ارائه الگوی جنبشی و ارتباط آن با لرزه زمین ساخت منطقه قاین (با نگرشی ویژه به ناحیه جنوب غربی قاین)

متن اصلی:
     نتایج حاصل از تحلیل هندسی عناصر ساختاری در محدوده جنوب غربی قاین
براساس مطالعه سیمای ساختاری منطقه شامل بررسی گسلها، درزه ها، محور چینها، خطوارهها و رسم نمودارهای امتدادی و نمودارهای کنتوری و مختلف و تحلیلهای استریوگرافیکی، نتایج حاصله به صورت بسیار فشرده به شرح زیر میباشند:
ـ عناصر ساختاری دارای چهار روند هستند که به ترتیب عبارتند از: شمال غرب ـ جنوب شرق، شمال ـ جنوب، شمال شرق ـ جنوب غرب، شرقی ـ غربی.
ـ مهمترین روند ساختاری در بخش شمال غرب منطقه مورد مطالعه شمال غرب ـ جنوب شرقی بوده و گسلهای با این روند به صورت راستگرد عمل کردهاند.
ـ در بخشی از منطقه که روند شمال ـ جنوب دارد گسلهای با این روند در درجه اول اهمیت بوده و به صورت راستگرد عمل کردهاند.
ـ وجود گسلهای با سطوح و خطوارههای خمیده نشانی از چرخشی بودن حرکت گسلهاست.
ـ شکستگیهای نوع R در محدوده جنوب غرب قاین قسمت کوچکی از آن است. لذا واحدهای آذرین از درون شکستگیهای مذکور بیرون آمده و در اثر حرکات پهنههای برشی کوچکتر خرد گشته، دگر ریختی حاصل کردهاند.
ـ سه سری محور چین به ترتیب عبارتند از: شمال ـ جنوب در واحدهای ژوراسیک، شمال غرب ـ جنوب شرق در واحدهای کرتاسه (در بخشی که روند شمال غرب ـ جنوب شرق دارد) شرقی ـ غربی در واحدهای سنگی پالئوسن و ائوسن (در بخشی که روند شمال ـ جنوب دارد).
ـ چینها اغلب مخروطی بوده و چرخشهایی حاصل کردهاند که نمایشگر قرارگیری آنها در پهنههای برشی است.
ـ اختلاف موقعیت میانگین محور ریزچینها در واحدهای کرتاسه، پالئوسن و ائوسن بین دو نقطه، نمایانگر تغییراتی به ترتیب معادل 85-50-30 درجه از شمال غرب به جنوب شرق است که حکایت از راستای شمال شرق ـ جنوب غرب مؤلفه اصلی جابهجایی دارد.
ـ ترکیب سیستمهای شکستگی مختلف سبب تشکیل بلوکهای گسلی در ابعاد کوچک و بزرگ شده است. این بلوکها به صورت بادامی شکل، ارتورومبیک و حداوسط دیده میشوند.
ـ درزههای موجود در واحدهای سنگی دو گروهند، عدهای وابسته به چینها وگروهی مرتبط با پهنههای برشی میباشند. اکثریت با درزههای گروه دوم است و اغلب نمایشگر پهنههای برشی راستگرد میباشند.
ـ نمودار کنتوری مربوط به درزههای موجود در واحدهای سنگی با جنس و سن یکسان که در دو نقطه تهیه شده نشانگر این است که هرچه سن واحد سنگی بیشتر باشد زاویه بین تمرکز عمده درزهها، بین آن دو نقطه بیشتر است و این نمایشگر عملکرد حرکات چرخشی در منطقه است.
ـ از شمال غرب به جنوب شرق موقعیت لایهبندی در واحدهای سنگی کرتاسه و پالئوسن چرخشی به ترتیب معادل 85 و 35 درجه نشان میدهد که مؤید حرکات چرخشی است (دگرشکلی پیشرونده).
ـ براساس نمودار امتدادی، راستای شکستگی اصلی در سراسر منطقه شمال غرب ـ جنوب شرق است.
ـ تمرکز عمده دیاگرام کنتوری مربوط به خطوارههای لغزشی راستای شمال شرق ـ جنوب غرب دارد که نمایشگر جهت فشردگی است.
ـ شکستگیهای اصلی منطقه مورد مطالعه، هم جهت با روند شکستگی اصلی در مقیاس ناحیهای است.
طرح الگوی جنبشی
براساس نتایج حاصل از تحلیل هندسی که بیانگر حرکت، چرخش، جابهجاییهای گوناگون، چگونگی پیدایش و تغییر شکل عناصر ساختاری میباشد و همچنین توزیع ناحیهای محورهای جنبشی ـ به شرح زیر ـ میتوان الگوی مناسبی ارائه داد که جوابگوی نحوه دگرشکلی و توزیع محورهای تغییر شکل باشد. موقعیت محورهای جنبشی عبارت است از: محور کشیدگی 30, 120 N محور متوسط 40 , 320 N محور فشردگی (کوتاهشدگی) 20, 217 N.
در منطقه مورد مطالعه اعمال تنش یکسان بر دو روند متفاوت یعنی شمال غرب ـ جنوب شرق و شمال ـ جنوب سبب ایجاد پهنههای فشاری برشی راستگرد شده است.
بررسی گسلش جوان قاینات
مطالعه زمینلرزههای مختلف و چگونگی عملکرد گسلش مربوط به آنها نشان میدهد که منطقه از نظر تکتونیکی بسیار جنبا بوده و گسلهای دارای امتداد شمال ـ جنوب و شمال غرب ـ جنوب شرق به صورت راستگرد و گسلهای با امتداد شمال شرق ـ جنوب غرب و شرقی ـ غربی به صورت چپگرد عمل کردهاند.
به عنوان مثال: زمینلرزه (1979) کریزان دارای گسلشی با امتداد شمال غرب ـ جنوب شرق و همچنین گسلهای مربوط به زمینلرزههای محمدآباد (1941) دوستآباد (1947) اردکول (1997) با امتداد تقریبی شمال ـ جنوب همه به ورت راستگرد عمل کردهاند. در حالی که گسل سده و همچنین گسلش مربوط به زمینلرزه دشت بیاض (1968) و کولی (1979) با امتداد تقریباً شرقی ـ غربی به صورت چپگرد عمل کردهاند.