تحلیل ساختاری چین های Reclined نامتقارن در پهنه برشی گسل اقلید
| دسته | تکتونیک |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | سرکاری نژاد، خلیل حاجی حسینلو، حسن |
| تاريخ برگزاری | ۱۹ مهر ۱۳۸۴ |
Abstract:
Eqhlid shear zone is part of the Sanandaj - Sirjan metamorphic zone and mainly consists of phyllite, schiste, dolomarbel and phyllonite.The shear zone formed by brittle – ductile and ductile deformation. The area is strongly folded and mesoscopic folds can be classified as asymmetric reclined folds. Axial planes of the these folds follows the orientation of NW-SE and are related to the Zagros thrust movement. Drag folds has been used as a shear sense indicator. Analysis of these drag folds shows dextral shear sense.Structural analysis show that three phase of deformation occurred in area. They are as follow:
Folding episode ( D۱ ) is related to upper Triassic.
Shear and thrusting episode ( D۲ ) is related to Alpine orogenic movement.
۳) Formation of S-, Z-and M-folds within limbs and hinges of drag folds in upper Tertiay orogenic phase ( D۳ ).
چکیده:
پهنه برشی گسل اقلید بخشی از زون ساختاری سنندج ـ سیرجان است، این پهنه شامل سنگ های دگرگونی مانند اسلیت، شیست، فیلیت، کالک شیست، فیلونیت، ماسه سنگ دگرگون شده، آهک دگرگون شده و دولوماربل (Dolomarble)است، که تحت تاثیر دگرشکلهای شکل پذیر و شکنا – شکل پذیر قرار گرفته است.
در این ناحیه به لحاظ سنگ شناختی چین خوردگی های نامتقارن کوچک پرشمار و گوناگونی رخ داده است که محور غالب آنها با روند کلی و همگانی چین خوردگی ناحیه ( شمال غربی – جنوب شرقی ) هماهنگی دارند که اغلب چین های Reclined نامتقارن در رابطه با روراندگی های زاگرس می باشد. چین های نامتقارن ( مخصوصاًdrag folds ) در این پهنه شاخصهای کینماتیکی خوبی برای تعیین سوی برش استفاده می شود که بیشتر جهت برش راستگرد در این ناحیه را نشان می دهد.
مطالعات و بررسیهای ساختاری صورت گرفته سه فاز دگرشکلی را در این ناحیه نشان می دهد. فاز ایجاد نسل اول D1) ) چینها در تریاس بالایی، فاز(D2) ایجاد روراندگیها و برش خوردگیها در طی کوهزایی آلپی، فاز(D3) ایجاد ریز چین ها (drag folds) S وZ وM در طی کوهزایی اواخر ترشیاری ایجاد شده اند.
مقدمه:
در پهنه برشی گسل اقلید چینهای نامتقارن بسیاری مشاهده می شود.که از آن جمله می توان به چینهای Reclined، تیگماتیگ (Ptygamatic) و چین های ناهماهنگ (Diaharmonic) و Drag folds اشاره کرد.
برای ایجاد چینهای نامتقارن دو مدل ارائه شده است:
- چین های نامتقارنی که در پهنه های برشی تشکیل می شوند چرخش می کنند و خطوط لولا آنها در جهت کشش همگرا می شوند.
-چین های نامتقارن با چرخش لایه ها توسط برش موازی با لایه ها یاd rag در پهنه های برشی تشکیل می شوند ( Ramberg, 1963).
هدف از این مطالعه بررسی مدلهای ایجاد کننده این چین ها در این ناحیه و ارتباط آن با فرآیندهای کوهزایی و تعیین سوی برش است.
بحث:
منطقه برشی گسل اقلید در 230 کیلومتری شهر شیراز و 45 کیلومتری جنوب شرقی شهر اقلید واقع شده است. این گسل، یک گسل تراستی است که از جنوب شهر اقلید گذر می کند و سرتاسر ناحیه را در بر می گیرد و روند آن موازی با روند گسل اصلی راندگی زاگرس ( شمال غربی – جنوب شرقی ) می باشد که شیب سطح گسل به سوی NE (˚E50– ˚45N ) است.
از نظر زمین شناسی این یک کمپلکس دگرگونی است که شامل سنگهای اسلیت، شیست، فیلیت، فیلونیت، ماسه سنگ دگرگون شده، کالک شیست، دیوریت دکرکون شده، آهک دگرگون شده و دولوماربل ( dolomarble ) می باشد و سن این کمپلکس تریاس بالایی تعیین گردده است.
در این ناحیه چین های Reclined نامتقارن در مقیاسهای در حد مزوسکوپی تا ریز چین در آهکهای دگرگون شده و دولوماربل ها قابل مشاهده هستند. روند کلی محور این چین ها در جهت شمال باختری – جنوب خاوری E ) ˚40 – ْ55N ) می باشد. در شکل (1) تصویر استریوگرافیکی برای محور چین های Reclined نسل اول (S1 ) مشاهده می شود. روند عمومی محور این چینها در جهت NW – SE می باشد.
چین های نامتقارن همچنین نواحی چین خوردگی انطباقی را نشان می دهد دراین نواحی چین ها مایل اند و سمت گیری چین های F2 می تواند با محدوده سوی برش ثابت باشد یا نباشد ( Liotta, 2002). در این ناحیه چین های نامتقارن سه نسل چین خوردگی رانشان می دهند. در چینهای Reclined نامتقارن دو نسل چین خوردگی S1 و S2 قابل مشاهده است. سطح محوری چین خوردگی S1 و S2 تقریباُ بایکدیگر موازی هستند که نسل دوم S2 چین خوردگی بر روی نسل اول S1 چین خوردگی تحمیل شده است اما ایجاد چین های drag fold را ننموده است.
ایجاد این سه نسل چین خوردگی مربوط به سه فاز دگرشکلی D1 و D2 و D3 می باشد. در رخنمونهای دولوماربل ناحیه چین خوردگی با سطح محوری Wْ35 -ْ65N مشاهده می گردد، چینهای نسل سوم مربوط به Drag fold می باشد. بنابراین ایجاد این چینها مربوط به حرکات برشی راستگرد انجام شده در ناحیه است. به نظر رمزی، 1967 سمت گیری ) ( Vergence چینهای S و Z در مناطق دگرشکلی ساده با سوی برش ثابت است. هرچه از گسلهای تراستی دورتر شویم ناتقارنی چینها در این ناحیه کمتر می شود. لایه های که نیمه موازی با محدوده پهنه های برشی شکل پذیر چین می خورند چینهای نامتقارن با محورهای ارتوگونال ( Orthogonal ) را تشکیل می دهند که شاخصهای خوبی برای سوی برش می شوند ( Harris, 2003 ).
نتیجه گیری :
در پهنه برشی گسل اقلید عملکرد گسلهای تراستی تاثیر بسزایی در بالا رفتن درجه عدم تقارن چینهای Reclined نامتقارن داشته است. هرچه از محدوده گسلهای تراستی دورتر می شویم درجه تقارنی چینها بیشتر می شوند. مهمترین عامل ایجاد کننده چین های Reclined نامتقارن در این پهنه چرخش لایه ها توسط برش موازی لایه ها و تحت رژیم برشی ساده ناهمگن غیرهم محور می توان در نظر گرفت . ( Ramberg,1967 )
با توجه به بررسیهای ساختاری سه فاز دگرشکلی در این ناحیه تشخیص داده شده است:
- فاز اول ( D1 ) فاز ایجاد چینهای نسل اول در تریاس بالایی.
- فاز دوم( D2) فاز ایجاد روراندگیها و برش خوردگیها در طی فاز کوهزایی آلپی.
- فاز سوم( D3 ) فاز ایجاد ریز چین های (Drag folds) S و Z و M در طی فاز کوهزایی اواخر ترشیاری