رفتار پور فیروکلاستها در میلونیت های سر پانتینیتی پهنه برشی بوشاد(افیولیت ملانژ جنوب بیرجند)

متن اصلی:
     زمین شناسی منطقه ای
منطقه ی مورد مطالعه ازنظر تقسیم بندی واحد های ساختمانی پوسته ی ایران زمین در ایالت ساختاری سیستان قرار دارد.ایالت ساختاری سیستان در شرق ایران با روند کلی شمالی نشان دهنده ی زمیندرز برخوردی قطعه ی لوت باقطعه ی افغان می باشد(تیرول و دیگران1983). این پهنه ی برخوردی شامل مجموعه های سنگی زمین ساختی پوسته ی اقیانوسی،نهشته های رخساره ی فلیش،مجموعه های آذر آواری ورخساره های ملاس ازکرتاسه ی فوقانی به بالا میباشد. پهنه ی سیستان در بخش شمالی شمالی با تغییرجهت تداخلی وارد قطعه ی لوت شده و در واقع افیولیت ملانژ جنوب بیرجند یکی ازپایانه های زمیندرز سیستان می باشد(خطیب1377).
پهنه ی برشی بوشاد
پهنه ی برشی بوشاد در جنوب بیرجند با موقعیت جغرافیایی فرمول به طول 45 کیلومتر وعرض2-5 و0کیلومتر با روند کلی خاوری-باختری مجموعه ی افیولیت ملانژجنوب بیرجند را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم میکند. این پهنه ی برشی دارای ساز وکار غالب چپ بر با مولفه ی حرکتی معکوس میباشد.روند این پهنه ی برشی ازN78EتاN90Eتغییر میکند وجهت شیب صفحات گسلی به سمت شمال است.این پهنه ی برشی سنگهای مجموعه ی افیولیت ملانژ شامل پرید و تیت ها ،گابروها، اسپیلیت ها ،رسوبات پلاژیک ، نهشته های فلیش و سنگ های آتشفشانی وآذرآواری ترشیری را قطع کرده است.عملکرد این پهنه ی برشی باعث ایجاد گسله سنگهای کاتاکلاستیک،انواع میلونیت ها و رگه های معدنی شده است. خرشدگی سنگهای فرامافیک در پهنه ی برشی بوشاد از یک طرف و افزایش دما دراثر برش باعث فراهم آمدن شرایط مناسب برای رخداد فرایندهای سرپانتینی شدن و لیستونیتی شدن گردیده است.(زرین کوب1372). بطوریکه پهنه های سرپانتینیتی ولیستونیتی در صحرا نشانگر عملکرد پهنه ی برشی بوده و مشخص کننده ی گسترده ی پهنه ی برشی میباشد. گسله سنگهای میلونیتی عمدتا در سرپانتینیت ها و کاتاستیک ها در سایر سنگهای مسیر برش به وجود آمده اند. مقدار جابجایی افقی چپ بر در این پهنه ی برشی 3/4کیلومتر اندازه گیری شده است.
عناصر ساختاری
عناصر ساختاری به وجود آمده در اثر عملکرد این پهنه ی برشی عبارتند از : شکستگیهای برشی فر عی با سازوکار چپ بر (همسو)وراست بر (نا همسو)،گسل های تراستی، برگواره های نوعC,Sخط واره ها، پورفیروکلاستهای عدسی شکل.
شکستگیهای برشی
دو سری غالب شکستگیهای برشی در این پهنه قابل تفکیک هستند.سری اول با موقعیت S70W,75NWدارای سازوکار امتداد لغز چپ بر و مولفه ی حرکتی معکوس با عملکردی مشابه پهنه ی اصلی می باشد. سری دوم با موقعیتS10W,85NW ناهمسو با پهنه ی اصلی و بصورت امتداد لغز راست بر عمل میکنند. تقاطع شکستگیهای مذبور در داخل پهنه ی برشی موجب قطعات رمبوئدری شکل کشیده گردیده که قطر بزرگ آن با جهت حرکت زاویه ی 135درجه ساخته است.
گسلهای تراستی
گسل های تراستی در داخل پهنه ی بوشاد دارای موقعیت N40W,30NE بوده ودر اثر عملکرد أنها، قطعات سنگی به وجود آمده از تقاطع شکستگی های برشی بر روی یکدیگر رانده شده اند.جهت حرکت مواد در این پهنه ی برشی از شمال خاوری به سمت جنوب باختری می باشد.
برگ واره ها
در میلونیت های به وجود آمده در این پهنه ی برشی دو نوع برگ واره قابل تشخیص هستند. برگ واره های نوع C که از نظر هندسی به موازات پهنه ی برشی بوده واز نظر آماری بیشتر دیده می شوند. در حاشیه ی کلاستها این برگ واره تغییر موقعیت داده و از هندسه ی سطوح آنها تبعیت می کند. ولی با فاصله گرفتن از کلاست دوباره به موازات پهنه ی برشی دیده می شوند.برگ واره های نوع S فقط در داخل کلاستها قابل مشاهده بوده و به برگ واره های نوع C ختم میشوند.این دو سری برگ واره زاویه ی 35 در جهت خلاف عقربه های ساعت بایکدیگر می سازند.موقعیت برگ واره های نوع S تابع موقعیت کلاستها بوده واز خاور پهنه ی برشی به سمت باختر 70درجه چرخش در جهت خلاف عقربه های ساعت را نشان می دهد.
پورفیر و کلاستها
در اثر تقاتع شکستگی های برشی ، قطعاتی از سنگ های اولیه به شکل رمبوئدر در زمینه ی تکتونیت های جاوی برگ واره،کرنش کمتری متحمل شده اند . این قطعات سنگی که اغلب هار زبورژیت می باشند در اثر ادامه ی فعالیت پهنه ی برشی متحمل کرنش تأخیری گردیده و برگ واره های نوعS درآنها تشکیل شده است. افزون بر این، کلاست های مذکور در اثر حرکت پهنه ی برشی چپ بر بوشاد در جهت خلاف عقربههای ساعت متحمل چرخش شده و به شکل عدسی در آمدهاند.
ابعاد کلاستها در پهنهی برشی متغیر بوده و از حد میلیمتر تا بیش از دو متر قابل مشاهده است.
نسبت قطر بزرگ به قطر کوچک کلاست ها از رابطه خطی W=0/48530+2/0514 با ضریب همبستگی R=0/92 تبعیت می کند، که می تواند نشان دهنده کرنش برسی ساده در یک فرایند پیش رونده در این پهنه برشی باشد. در مقاطع عمود بر پهنه ی برشی کاهش اندازه کلاستها از مرکز به طرف حاشیه ها مشاهده می شود.
خط واره ها
در این پهنه دونوع خط واره ی a,b مشاهده می شوند. خط واره ی a به موازات جهت حرکت اصلی پهنه ی برشی ، خش لغزهای روی صفحات لغزشی می باشد. خط واره های b ازنوع تقاطعی ،کشیدگی ،کانی های ورخ چین شکست هستند.زاویه ی بین این دوسری خط واره65-35 در خلاف جهت حرکت اندازه گیری شده است،که از خاور به طرف باخترمقدار آن کاسته می شود.