مدیریت منابع آب دشتی رامهرمز با استفاده از مدل ریاضی
| دسته | آب شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | سومین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | علی پیرهادی- منوچهر چیت سازان |
| تاريخ برگزاری | ۱۶ شهریور ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
در راستای تهیه مدل ریاضی دشت با توجه به وضعیت رسوبات آبرفتی و سازندهای منطقه و مرزهای جریان، مدل تفهیمی آبخوان تهیه شده و سپس با توجه به توزیع عوامل تغذیه و تخلیه مانند چاه، چشمه و رودخانه شبکه بندی منطقه انجام گرفته است.
پس از تهیه داده های لازم جهت اجرای مدل تحلیل حساسیت مدل جهت شناسائی پارامترهای حساس انجام بخصوص در نواحی ورودی و خروجی دشت شدیدتر می باشد. پس از شناسائی پارامترهای حساس و نیز اطلاع از چگونگی توزیع خطا در نقاط مختلف شبکه که از اولین اجرای مدل نتیجه شده، اقدام به واسنجی مدل گردیده است. جهت انجام عمل واسنجی مدل دوره زمانی یک ساله از مهر ماه 74تا مهرماه 75در نظر گرفته شده و این دوره زمانی به شش گام زمانی 2ماهه تقسیم شده است.
به علت تغییرات کم سطح آب منطقه، مدل در گام زمانی اول به صورت شرایط ماندگار اجرا گردید. در این حالت به علت آنکه ضریب ذخیره از معادله جریان حذف می گردد می توان مقدار هدایت هیدرولیکی آبخوان را به خوبی کالیبره نمود. سطح آب حاصل از اجرای مدل در انتهای گام زمانی اول به عنوان شرایط اولیه جهت اجرای مدل در شرایط غیر ماندگار در گامهای زمانی بعدی مورد استفاده قرار گرفت و در این مرحله ضریب ذخیره و نیز پارامترهای دیگر آبخوان کالیبره گردید. پس از واسنجی مدل جهت اطمینان از صحت ترکیب به دست آمده برای پارامترهای منطقه، صحت سنجی مدل در دوره زمانی مهرماه 75تا مردادماه 76 انجام گرفت که نشانگر تطابق خوب سطوح آب محاسباتی و مشاهداتی بود.
پس از آنکه مدل تهیه شده مراحل واسنجی و صحت سنجی را پشت سر گذاشت می توان از آن جهت پیش بینی وضعیت آینده آبخوان تحت تأثیر گزینه های مختلف مدیریتی استفاده نمود. شبکه آبیاری و زهکشی دشت رامهرمز جهت تامین آب مورد نیاز کشاورزی در دست مطالعه می باشد. جهت پیش بینی وضعیت منابع آب زیرزمینی دشت قبل از اجرای شبکه و نیز بررسی تأثیر شبکه آبیاری و زهکشی بر منابع آب زیرزمینی و چگونگی استفاده تلفیقی از آبهای سطحی و زیرزمینی 3 گزینه به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفت.
1- تأثیر روند کنونی مصرف بر سطح آب زیرزمینی: سطح آب منطقه در مرداد ماه 76 به عنوان شرایط اولیه در نظر گرفته شده و با فرض اینکه شبکه آبیاری و زهکشی در سال 80 مورد بهره برداری قرار گیرد، سطح آب مرداد ماه سال 80 پیش بینی گردید. در این گزینه شرایط حاکم بر منطقه شبیه سال متوسط در نظر گرفته شده است.
2- بررسی برداشت مجاز از منابع آب زیرزمینی دشت قبل از اجرای شبکه: در این گزینه با توجه به شرایط سال متوسط منطقه مقدار برداشت مجاز از آبهای زیرزمینی منطقه قبل از اجرای شبکه تعیین گردید.
3- بررسی تأثیر شبکه برمنابع آب زیرزمینی و چگونگی استفاده تلفیقی از آبهای سطحی و زیرزمینی: در این گزینه ابتدا تأثیر شبکه آبیاری و زهکشی بر منابع آب زیرزمینی بررسی و سپس چگونگی استفاده تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی مورد ارزیابی قرار گرفت.
در راستای تهیه مدل ریاضی دشت با توجه به وضعیت رسوبات آبرفتی و سازندهای منطقه و مرزهای جریان، مدل تفهیمی آبخوان تهیه شده و سپس با توجه به توزیع عوامل تغذیه و تخلیه مانند چاه، چشمه و رودخانه شبکه بندی منطقه انجام گرفته است.
پس از تهیه داده های لازم جهت اجرای مدل تحلیل حساسیت مدل جهت شناسائی پارامترهای حساس انجام بخصوص در نواحی ورودی و خروجی دشت شدیدتر می باشد. پس از شناسائی پارامترهای حساس و نیز اطلاع از چگونگی توزیع خطا در نقاط مختلف شبکه که از اولین اجرای مدل نتیجه شده، اقدام به واسنجی مدل گردیده است. جهت انجام عمل واسنجی مدل دوره زمانی یک ساله از مهر ماه 74تا مهرماه 75در نظر گرفته شده و این دوره زمانی به شش گام زمانی 2ماهه تقسیم شده است.
به علت تغییرات کم سطح آب منطقه، مدل در گام زمانی اول به صورت شرایط ماندگار اجرا گردید. در این حالت به علت آنکه ضریب ذخیره از معادله جریان حذف می گردد می توان مقدار هدایت هیدرولیکی آبخوان را به خوبی کالیبره نمود. سطح آب حاصل از اجرای مدل در انتهای گام زمانی اول به عنوان شرایط اولیه جهت اجرای مدل در شرایط غیر ماندگار در گامهای زمانی بعدی مورد استفاده قرار گرفت و در این مرحله ضریب ذخیره و نیز پارامترهای دیگر آبخوان کالیبره گردید. پس از واسنجی مدل جهت اطمینان از صحت ترکیب به دست آمده برای پارامترهای منطقه، صحت سنجی مدل در دوره زمانی مهرماه 75تا مردادماه 76 انجام گرفت که نشانگر تطابق خوب سطوح آب محاسباتی و مشاهداتی بود.
پس از آنکه مدل تهیه شده مراحل واسنجی و صحت سنجی را پشت سر گذاشت می توان از آن جهت پیش بینی وضعیت آینده آبخوان تحت تأثیر گزینه های مختلف مدیریتی استفاده نمود. شبکه آبیاری و زهکشی دشت رامهرمز جهت تامین آب مورد نیاز کشاورزی در دست مطالعه می باشد. جهت پیش بینی وضعیت منابع آب زیرزمینی دشت قبل از اجرای شبکه و نیز بررسی تأثیر شبکه آبیاری و زهکشی بر منابع آب زیرزمینی و چگونگی استفاده تلفیقی از آبهای سطحی و زیرزمینی 3 گزینه به شرح زیر مورد بررسی قرار گرفت.
1- تأثیر روند کنونی مصرف بر سطح آب زیرزمینی: سطح آب منطقه در مرداد ماه 76 به عنوان شرایط اولیه در نظر گرفته شده و با فرض اینکه شبکه آبیاری و زهکشی در سال 80 مورد بهره برداری قرار گیرد، سطح آب مرداد ماه سال 80 پیش بینی گردید. در این گزینه شرایط حاکم بر منطقه شبیه سال متوسط در نظر گرفته شده است.
2- بررسی برداشت مجاز از منابع آب زیرزمینی دشت قبل از اجرای شبکه: در این گزینه با توجه به شرایط سال متوسط منطقه مقدار برداشت مجاز از آبهای زیرزمینی منطقه قبل از اجرای شبکه تعیین گردید.
3- بررسی تأثیر شبکه برمنابع آب زیرزمینی و چگونگی استفاده تلفیقی از آبهای سطحی و زیرزمینی: در این گزینه ابتدا تأثیر شبکه آبیاری و زهکشی بر منابع آب زیرزمینی بررسی و سپس چگونگی استفاده تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی مورد ارزیابی قرار گرفت.