بررسی تغییرات بافتی با شواهدی بر علل ریزشوندگی به طرف پایین دست رودخانه دهبار واقع در جنوب غرب مشهد
| دسته | رسوب شناسی و زمین شناسی دریایی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیستمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | موسوی حرمی ، رضا؛ محبوبی ، اسدا… ؛ غفوری ، محمد؛ خانه باد ، محمد |
| تاريخ برگزاری | ۱۸ بهمن ۱۳۸۰ |
Abstract
Dehbar River drainage basin is located about ۳۵ km southwest of Mashhad. It is mainly gravelly river with a bedload and single channel and consequent stream type. Generally, In many gravel–bed rivers, the grain size changes exponential toward downstream and is mainly related to selective deposition of material on the streambed (according to size, shape and density), downstream distance, lateral and vertical sorting, abrasion (crushing, grinding, splitting, chipping, superficial cracking, sandblasting) during transport and weathering effects when particles are at rest. The grain size variation and causes for fining downward were examined at ۲۰ sites. This sediments are poorly sorted, positively skewed and mainly platykurtic. In the study area, the rapid reduction of slope is one of the main geomorphological factor that causes fining toward downstream as well as the lithological differences between different grains. Gravels are mainly composed of phyllite, slate, and Quartzite.
The percentage of abrasion in slate is about ۲۵.۵ while the phyllite is about ۲۸ (estimated by los Angeles Machine). The main factor in downstream fining is selective transport due to changing hydraulic condition and controlled by hydrology of drainge basin as well as catchment slope.
چکیده
حوضه آبریز رودخانه دهبار در 35 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار گرفته است. این رودخانه دارای بستری گراولی با کانال منفرد و بار بستر بوده از نوع consequent می باشد. بطور کلی در اغلب رودخانه های با بستر گراولی ، اندازه ذرات به طرف پایین دست رودخانه به فرم نمایی (تصاعدی) کاهش می یابد و علل ریز شوندگی شامل : رسوبگذاری انتخابی مواد بستری رودخانه بر اساس اندازه دانه ها ، مسافت حمل و نقل ، جور شدگی عمودی و جانبی در محل رسوبگذاری ، سایش (خرد شدن ، سائیده شدن ، درز و شکاف برداشتن ، ورقه ورقه شدن ، درزه شده سطحی و سایش ماسه ای ) در طول حمل و نقل و تاثیر هوازدگی در زمان اقامت رسوب در بستر رودخانه می باشد. تغییرات بافتی و علل ریز شوندگی دانه ها در 20 نقطه بررسی شده است. بطور کلی رسوبات دارای جورشدگی بد ، کج شدگی مثبت و کشیدگی اغلب بصورت پهن می باشد. در رودخانه دهبار کاهش سریع شیب بستر یکی از عوامل اصلی ژئومورفولوژیکی نرخ ریز شوندگی به طرف پایین دست رودخانه است و همچنین تغییرات اندازه ذرات به طرف پایین دست ممکن است بر اثر مقاومت متفاوت ترکیب دانه ها در برابر سایش بوده باشد. گراولهای بستری در ناحیه مورد مطالعه اغلب شامل فیلیت ، اسلیت و کوارتزیت می باشند. درصد سایش اسلیت ها در حدود 5/25 درصد و فیلیت ها تقریبا برابر 28 درصد توسط تست سایش لوس آنجلس برآورد شده اند. عامل مهم دیگر در ریز شوندگی به طرف پایین دست این رودخانه حمل و نقل انتخابی است که وابسته به شرایط هیدرولیکی بوده و بوسیله هیدرولوژی و شیب حوضه آبریز کنترل می گردد.