استفاده از ایزوتروپ اکسیژن ۱۸ در تعیین منشاء شوری چشمه های کارستی رحمت

متن اصلی:
     از 22 منبع آب شامل چشمه ها، رودخانه ها، آب دریاچه طشک و پیزومتر نمونه برداری بعمل آمد موقعیت این منابع در شکل شماره 1 ارائه شده است. اکسیژن هیجده این نمونه ها را در آزمایشگاه دانشگاه East Angle انگلیس اندازه گیری شد که در 11 مورد تکرار وجود داشته و خطای آزمایش کمتر از 05/0 Per mill بوده است. در ضمن هدایت الکتریکی و یونهای عمده در کلیه نمونه در آزمایشگاه بخش زمین شناسی دانشگاه شیراز اندازه گیری شد.
رابطه بین هدایت الکتریکی و دلتای اکسیژن 18 در شکل شماره 2 رسم شده است. سه حد انتهائی در میزان هدایت الکتریکی و اکسیژن 18 میتوان مشاهده نمود. در چشمه کارستی شماره 3 هدایت الکتریکی در حدود 522 میکروموس بر سانتیمتر میباشد و حداقل مقدار اکسیژن هیجده را دارا میباشد که نشانگر تبخیر بسیار کم در این نمونه ها میباشد و می تواند نماینده آب های کارستی تقلی گردد. پیزومترهائی که در دشت قرار دارند هدایت الکتریکی آنها بیش از 120000 میکروموس بر سانتیمتر میباشد و اکسیژن هیجده عمدتاً مثبت است. دریاچه طشت با هدایت الکتریکی حدود 40200 میکروموس بر سانتیمتر دارای اکسیژن هیجده در حدود –0.132 است. در شکل شماره 2 میتوان این گروه را بطور مجزا مشاهده نمود. بطوریکه در شکل شماره 2 ملاحظه میشود چشمه های شور شماره 7، 12 و 6 بین آب های کارستی (چشمه شماره 3) و پیزومترهای آب شور قرار دارند که نشانگر آن است که چشمه های شور عمدتاً در اثر مخلوط شدن آب شور آبرفت مجاور با آب های کارستی ایجاد شده اند.
شکل شماره 3 رابطه بین هدایت الکتریکی و اکسیژن هیجده را در منابعی که هدایت الکرتیکی آنها کمتر از ده هزار میکروموس بر سانتیمتر باشد نشان میدهد. بطوریکه ملاحظه میشود کلیه چشمه های یال جنوبی دارای اکسیژن هیجده کمتری نسبت به پیزومترهای با هدایت الکتریک مشابه هستند. این مسئله نشانگر آن است که در آبرفتی که این پیزومترها وجود دارد تبخیر صورت گرفته است. در حالیکه چشمه های شور بدلایل زیر احتمالاً شوری آنها در اثر مخلوط شدن میباشد. اگر یک لیتر آب شور آبرفت مجاور باهدایت الکتریکی شوری آنها در اثر مخلوط شدن می باشد. اگر یک لیتر آب شور آبرفت مجاور با هدایت الکتریکی بیش از 130000 میکروموس بر سانتیمتر مخلوط میشود می تواند آبی با هدایت الکتریکی ده هزار میکروموس بر سانتیمتر (چشمه های 12 و 6) ایجاد کند. هدایت الکتریکی آب شور در حدود 250 برابر آب شیرین میباشد در حالیکه اکسیژن هیجده آبرفت دشت مجاور بین صفر تا 4 Per mille و اکسیژن 18 چشمه های کارستی حدود 5/6- میباشد که اکسیژن حدود 18 آب شور تقریباً سه برابر بیشتر از آب شیرین میباشد. بنابراین اگر دو آب با هدایت الکتریکی و اکسیژن هیجده متفاوت مخلوط شوند، مقدار اکسیژن هیجده آن تفاوت زیادی نخواهد کرد که این مطلب کمتر بودن اکسیژن هجده چشمه های شور را توجیه میکند زیادتر بودن اکسیژن 18 در پیزومترهای با هدایت الکتریکی تقریباً یکسان با چشمه های شور بدلیل این است که افزایش هدایت الکتریکی در پیزومترها بعلت تبخیر از سطح سفره آب بوده است. و پدیده مخلوط شدن کمتر نقش داشته است