پژوهشی برکانی شناسی و ژنوشیمی پلاژیوکلازها و قطرات کربنات آذرین موجود در مجموعه شوشونیتی عشین و تعیین سن قطرات کربنات آذرین با استفاده از روش Fission Track
| دسته | پترولوژی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | سومین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | قدرت ترابی |
| تاريخ برگزاری | ۱۶ شهریور ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
بررسی پلاژیوکلازها
این کانی در تمام سنگهای این مجموعه آتشفشانی هم در زمینه، و هم بصورت فنوکیست به فراوانی یافت شده و اطراف آنها را هاله ای پتاسیک فرا گرفته است. تجزیه یک نمونه از این پلاژیوکلازهای درشت، و محاسبه فرمول ساختمانی آن ([Si2.625All.357O8]Na0.422Ca0.303K0.201) نشان می دهد که پلاژیوکلاز از نوع آندزین بوده و با مطالعات پتروگرافی در توافق است(جدول یک).
بررسی قطره های کربناتی
در آبساروکیت ها و شوشونیت های منطقه جنوب عشین قطرات کربناتی، در زمینه غالب سنگ ها، در تعادل کامل با کانی های زمینه دیده می شوند. این قطرات کربناتی آذرین را در مطالعات صحرایی براحتی می توان از کربنات های ثانویه تشخیص داد. ولی بررسی های ژئوشیمی و فراوانی عناصر کمیاب و نادر خاکی نیز کمک بسیار مؤثری بوده و بوسیله آن می توان این دو نوع کربنات را از یکدیگر جدا نمود. به منظور انجام این کار یک نمونه از قطرات کربناتی آذرین و یک نمونه از کربنات های ثانویه با روش NAA تجزیه شد که نتیجه آن در جدول شماره یک آورده شده است. بخوبی مشخص است که این دو نوع کربنات از نظر عناصر اصلی با یکدیگر تفاوتی نداشته ولی فراوانی عناصر کمیاب و نادر خاکی در قطرات کربناته آذرین اولیه بسیار بیشتر از کربنات های ثانویه است.
مطالعات و بررسی های مختلف علت تشکیل قطرات کربناته آذرین در سنگ های شوشونیتی را چنین توجیه می کنند:
ماگمای مادر سنگ های شوشونیتی (آلکالی بازالت) در محیطی بافوگاسیته اکسیژن و CO2 بالا، و فشار بالا تشکیل می گردد. در شرایط گوشته بالایی پایداری کربناتها به عوامل فشار، دما، و فوگاسیته اکسیژن وابسته است. بدین ترتیب که افزایش فوگاسیته اکسیژن و دما باعث کاهش پایداری و افزایش فشار باعث افزایش فشار باعث افزایش پایداری کربناتها می شود. تحت شرایط ایجاد ماگمای مادر سنگ های شوشونیتی، بخاطر بالا بودن فوگاسیته اکسیژن، پایداری کربناتها کاهش یافته ( بهمراه کاهش فشار) و لذا فوگاسیته CO2، در این نوع ماگما افزایش می یابد. به طوری که ممکن است در مسیر تحولات در اثر ناپایداری پلاژیوکلازهای بازیک(به خاطر عبور از مسیر پوسته قاره ای) و آزاد شدن CaO ، به همراه دخالت پدیده عدم امتزاج یا نامیژاکی محلول ( بین سیلیکات- کربنات) قطرات کربناتی ایجاد شوند.
تعیین سن یک نمونه از قطرات کربناتی آذرین موجود در یک لایه گدازه با ترکیب شوشونیت، با استفاده از روش Fission Track سنی معادل 3±42 میلیون سال (ائوسن میانی ) را ارائه نموده است.
بررسی پلاژیوکلازها
این کانی در تمام سنگهای این مجموعه آتشفشانی هم در زمینه، و هم بصورت فنوکیست به فراوانی یافت شده و اطراف آنها را هاله ای پتاسیک فرا گرفته است. تجزیه یک نمونه از این پلاژیوکلازهای درشت، و محاسبه فرمول ساختمانی آن ([Si2.625All.357O8]Na0.422Ca0.303K0.201) نشان می دهد که پلاژیوکلاز از نوع آندزین بوده و با مطالعات پتروگرافی در توافق است(جدول یک).
بررسی قطره های کربناتی
در آبساروکیت ها و شوشونیت های منطقه جنوب عشین قطرات کربناتی، در زمینه غالب سنگ ها، در تعادل کامل با کانی های زمینه دیده می شوند. این قطرات کربناتی آذرین را در مطالعات صحرایی براحتی می توان از کربنات های ثانویه تشخیص داد. ولی بررسی های ژئوشیمی و فراوانی عناصر کمیاب و نادر خاکی نیز کمک بسیار مؤثری بوده و بوسیله آن می توان این دو نوع کربنات را از یکدیگر جدا نمود. به منظور انجام این کار یک نمونه از قطرات کربناتی آذرین و یک نمونه از کربنات های ثانویه با روش NAA تجزیه شد که نتیجه آن در جدول شماره یک آورده شده است. بخوبی مشخص است که این دو نوع کربنات از نظر عناصر اصلی با یکدیگر تفاوتی نداشته ولی فراوانی عناصر کمیاب و نادر خاکی در قطرات کربناته آذرین اولیه بسیار بیشتر از کربنات های ثانویه است.
مطالعات و بررسی های مختلف علت تشکیل قطرات کربناته آذرین در سنگ های شوشونیتی را چنین توجیه می کنند:
ماگمای مادر سنگ های شوشونیتی (آلکالی بازالت) در محیطی بافوگاسیته اکسیژن و CO2 بالا، و فشار بالا تشکیل می گردد. در شرایط گوشته بالایی پایداری کربناتها به عوامل فشار، دما، و فوگاسیته اکسیژن وابسته است. بدین ترتیب که افزایش فوگاسیته اکسیژن و دما باعث کاهش پایداری و افزایش فشار باعث افزایش فشار باعث افزایش پایداری کربناتها می شود. تحت شرایط ایجاد ماگمای مادر سنگ های شوشونیتی، بخاطر بالا بودن فوگاسیته اکسیژن، پایداری کربناتها کاهش یافته ( بهمراه کاهش فشار) و لذا فوگاسیته CO2، در این نوع ماگما افزایش می یابد. به طوری که ممکن است در مسیر تحولات در اثر ناپایداری پلاژیوکلازهای بازیک(به خاطر عبور از مسیر پوسته قاره ای) و آزاد شدن CaO ، به همراه دخالت پدیده عدم امتزاج یا نامیژاکی محلول ( بین سیلیکات- کربنات) قطرات کربناتی ایجاد شوند.
تعیین سن یک نمونه از قطرات کربناتی آذرین موجود در یک لایه گدازه با ترکیب شوشونیت، با استفاده از روش Fission Track سنی معادل 3±42 میلیون سال (ائوسن میانی ) را ارائه نموده است.
