پالینولوژی سازند کشف رود در برش سنجدک، جنوب شرق مشهد

متن اصلی:
     الف) روش مطالعه و آماده سازی نمونه ها :
از مقطع موردمطالعه، تعداد 50 نمونه با وزن تقریبی 100 گرم از عمق 30-20 سانتیمتری برداشت شد. در ابتدا به منظور تأثیر سریعتر اسید، نمونه ها به ابعاد 2-1 میلیمتر خرد شدند. به منظور انحلال ترکیبات کربناته و اکسیدهای آهن به نمونه ها اسید کلریدریک (HCL) 50% اضافه گردید. برای خنثی سازی نمونه ها از اسید کلریدریک چندین مرتبه آب شویی انجام شد. سپس به منظور از بین بردن ترکیبات سیلیکاته به نمونه ها اسید فلوئوریدریک (HF) اضافه گردید. پس از خنثی سازی نمونه ها برای جداسازی و از بین بردن ژل های سیلیکاته، نمونه ها به مدت 20 دقیقه با اسیدکلریدریک 10% جوشانده شدند و مجدداً‌ عمل خنثی سازی انجام شد. در انتها به وسیله محلول سنگین کلرور روی (Zncl2¬) پالینومورفها از عناصر سنگین و سایر مواد زائد جدا گردیده و پس از عبور از الک 20 میکرون اسلایدهای پالینولوژیکی تهیه شدند. اسلایدها با استفاده از میکروسکوپ نوری و با عدسی های چشمی 40 و 100 مورد مطالعه و عکسبرداری قرار گرفتند.
ب) پالینولوژی :
پس از مطالعات پالینولوژیکی، 46 گونه متعلق به 32 جنس اسپور و 15 گونه متعلق به 7 جنس پولن تشخیص داده شد که عبارتند از :
Apiculatisporis sp., Anapiculatisporites sp., Biretisporites sp., Concavissimisporites Punctatus, Concavissimisporites VVVerrucosus, Converrocosisporites pricei, Cyathidites Australis, Cyathidites minor, Cyathidites rafealii, Camarozonosporites ramosus, Convolutispora Prisca, Dictyophyllidites mortonii, Dictyophyllidites harrisii, Deltoidospora sp., Foveosporites sp., Gleicheniidites senonicus, Impardecispora apiverrucata, Klukisporites variegates, Limbosporites sp., Laevigatosporites ovatus, Matonisporites sp., Murospora florida, Neoraistrickia equalis, Neoraistrickia truncata, Neoraistrickia sp. A, Neoraistrickia sp. B, Osmundacidites senectus, osmundacidites wellmanii, Osmundacidites verrucatus, Perotrilites sp. Cf. P. whitfordensis, punctatosporites scabratus, Phlebopterisporites equiexinus, Retitriletes clavatoides, Retitriletes sp. Cf. R. austroclavatoides, Retitriletes facetus, Retitriletes rosewoodensis, Retitriletes sp. A, Retitriletes sp.B, Retitriletes sp.C, Striatella seebergensis, Sellaspora asperata, Tuberculatosporites westburnensis, Triletes sp. cf.T. wolfgangii, Todisporites minor, Todisporites major, Trilobosporites antiquus.
Pollen :
Arauccaariacites australis, Alisporites lowoodensis, Alisporites similes, Alisporites parvus, Alisporites grandis, Cycadopites crassimarginis, Cycadopites follicularis, Cycadopites granulatus, Callialasporites dampieri, Callialasporites segmentatus, Callilasporites microvelatus, Callilasporites trilobatus, Microcachrydites antarcticus, podocarpidites astrictus, Platysaccus queenslandi.
از میان پالینومروفهای نام برده شده جنسهای Klukisporites (100 عدد) Dictyophyllidites (52 عدد)، Cyathidites (64 عدد) نسبت به سایر جنسها به میزان فراوانتر در سازند کشف رود در برش سنجدک وجود دارند و با توجه به فراوانی جنسهای Klukisporites, Dictyophyllidites و مقایسه با زونهای پالینومورف معرفی شده در استرالیا توسط فیلاتف (Filatoff, 1975) و معرفی شده در ایران وافغانستان توسط اشرف (Ashraf, 1977) می توان سنی معادل با ژوراسیک میانی (احتمالاً با ژوسین- باتونین) درنظر گرفت.
پ) تعیین منشاء احتمالی میکروفسیلهای گیاهی :
تا حدودی گیاهان والد تعدادی از اسپورها و پولن های مربوط به دوران مزوزوئیک به طور احتمالی شناخته شده اند. همانطور که در جدول 1 مشخص شده است، گیاهان موجود در زمان تشکیل سازند کشف رود در برش سنجدک شامل پتروفیتا (Pterophyta)، کنیفروفیتا (Coniferophyta)، سیکادوفیتا (Cycadophyta) . ژینکوفیتا (Ginkgophyta) می باشند که با توجه به فراوانی جنسهای Klukisporites Dictyophyllidites و Cyathidites شاخه پتروفیتا (Pterophyta) از سایر گیاهان فراوانتر بوده اند.

جدول (1)

ت) پالئواکولوژی :
با آگاهی از نوع گیاهان گذشته و مقایسه آنها با گیاهان امروزی می توان آب و هوای گذشته و محیط زیست برخی از گروههای گیاهی را در زمان تشکیل سازند کشف رود در مقطع مورد مطالعه تعیین کرد :
1-لیکوپودوفیتا (Lycopodophyta) : میوسپورهای متنوعی توسط این گروه از گیاهان در برش مورد مطالعه پراکنده شده اند. از جمله میوسپورهای Neoraistrickia و Retitriletes که توسط گیاه Lycopodium و Selaginella تولید شده اند. معمولاً‌ Lycopodium در شرایط تروپیکال و Selaginella در محیطهای مرطوب (Mesic) به سر می برند (Tryon & Tryon, 1982).
2- پتروفیتا (Pterophyta) یا سرخسها : از این گروه نیز میوسپورهای متنوعی در محیط تشکیل مقطع مورد مطالعه پراکنده شده است (جدول 1). درحال حاضر سرخسها توسعه وسیعی در محیطهای گرم و مرطوب دارند. خانواده های Osmmundaceae, Schizaeaceae Dickasoniaceae, Matoniaceae, Cyatheaceae به شرایط تروپیکال و ساب تروپیکال عادت دارند (Tryon & Tryon, 1982).
3- کنیفروفیتا (Coniferophyta) یا خروطیان : از این گروه پولن های نسبتاً‌ متنوعی در برش موردنظر پراکنده شده است. درحال حاضر کنیفرها در محیط های معتدل و کوهستانی زندگی می کنند. خانواده Araucariaceade در آب وهوای معتدل و کوهستانی زیست می کند. مخروطیان نسبت به سایر بازدانگان در محیط خشک تر و ارتفاع بالاتری قرار می گیرند (سعادت نژاد، 1381).
4- سیکادوفیتا (Cycadophyta) : سیکادوهای امروزی در مناطق حاره ای که در جوار جنگلهای انبوه، جلگه ها و دشتهای کم درخت با رطوبت 30%- 20% زندگی می کنند، منتشر شده اند. در این مناطق درجه حرارت هوا بسیار کم تغییر می کند. مقایسه سیکادوفیتهای فسیل با نمونه های امروزی مبین یک آب وهوای مشابه در آن دوران به خصوص است (Fakhr, 1975).
5- ژینکوفیتا (Ginkgophta) : ژینکوفیتا در معرض بادهای موسمی و مناطق معتدل و گرم وجود دارند (سعادت نژاد، 1381).

شکل (1)

Plate 1
Fig1. Osmundacidites senectus Balme,1963. Distal focus, x 625.
Fig.2. Dicryophyllidites tnortonii (de Jersey) Playford & Dettmann, 1965. Proximal focus, x 625.
Fig.3. Retitriletes rosewoodensis (de Jersey) McKellar,1974. Median focus, x 625.
Fig. 4. Camarozonosporites ramosus (de Jersey) McKelIar,1974. Distal focus, x 625.
Fig. 5. Striatella seebergensis Madler,1964. Proximal focus, x 625.
Fig.6. Cocavissimisporites verrucosus Delcourt & Sprumont emend. McKellar, in prep.Distal focus, x 625.
Fig. 7. Convolutisporaprisca (McKellar) comb. nov. , Distal focus, x 625.
Fig. 8. Sellaspora asperata (Dettmann) emend. McKellar, in prep. , Distal focus,625.
Plate 2
Fig. 1. Gleicheniidites senonicus Ross emend. Skarby,1964. Proximal focus, x 625.
Fig. 2. Impardecispora apiverrucata (Couper) Venkatachala, Kar & Raza, 1969. Distal
focus, x 625.
Fig. 3. Phiebopterisporites equiexinus (Couper) Juhasz,1979. Proximal focus, x 625.
Fig. 4. Klukisporites variegates Couper,1958. Distal focus, x 625.
Fig. 5. Trilites sp. cf. T. wolfgangii Sajjadi & Playford nom. nov. ,2003. Distal focus, x 625.
Fig. 6. Tuberculatosporites westbournensis McKellar, in prep. , Proximal focus, x 625.
Fig. 7. Callialasporites trilobatus (Balme) Sukh Dev,1961. Polar view, x 625.
Fig. 8. Callialasporites dampieri (Balme) Sukh Dev,. Polar view, x 625.,

plate-1

plate-2