رویدادهای اقیانوسی فاقد اکسیژن و تشکیل توالی فشردهی فرازنین (Frasnian condensed section) در البرز مرکزی
دسته | سنگ شناسی رسوبی |
---|---|
گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
مکان برگزاری | بیستمین گردهمائی علوم زمین |
نویسنده | نادر کهنسال قدیموند داود جهانی |
تاريخ برگزاری | ۱۸ بهمن ۱۳۸۰ |
چکیده
در البرز مرکزی، توالی فشردهای به سن فرازنین پسین در 100 متر نخستین سازند جیرود تشکیل گردیده است. این توالی دربرگیرندهی گلسنگهای سیاه کربندار، ماسهسنگهای کوارتزآرنیتی گلوکونیتدار، سنگهای آهکی دریاهای باز و فسفریت میباشد. ویژگیهای این مجموعهی رخسارهای بسیار شبیه به نهشتههای فسفاتدار رسوبی نواحی دیگر دنیا است. توالیهای یاد شده نشانگر پیشروی فزایندهی آب دریا هستند و به فلات قاره و شیبهای قارهای موجود در حواشی حوضههای بزرگ و عمیق اقیانوسی وابستهاند. بررسیها نشان میدهد که عرضهای جغرافیایی پایین، اعماق بین حدود 50 تا 200 متری، آبهای گرم، نبود یا کمبود مواد آواری و رسوبگذاری بسیار آهسته، از شرایط حاکم بر تهنشینی توالی فشرده در سازند جیرود بوده است. رورانش آبهای اقیانوسی، شکوفایی فیتوپلانکتونها و ماهیها، رویدادهای اقیانوسی فاقد اکسیژن (Oceanic anoxic events)، گسترش منطقهی حداقل اکسیژن (Oxygen minimum zone)، نوسانات کم شیمی آب دریا و پایداری طولانی حوضهی رسوبی در آب و هوای گرم و مرطوب نواحی حارهای، از جمله فرآیندهایی هستند که در فرازنین پسین به پدید آمدن توالی فشردهی فسفاتدار انجامیدهاند. چنین فرآیندهایی به دنبال پیدایش ریفت و تشکیل حوضهی اقیانوسی پالئوتتیس و گسترش حاشیهی واگرای پالئوتتیس در شمال ابرقارهی گندوانا (لاسمی، 1379) حادث شدهاند. توالی فشردهی یاد شده در نتیجهی فرونشینی حرارتی، پس از یک ناپیوستگی آشکار (ناپیوستگی بعد از تشکیل ریفت) و به گونهی پیش رونده (Onlap) به سمت جنوب بر روی سنگهای قدیمیتر تشکیل گردیدهاند. این موضوع نشان میدهد که پیدایش فسفریت در این نهشتهها با مدل اول کوک و مکالینی (Cook & McElhinny, 1979) مطابقت مینماید.