برگزاری | ۲۶ بهمن ۱۳۸۳ |
According to Mitchel and Gaison (۱۹۸۴), and Sawkins (۱۹۹۰) the formation of large gold deposits are related to the subduction zones. The gold deposits of riftogenic zones are being formed on the margins of accretienary terrains after transpressive tectonic regimes. It is believed that the gold and some other metals have been sourced from subducted oceanic crust and other sedimentary series.
Lateral distribution and ore-forming elements in asthenosphere occur by changing in thermal and pressure on the margins of accretienary lithospheric plates (Abramovich etal. ۱۹۸۷). In this process certain geochemical zonality in the mantle will form, which defines the geochemical indexes of fluidal flowage within lithosphere. The most important feature related from ascending of these fluids is formation of petrological and metalogenycal zonality on the structures of continental crust.
The gold ore formation is final production of continental zonality during the formation of local extensional zones, which develop by general compression and diagonal intercalation between continental micro blocks relative to each other. The major lithospheric of Arabian plate with Caspian-Caucasus, and schythian plates. This deformation was accompanied by some deep diagonal faults which localized tectonic strain and lithostatic pressure. These features are acted as conduits, as well as sites of magma generation by decompression, which facilities to move ore-forming fluids to the shallow levels of the earth crust and their concentration in magmatic melts, and giant tectonic breccia.
Three major geodynamic factors had played major roles in gold metallogeny of NW Iran:
۱- Separation of gold by favorable conditions in the asthenosphere.
۲- Rheological heterogeneity in the mantle as the pre request for fluidal accumulation in local domains.
۳- Effective migration of solutions in asthenospheric conduits synchronous with lithospheric brecciation by collision.
به پندار میشل وگارسون[1] (1984)، وساوکینز[2](1990) جایگاه ژئودینامیک کانسارهای بزرگ طلا عموماً در ارتباط با پدیده فرورانش[3] می باشد. کانسارهای طلا در ساختمانهای کافتی در کنار زونهای فرورانش یا زونهای کششی محلی پس از حاکمیت رژیم فشاری تمرکز دارند. چنین تصور می شود که با پدیده فرورانش،شرایط برای تجمع بعضی از فلزات واز جمله طلا فراهم می گردد ومنشأ فلزات به انتشار آنها در پوسته اقیانوسی یا دیگر طبقات رسوبی نسبت داده می شود.
پراکندگی جانبی بخارات وعناصر سازنده کانسنگ در آستنوسفر به واسطه گرادیان حرارتی وفشاری در لبه صفحات لیتوسفر همگرا می تواند روی دهد(آبراموویچ وکلوشین[4] 1987) . دراین فراگرد نوعی زونالیته ژئوشیمیایی درگوشته بوجود می آید وبنیان شاخص های ژئوشیمیایی جریان سیالات درون لیتوسفر را می سازد. بارزترین نتیجه صعود این سیالات در منطقه بندی پترولوژی ومتالوژنی ساختارهای پوسته زمین تجلی می یابد.
کانه سازی طلا فرآیند نهایی بوجود آمدن منطقه بندی قاره ای در زمان تشکیل زونهای کششی محلی به عنوان رویکرد فشار عمومی وتعامل لوزی گونه(اوریب) خرد پهنه های قاره ای نسبت به همدیگر است. لیتوسفر زیرشمال باختری ایران،درحاشیه کمان ولکانو- پلوتونی قفقاز کوچک - ارسباران - طارم به واسطه فشارحاکم از جنوب باختری( صفحه عربستان ) وشمال(خزر- قفقاز وصفحه اسکیتی) [5] به یک ابربرش زمین ساختی [6] تبدیل شده است.این دگرشکلی با یک سیستم از گسل های ژرف اریب همراه بوده که مکان تخلیه تنش تکتونیک وفشار لیتوستاتیک گردیده است. این گسستگی‌ها (گسل ها) سبب تولید تفتال (ماگما) وبرداشت فشار [7] (بروز کمپلکس های آتشفشانی یا ماگمایی دو گانه[8] ) بوده و روان شدن سیالات طلا دار گوشته را به سطح را آسان تر ساخته است. این سیالات به درون سنگهای برشی وجریان مذاب پراکنده شده است. پدیده پی آمدی ذوب در پوسته فوقانی وتشکیل توده های گرانیتوئید نماد گذرگاه سیالات فرارو از گوشته است.
سه فاکتور ژئودینامیک در متالوژنی طلای منطقه نقش آفرین بوده اند که عبارتند از :
1- جدایش طلا تحت شرایط مناسب درآستنوسفر
2- نا همگتی رئولوژی9در گوشته به عنوان زمینه ساز انباشتگی فاز سیال در پهنه های محلی
3-مهاجرت کارآمد سیال در گذرگاههای آستنوسفری همزمان با برشی شدن لیتوسفردر اثر تصادم