چهره های ریخت زمین ساختی گستره کوهپایه و دشت طبس
| دسته | تکتونیک |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیستمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | پیمان نواب پور و دکتر عبدالله سعیدی |
| تاريخ برگزاری | ۱۸ بهمن ۱۳۸۰ |
MORPHOTECTONIC FEATURES IN TABAS PLAIN
Payman Navabpour and Abdollah Saidi
Tectonic Group of Geological Survey of Iran, P.O.Box ۱۳۱۸۵-۱۴۹۴
Abstract: The Shotori mountain range at northern end of the Nayband active fault is one of the east central Iranian ranges in east of Tabas city and playa. Old alluvial cyclic stream terraces, buried Quaternary fault scarps, and naked floor river gorges are some of the evident morphotectonic features in different parts of the mountain western front area. The manifest morphotectonic features in the Tabas plain are outcropped Neogene gentle anticlines, Quaternary reverse faults, joint controlled erosion, erosional terraces, antecedent river gorges, and three kind of old, braided, and active alluvial fans.
These features all point to mountain neotectonic uplift, westward migration of Quaternary alluvial sedimentation, eastward movement of retrograde erosion along seasonal rivers, and recent periodic uplift of the plain with respect to the playa. The close relationship between the morphotectonic features and Quaternary faulting of the ۱۹۷۸’s earthquake, considering presence of ancient perched caves and qanats in valley scarps, emphasize the role of such studies in recognition of active tectonic areas and completing the seismic history without having sufficient reported seismic data.
چکیده: دشت و پهنه تبخیری طبس در باختر کوهستان شتری قرار دارد که یکی از رشته کوه های خاور ایران مرکزی در انتهای شمالی گسل پویای نایبند است. پادگانه های آبرفتی چرخه ای کهن، افرازهای گسلی پوشیده کواترنری، دره های تنگ و ژرف و بسترهای سنگی رودخانه ای از چهره های بارز ریخت زمین ساختی در بخش های گوناگون گستره پیشانی باختری کوهستان هستند. چهره های ریخت زمین ساختی آشکاری که در دشت دیده می شوند شامل رخنمون تاقدیس های ملایمی از لایه های رسوبی نئوژن، گسل های واژگون کواترنری، فرسایش الگو دار بر روی درزه ها، پادگانه های فرسایشی، دره های رودخانه ای آبگذر پیشین و سه گونه بادزن آبرفتی کهن، سیلابی و پویا می باشند. این چهره ها نشانگر برخاستگی نو زمین ساختی رشته کوه، مهاجرت باختری رسوبگذاری کواترنری، گسترش خاوری فرسایش پسرونده در راستای رودخانه های فصلی و برخاستگی بسیار جوان دشت نسبت به پهنه تبخیری هستند. هماهنگی بسیار خوب بین این چهره ها با گسلش کواترنری زمین لرزه 1978 میلادی طبس و وجود غارها و قنات های معلق باستانی در دیواره دره ها، اهمیت انجام پژوهش های ریخت زمین ساختی را برای درک و شناخت هرچه بهتر مرزهای زمین ساختی پویا و تاریخچه لرزه خیزی هر گستره در نبود داده های لرزه ای مناسب خاطر نشان می کنند.