بررسی زمین شناسی اقتصادی کانسار مس انجرد( شمالغرب اهر)
| دسته | زمین شناسی اقتصادی واکتشاف |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | سومین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | قادر حسین زاده- علی اصغر کلاگری- فرهاد ملک قاسمی-منصور مجتهدی |
| تاريخ برگزاری | ۱۴ شهریور ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
( پتروگرافی اسکارن)
اسکارن انجرد دارای مجموعه تیپیک کانیائی همانند سایر اسکارنهای مس دنیا بوده و انواع کانیهای آبدار و بی آب کالک سیلیکاته ( گارنتهای آهن – کلسیم دار، پیروکسنهای دیوپسید - هدنبرژیتی، اکتینولیت، اسکاپولیت، اپیوت)، سولفیدها ( پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت، کالکوسیت)، اکسیدها ( مگنیتیت، گوتیت)، کربناتها( کلسیت، دولومیت) و بعضی کانیهای فرعی در این کانسار قابل تشخیص اند. زون اندواسکارن بسیار باریک بوده و در آن بافت و ساخت سنگهای آذرین حفظ شده، بعضی کانیهای اسکارنی به آن اضافه شده و دگرسانی و تغییرات بعدی را متحمل شد ه است. در زون اگزواسکارن تنوع کالک سیلیکاتها و کانه های معدنی بسیار است که به شرح مختصر آنها می پردازیم. گارنتها به صورت بلورهای شکل دار تا نیمه شکل دار متوسط با بافت گرانوبلاستیک و آنیزوتروپی شدید بوده، از نظر ترکیب شیمیایی جزء سری گراندیت ( گروسولاریت- آندرادیت) می باشد. گارنتهای کاملا ایزوتوپ نیز در بعضی از مقاطع مشاهده می شوند. پیروکسنها طبق تجزیه XRD دارای ترکیب Ca(Mg.409Fe.591)Si2o6 و جزء سری دیوپسید – هدنبرژیت اند. این کانیها بی شکل تا نیمه شکل دار بوده و اکثرا در حاشیه بلورهای گارنت قرار دارند. Deer,Hoeie,Zussman,(1966) تشکیل گرانت و پیروکسن را در مرحله اول دگرسانی به ورود Fe2o3,Feo,Sio2 به سنگ آهک مربوط می دانند:
4CaCO3+2Fe2O3+2feo+5SiO2=CaFe2Si3O12+CaFe2SiO3O12+CaFeSi2O6+Fe3O4+4CO2
Einaudi(1981) وجود گارنتها و پیروکسنهای همزیست را طبق معادله زیر توجیه کرده است:
اسکاپولیتها دارای بوده و هم در زون اسکارن و هم در نزدیکی زون هونفلسی (مرمر) دیده می شود. ترمولیت – اکتینولیت، اپیدوت، کلریت، کلسیت و کوارتز از کانیهای ثانویه ای می باشند که بیشتر در اثر تغییرات بعدی از گارنت ها و پیروکسنها ایجاد شده اند. اسفن، زیرکن و آپاتیت نیز در مقادیر خیلی جزئی قابل مشاهده اند، کانیهای کدر نیز در این کانسار مورد مطالعه قرار گرفته اند. کالکوپیریت بصورت توده های انبوه و رگه های وسیع در اطراف همبری حضور داشته و مهمترین کانی مس در این کانسار را تشکیل می دهد. پیریت بصورت توده ای و نیز بلورهای شکل دار تا بی شکل دیده می شود که با هاله ای از گوتیت احاطه شده است. مگنتیت وسیعا دراندواسکارن و نیز در اگزواسکارن حضور داشته و گاه توسط پیریت یا کالکوپیریت جانشین شده است. مولیبدنیت بصورت بلورهای بی شکل مجزا در اطراف کالکوپیریت حضور داشته، کالکوزیتها به دو صورت اولیه و ثانویه و گوتیت در اطراف پیریتها قابل مشاهده اند. موارد بیان شده در بالا همه ناشی از دگر سانی متاسوماتیک شدید در محل تماس با سنگ میزبان است. دگرسانی شدید دیگر در منطقه کائولینیزاسیون و آلونیتیزاسیون در شرق روستای انجرد بوده و در ترانشه های معدن انجرد و در مقاطع میکروسکوپی می توان انواع دگر سانیهای آرژیلیک، پروپلیتیک و سریستی شدن فلدسپاتها و… را مشاهده نمود.
( پتروگرافی اسکارن)
اسکارن انجرد دارای مجموعه تیپیک کانیائی همانند سایر اسکارنهای مس دنیا بوده و انواع کانیهای آبدار و بی آب کالک سیلیکاته ( گارنتهای آهن – کلسیم دار، پیروکسنهای دیوپسید - هدنبرژیتی، اکتینولیت، اسکاپولیت، اپیوت)، سولفیدها ( پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت، کالکوسیت)، اکسیدها ( مگنیتیت، گوتیت)، کربناتها( کلسیت، دولومیت) و بعضی کانیهای فرعی در این کانسار قابل تشخیص اند. زون اندواسکارن بسیار باریک بوده و در آن بافت و ساخت سنگهای آذرین حفظ شده، بعضی کانیهای اسکارنی به آن اضافه شده و دگرسانی و تغییرات بعدی را متحمل شد ه است. در زون اگزواسکارن تنوع کالک سیلیکاتها و کانه های معدنی بسیار است که به شرح مختصر آنها می پردازیم. گارنتها به صورت بلورهای شکل دار تا نیمه شکل دار متوسط با بافت گرانوبلاستیک و آنیزوتروپی شدید بوده، از نظر ترکیب شیمیایی جزء سری گراندیت ( گروسولاریت- آندرادیت) می باشد. گارنتهای کاملا ایزوتوپ نیز در بعضی از مقاطع مشاهده می شوند. پیروکسنها طبق تجزیه XRD دارای ترکیب Ca(Mg.409Fe.591)Si2o6 و جزء سری دیوپسید – هدنبرژیت اند. این کانیها بی شکل تا نیمه شکل دار بوده و اکثرا در حاشیه بلورهای گارنت قرار دارند. Deer,Hoeie,Zussman,(1966) تشکیل گرانت و پیروکسن را در مرحله اول دگرسانی به ورود Fe2o3,Feo,Sio2 به سنگ آهک مربوط می دانند:
4CaCO3+2Fe2O3+2feo+5SiO2=CaFe2Si3O12+CaFe2SiO3O12+CaFeSi2O6+Fe3O4+4CO2
Einaudi(1981) وجود گارنتها و پیروکسنهای همزیست را طبق معادله زیر توجیه کرده است:
اسکاپولیتها دارای بوده و هم در زون اسکارن و هم در نزدیکی زون هونفلسی (مرمر) دیده می شود. ترمولیت – اکتینولیت، اپیدوت، کلریت، کلسیت و کوارتز از کانیهای ثانویه ای می باشند که بیشتر در اثر تغییرات بعدی از گارنت ها و پیروکسنها ایجاد شده اند. اسفن، زیرکن و آپاتیت نیز در مقادیر خیلی جزئی قابل مشاهده اند، کانیهای کدر نیز در این کانسار مورد مطالعه قرار گرفته اند. کالکوپیریت بصورت توده های انبوه و رگه های وسیع در اطراف همبری حضور داشته و مهمترین کانی مس در این کانسار را تشکیل می دهد. پیریت بصورت توده ای و نیز بلورهای شکل دار تا بی شکل دیده می شود که با هاله ای از گوتیت احاطه شده است. مگنتیت وسیعا دراندواسکارن و نیز در اگزواسکارن حضور داشته و گاه توسط پیریت یا کالکوپیریت جانشین شده است. مولیبدنیت بصورت بلورهای بی شکل مجزا در اطراف کالکوپیریت حضور داشته، کالکوزیتها به دو صورت اولیه و ثانویه و گوتیت در اطراف پیریتها قابل مشاهده اند. موارد بیان شده در بالا همه ناشی از دگر سانی متاسوماتیک شدید در محل تماس با سنگ میزبان است. دگرسانی شدید دیگر در منطقه کائولینیزاسیون و آلونیتیزاسیون در شرق روستای انجرد بوده و در ترانشه های معدن انجرد و در مقاطع میکروسکوپی می توان انواع دگر سانیهای آرژیلیک، پروپلیتیک و سریستی شدن فلدسپاتها و… را مشاهده نمود.