بررسی وضعیت رسوبگذاری حوزه سد زاینده رود

پدیده رسوبگذاری در مخازن سدها مهمترین عامل تهدید کننده سرمایه گذاریهای عظیم در پروژه های آبی است. هر ساله میلیونها تن مواد جامد از سطح حوزه های آبریز کشور توسط آب شسته شده و از محلی به محل دیگر انتقال می یابند. در نتیجه فرسایش لایه روئی و حاصلخیز خاک بتدریج از بین می رود و از این رو به آرامی ولی بطور مداوم از حاصلخیزی این گونه اراضی کاسته می شود تا جائی که برداشت محصول از این اراضی را غیر اقتصادی می نماید. علاوه بر این تاسیسات آبی که با سرمایه های زیادی ایجاد شده است، در نتیجه ورود این رسوبات به سیستم، دچار اختلال می شوند. لذا مباحث مربوط به وضعیت رسوبگذاری، حائز اهمیت است. زیرا این امر می تواند ضمن کمک به حفظ منابع آب و خاک کشور صرفه جویی در منابع مالی و سرمایه گذاری و بهبود وضع مردم را در پی داشته باشد. میزان فرسایش و رسوبدهی سالانه یک حوزه بستگی به عوامل مختلفی از جمله اقلیم، توپوگرافی، زمین شناسی و خاک، وضعیت پوشش گیاهی و نحوه بهره برداری از اراضی دارد. از میان تمام عوامل فوق الذکر، زمین شناسی و خاک از مهمترین عوامل محسوب می گردند و گفته می شود در بعضی از موارد، به دلیل حساسیت سازندهای زمین شناسی منطقه علیا، 10% سطح حوزه می تواند تا بیش از 75 تا 80% رسوبات وارده به مخزن سد را تامین کند. در حوزه آبریز سد زاینده رود، تحقیقاتی در مورد فرسایش و رسوب حوزه انجام پذیرفته است که دارای انجام چندانی نیست. منطقه مورد مطالعه، از دیدگاه زمین شناسی جزئی از قلمرو سنندج- سیرجان است که دارای ویژگیهای چینه شناسی و زمین ساختی خاصی است. این زون در اصل جزئی از ایران مرکزی است ولی با اختصاصات ویژه ای مشخص شده است و بصورت نوار طویل دگرگون شده ای به موازات و در امتداد رو راندگی زاگرس قرار دارد. ادامه این زون از سمت غربی وارد کشور ترکیه شده که آن نیز دگرگون گردیده است. این بخش از نظر رسوبگذاری و اختصاصات ساختمانی، مانند ایران مرکزی بوده ولی جهت و امتداد کلی آن از امتداد زاگرس پیروی می کند. این زون جزء نا آرام ترین و به عبارت دیگر فعالترین زون ساختمانی ایران به شمار می آید و فازهای مختلف دگرگونی و ماگمائی مهمی را پشت سر گذاشته است. حوزه آبریز سد زاینده رود از نظر دوران زمین شناسی بسیار متنوع بوده و سازندهای مختلف در آن یافت می شود. در این تحقیق مسائل رسوبگذاری حوزه در ارتباط با وضعیت زمین شناسی و اقلیمی حوزه مورد بررسی قرار گرفته است.