نانوستراتیگرافی سازند گرو در برش نمونه (کبیرکوه، ایلام)

متن اصلی:
     روش آماده سازی و مطالعه
حاصل برداشتهای صحرایی از لیتولوژیهای مستعد جهت مطالعه نانوفسیلها (غالباً شیل)، تعداد 250 نمونه در فواصل 3 تا 4 متری از یکدیگر بود که پس از انجام مراحل مختلف آماده سازی در آزمایشگاه تعداد 140 نمونه برای بررسی نانوفسیل های آهکی مناسب تشخیص داده شد. در آماده سازی نمونه ها، باتوجه به امکانات موجود و نیز نوع مشاهده مدنظر (میکروسکوپ نوری)، از روش ته نشست ثقلی (Gravity Settling) که در منابع مختلفی از جمله Perch-Nielsen(1985), Taylor and Hamilton (1982) و Bown and Young (1998) موردتأکید قرار گرفته است،‌استفاده شد. از هر نمونه انتخاب شده دو پلاک میکروسکوپی تهیه گردید. تمامی مشاهدات با بهره گیری از میکروسکوپ نوری پلاریزون Nikon مدل OptiPhot II Pol مجهز به تجهیزات عکسبرداری UIII و در بزرگنمایی 1000 برابر صورت گرفت.
در تشخیص و توصیف نانوفسیل های آهکی موجود در رسوبات سازند گرو از طبقه بندی تجدید نظر شده Bown and Young (1997a&b) و مبانی مطرح در Perch-Nielsen (1985) بهره گرفته شد. همچنین، به دلیل همخوانی وقایع نانوفسیلی مشاهده شده در برش نمونه سازند گرو با الگوهای ارائه شده توسط Sissingh(1977) و Perch-Nielsen (1985) ، طبقه بندی نانوستراتیگرافی رسوبات مذکور با استفاده از توصیه های این مؤلفان انجام گرفت.
مشاهدات
مطالعات صورت گرفته برروی نمونه های آماده سازی شده، منجر به تشخیص، توصیف و ثبت پراکندگی 49 گونه، متعلق به 25 جنس از 12 خانواده نانوفسیل های آهکی شد که فهرست اسامی آنها در پایان نوشتار حاضر ارائه شده است. محدوده حضور گونه های مختلف شناسایی شده در شکل 1 (جدول گسترش نانوفسیل های آهکی سازند گرو در برش نمونه) و تصویر برخی اشکال کلیدی در تابلوی 1 نمایش داده شده است.
تحلیل
حجم عظیم اطلاعات مربوط به پراکندگی چینه شناسی نانوفسیل های آهکی در سراسر جهان، بخصوص نتایج حفاریهای اقیانوسی صورت گرفته طی سه دهه اخیر (فعالیتهای DSDP و ODP)، همواره در الگوهای زونی نسبتاً‌ ثابتی تفسیر و توصیف شده است، و تمامی مدلهای بیوستراتیگرافی ارائه شده براساس اولین (First Occurrence) و آخرین (Last Occurrence) حضور تکاملی گونه ها، در کنار حوادث فراوانی نسبی (Relative Abundance) اشکال نانوفسیلی تعریف شده اند. امروزه ترتیب وقوع حوادث زیستی (Bioevents) از ابزار بسیار مهم در سن یابی رسوبات به حساب می آید (Doyle, Bennett and Baxter, 2001) . روند رخداد حوادث نانوفسیلی در بخش رخنمون برش نمونه سازند گرو به نحوی است که طبقه بندی نانوستراتیگرافی را براساس الگوی استاندارد Sissingh (1977) و حوادث کمکی ذکر شده در Perch-Nielsen (1983,1985) امکان پذیر می سازد. زونهای مشاهده شده شامل زونهای CC1 تا CC7 به قرار ذیل است.
علیرغم عدم مشاهده گونه Nannoconus steinmannii تا ارتفاع 115 متری (احتمالاً به دلیل شرایط محیطی)، وفور گونه Lithraphidites carniolensis (که اولین حضور آن مبین مرز تیتونین- بریازین و درحقیقت مرز ژوراسیک – کرتاسه است) از ابتدای برش مطالعه شده، و همچنین آخرین حضور گونه Polycostella beckmannii (که به عنوان حادثه ای جهانی توسط Bralower et al., 1995 در بریازین آغازین مطرح شده است)، در ارتفاع 15 متری از قاعده رخنمون، اشاره به وجود زون نانوفسیلی (Nannoconus steinmannii Zone)CC1 و زمان بریازین آغازین دارد. علاوه براین، اولین حضور گونه های Cruciellipsis cuvillieri (ارتفاع 27 متری) و Micrantholithus obtusus (ارتفاع 30 متری) هردو از حوادث شاخصی اند که در میانه زون CC1 از سراسر جهان گزارش شده اند.
آغاز زون نانوفسیلی Cretarhabdus crenulatus Zone)CC2 با سن بریازین پایانی- والانژینین آغازین) مقارن اولین حضور گونه Cretarhabdus crenulatus است در ارتفاع 49 متری از قاعده سازند گرو رقم می خورد، درحالیکه گونه شاخص زون Calcicalathina oblongata Zone)CC3 – والانژینین پایانی) و دیگر حوادث کمکی معرف آن در هیچیک از نمونه های مطالعه شده مشاهده نگردیده اند. به همین دلیل ضخامت حدفاصل بین 49 و 318 متری (اولین حضور گونه Lithraphidites bollii – قاعده CC4) از برش نمونه، زونهای نانوفسیلی CC2 و CC3 را شامل می شود که امکان تفکیک شان از هم میسر نمی باشد. براساس موقعیت چینه شناسی، سن این بخش از سازند گرو بریازین پایانی تا والانژینین پایانی تعیین شده است.
اولین و آخرین حضور گونه Lithraphidites bollii به ترتیب در ارتفاع 318 و 520 متری ثبت شدهاند، درحالیکه آخرین حضور گونه Gruciellipsis cuvillieri در 496 متری رخ می دهد. این وقایع در کنار دیگر حوادث کمکی همچون آخرین حضور گونه Helene staurolithina (ارتفاع 347 متری)، اولین حضور گونه Hayesites bulbus (ارتفاع 415 متری)، و آخرین حضور گونه Cyclagelosphaera deflandrei (ارتفاع 456 متری)، همگی دال برمحدوده زون CC4 در ضخامت حدفاصل 318 تا 496 متری و سن هوتریوین آغازین- ابتدای هوتریوین پایانی می باشند.
زونهای CC5 و CC6 بدون تفکیک از یکدیگر (به دلیل عدم ثبت حادثه شاخص مرزی- آخرین حضور گونه Calcicalathina oblongata)، حدفاصل ضخامتهای 496 متری (ابتدای زون CC5- آخرین حضور گونه Cruciellipsis cuvillieri) و 732 متری (ابتدای زون CC7- اولین حضور گونه Chiastozygus litterarius) ثبت شده اند. از میان دیگر حوادث معرف این زونها می توان به آخرین حضور گونه های Conusphaera mexicana ( ارتفاع 668 متری)، Assipetra terebrodentarius و Micrantholithus obtusus (ارتفاع 708 متری)، و اغلب Nannoconus spp. (بین ارتفاع 650 و 720 متری) اشاره کرد. براساس مشاهدات مذکور، سن این بخش از سازند گرو هوتریوین پایانی- انتهاری بارمین پایانی تعیین شده است.
اولین حضور گونه Chiastozygus litterarius (ارتفاع 732 متری9 نشان دهنده آغاز زون CC7 و شروع زمان آپسین است (Bralower et al., 1995) . حوادث کمکی آخرین حضور گونه های مختلف جنس Micrantholithus (که در آپسین پایانی حادث می شوند) در فاصله 750 تا 775 متری از قاعده سازند گرو مشاهده می شوند. این امر تأکیدی بروجود زون CC7 و سن آپسین به حساب می آید.

شکل (1)

شکل (2)

plate_ 1