مهره داران فراسنین میانی از ناحیه چاهریسه، شمال شرقی اصفهان
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | سومین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | جان لانگ- مهدی یزدی- واچیک هایراپطیان |
| تاريخ برگزاری | ۱۳ شهریور ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
این مطالعه براساس تشریح نمونههای یافت شده به وسیله نویسندگان در فروردین، آذر (طی بازدید از منطقه چاهریسه در چهارچوب برنامه مسافرتهای علمی سمینار بینالمللی IGCP421 ) و دی ماه 1377 صورت گرفته است. در بین نمونهها یک (EUIV 98.12.119) nuchal plate و بخشی از (EUIV 98.12.124) right lateral plate متعلق به جنس Bothriolepis وجود دارد که مبین اولین نمونههای این جنس (از بخش head shield ) از ایران است. همچنین بقایای بالههای pectoral؛ قطعات (EUIV 98.4.106 EUIV 98.12.118)ML2 و (EUIV 98.12.123) CD1 به خوبی حفظ شده و در بین نمونهها قابل تشخیص میباشد. همچنین از نمونههای متعلق به بخش trunck shield میتوان به قطعه lateral lamina از قسمت (EUIV 98.4.114) PVL و اثر قسمت زیرین قطعه (EUIV 98.12.125) PMD اشاره کرد. در بین دیگر قطعات پراکنده از ماهیان زرهدار میتوان به بخش AL از خانواده ptyctodontid اشاره کرد (Long 1997) که قسمت apronic نشاندهنده تعداد زیادی از توبرکولههای ریز مثلثی شکل میباشد و یکی از خصوصیات جالب توجه وجود حاشیهای قوی و پیشرفته برای spinal plate است که این نمونه را از سایر نمونههای شناخته شده از جهان متمایز میسازد و میتواند حاکی از وجود احتمالی یک جنس جدید از این خانواده باشد. براساس Long et al. 1997 قطعات متعلق به خانواده osteolepididae از گروه کروسوپتریژینها شامل یک نمونه از otic – occipital roof (EUIV 99.1.131)، یک نمونه آرواره نیمه کامل مربوط به نیمه چپ (EUIV 98.4.120)، یک نمونه extrascapular نیمه چپ جانبی (EUIV 98.4.126) و در نهایت یک قطعه جدا شده gular plate (EUIV 98.4.109) میباشد. این نمونهها متعلق به جنس Osteolepis در این منطقه است. در بین نمونههای یافت شده یک دندان خنجری شکل متعلق به قسمت جلویی آرواره جنس Onychodus از این گروه قابل مشاهده است. این فونا مانند دیگر فونای مطالعه شده در ایران واقع در نواحی کرمان و سلسله جبال البرز (Lelievre et al. 1993) دارای اجزائی از ماهیان دو تنفسی نیز میباشد که عبارتند از: دو صفحه دندانی نیمه چپ بالایی (EUIV 98.4.104 & 105) متعلق به جنس Chirodipterus که بسیار شبیه نمونههای یافت شده در سازند گوگودر استرالیای غربی به سن فراسنین زیرین تا میانی میباشند (Miles 1977) و نمونه EUIV 98.4.101 یک صفحه دندانی (نیمه چپ) نابالغ همراه با استخوان نگهدارنده میباشد که نمایانگر جنس Rhinodipterus و یا Dipterus است که تنها دندانکها روی سطح پشتی در داخلیترین بخش از هم قابل تفکیک میباشند. همچنین EUIV 98.4.102 یک صفحه دندانی کامل از نیمه راست زیرین میباشد که سطح پشتی به وسیله هشت ردیف دندانک پوشیده شده است. هر یک از این ردیفها شامل دو الی سه دندانک نوک تیز و مثلثی شکل میباشد. در نهایت نمونه EUIV 98.4.103 یک صفحه دندانی مربوط به نیمه راست بالایی است که سطح پشتی به وسیله شش عدد از ردیفهای خمیده دندانکدار پوشیده شده است. عبارات مخفف استفاده شده در متن جهت تشریح نمونهها عبارتند از:
Al, anterior lateral plate; CD1 , central dorsal plate 1; ML2 , marginal lateral plate 2; PMD, posterior median dorsal plate; PVL, posterior ventrolateral plate.
این مطالعه براساس تشریح نمونههای یافت شده به وسیله نویسندگان در فروردین، آذر (طی بازدید از منطقه چاهریسه در چهارچوب برنامه مسافرتهای علمی سمینار بینالمللی IGCP421 ) و دی ماه 1377 صورت گرفته است. در بین نمونهها یک (EUIV 98.12.119) nuchal plate و بخشی از (EUIV 98.12.124) right lateral plate متعلق به جنس Bothriolepis وجود دارد که مبین اولین نمونههای این جنس (از بخش head shield ) از ایران است. همچنین بقایای بالههای pectoral؛ قطعات (EUIV 98.4.106 EUIV 98.12.118)ML2 و (EUIV 98.12.123) CD1 به خوبی حفظ شده و در بین نمونهها قابل تشخیص میباشد. همچنین از نمونههای متعلق به بخش trunck shield میتوان به قطعه lateral lamina از قسمت (EUIV 98.4.114) PVL و اثر قسمت زیرین قطعه (EUIV 98.12.125) PMD اشاره کرد. در بین دیگر قطعات پراکنده از ماهیان زرهدار میتوان به بخش AL از خانواده ptyctodontid اشاره کرد (Long 1997) که قسمت apronic نشاندهنده تعداد زیادی از توبرکولههای ریز مثلثی شکل میباشد و یکی از خصوصیات جالب توجه وجود حاشیهای قوی و پیشرفته برای spinal plate است که این نمونه را از سایر نمونههای شناخته شده از جهان متمایز میسازد و میتواند حاکی از وجود احتمالی یک جنس جدید از این خانواده باشد. براساس Long et al. 1997 قطعات متعلق به خانواده osteolepididae از گروه کروسوپتریژینها شامل یک نمونه از otic – occipital roof (EUIV 99.1.131)، یک نمونه آرواره نیمه کامل مربوط به نیمه چپ (EUIV 98.4.120)، یک نمونه extrascapular نیمه چپ جانبی (EUIV 98.4.126) و در نهایت یک قطعه جدا شده gular plate (EUIV 98.4.109) میباشد. این نمونهها متعلق به جنس Osteolepis در این منطقه است. در بین نمونههای یافت شده یک دندان خنجری شکل متعلق به قسمت جلویی آرواره جنس Onychodus از این گروه قابل مشاهده است. این فونا مانند دیگر فونای مطالعه شده در ایران واقع در نواحی کرمان و سلسله جبال البرز (Lelievre et al. 1993) دارای اجزائی از ماهیان دو تنفسی نیز میباشد که عبارتند از: دو صفحه دندانی نیمه چپ بالایی (EUIV 98.4.104 & 105) متعلق به جنس Chirodipterus که بسیار شبیه نمونههای یافت شده در سازند گوگودر استرالیای غربی به سن فراسنین زیرین تا میانی میباشند (Miles 1977) و نمونه EUIV 98.4.101 یک صفحه دندانی (نیمه چپ) نابالغ همراه با استخوان نگهدارنده میباشد که نمایانگر جنس Rhinodipterus و یا Dipterus است که تنها دندانکها روی سطح پشتی در داخلیترین بخش از هم قابل تفکیک میباشند. همچنین EUIV 98.4.102 یک صفحه دندانی کامل از نیمه راست زیرین میباشد که سطح پشتی به وسیله هشت ردیف دندانک پوشیده شده است. هر یک از این ردیفها شامل دو الی سه دندانک نوک تیز و مثلثی شکل میباشد. در نهایت نمونه EUIV 98.4.103 یک صفحه دندانی مربوط به نیمه راست بالایی است که سطح پشتی به وسیله شش عدد از ردیفهای خمیده دندانکدار پوشیده شده است. عبارات مخفف استفاده شده در متن جهت تشریح نمونهها عبارتند از:
Al, anterior lateral plate; CD1 , central dorsal plate 1; ML2 , marginal lateral plate 2; PMD, posterior median dorsal plate; PVL, posterior ventrolateral plate.