بایواستراتیگرافی و پالئواکولوژی سازند اسماری در میدان نفتی اهواز
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | نوشین مرادی فرشته سجادی |
| تاريخ برگزاری | ۲۰ مهر ۱۳۸۴ |
Abstract:
The Oligocene - Miocene Ahwaz Sandstone Member (Asmari Formation) is the subject of study in Ahwaz Oil Field, southwest Iran. This member consists of sandstone , calcarous sandstone, sandy limestone and marl. It is overlain conformably by the Gachsaran Formation and underlain by the Pabdeh Formation conformably in the east and conformably but with lithological discotinuty in the west of Ahwaz Oil Field. The Formation is divided into ۳ members, which from bottom to top are as lower , middle and upper members.
The purpose of this investigation was the determination of palaeoecology and biostratigraphy of Asmari Formation in Ahwaz Oil Field. Eight sub-surface sections were selected, including wells No. ۸, ۱۱,۱۹, ۲۰, ۴۳, ۴۵, ۶۵, ۸۵. All microfossils (foraminifera , algae and bryozoa) were described from ۲۸۰۰ thin sections of core and ۲۵۰ thin sections of cutting. Abundance graph and range chart of microfossils were prepared. The result of this study led to recognition of ۴۵ genera and ۵۳ species of microfossils.
Three biozones and two assemblage subzones of Adams & Bourgeois (۱۹۶۷)
consisting of:
۱) Borelis melo group, Meandropsina assemblage zone
۲) Miogypsinoides, Archaias, Valvulinid sp.۱ assemblage subzone
۲-A) Elphidium sp.۱۴, Miogypsina assemblage subzone
۲-B) Archaias asmaricus, Archaias hensoni assemblage subzone
۳) Eulepidina, Nephrolepidina, Nummulites assemblage zone
and four biozones of Wynd (۱۹۶۵) consisting of
۵۶) Lepidocyclina ,Operculina , Ditrupa zone
۵۷) Nummulites intermedius vascus zone
۵۸) Archaias operculiniformis zone
۵۹) Austrotrillina howchini , Peneroplis evolutus zone
were recognized.
According to bentonic microfossils the sedimentary environment of Asmari Formation was a shallow marine.
In order to find the relationship and extension of recognized biozones in Asmari Formation, the biostratigraphic correlation chart and changes of thickness maps were prepared.
چکیده :
سازند آسماری با سن الیگوسن- میوسن در میدان نفتی اهواز در جنوب غرب ایران شامل عضو ماسه سنگی اهواز میباشد. این بخش از ماسه سنگ، آهک ، آهک ماسه ای ، آهک دولومیتی و مارن تشکیل شده است. در منطقه مورد مطالعه این سازند به صورت دو تاقدیس مجاور هم بصورت همشیب و با ناپیوستگی لیتولوژی در زیر سازند تبخیری گچساران قرار گرفته است. سازند آسماری در شرق بصورت پیوسته و همشیب و در سمت غرب به صورت همشیب اما با ناپیوستگی لیتولوژی شیل های پابده را میپوشاند . سازند آسماری به سه بخش زیرین، میانی و بالایی تقسیم شده است.
هدف از این مطالعه بررسی بیواستراتیگرافی و پالئو اکولوژی سازند آسماری در میدان نفتی اهواز بر اساس فرامینیفرها و سایر میکروفسیل های همراه آن در 8 مقطع تحت الارضی شامل چاههای شماره 8 ،11، 19 ، 20، 43 ، 45 ، 65 و 85 بوده است. کلیه میکروفسیل های فرامنیفر، جلبک و بریوزوا بر اساس مطالعه 2800 مقطع نازک از مغزه ها و 250 مقطع نازک از کنده های حفاری شناسایی و توصیف گردیدند. نمودارهای فراوانی و محدوده سنی میکروفسیل های 8 مقطع تحتالارضی مورد مطالعه تهیه شد که نتایج حاصل از این مطالعات منجر به شناسایی 45 جنس و 53 گونه از میکروفسیل های فرامینیفر و غیرفرامینیفر گردید. سه زون زیستی و دو زیر زون زیستی تجمعی بر اساس تقسیم بندی بیوستراتیگرافی ارائه شده توسط آدامز و بورژوا ( Adams & Bourgeois, 1967 ) به نامهای
1) Borelis melo group, Meandropsina assemblage zone,
2) Miogypsinoides, Archaias, Valvulinid sp.1 assemblage zone
2-A) Elphidium sp. 14, Miogypsina assemblage subzone
2-B) Archaias asmaricus, Archaias hensoni assemblage subzone
3) Eulepidina, Nephrolepidina, Nummulites assemblage zone
و چهار زون زیستی بر اساس تقسیم بندی بیوستراتیگرافی ارائه شده توسط وایند ( Wynd, 1965 ) تحت نام های ذیل تشخیص داده شد.
56) Lepidocyclina, Operculina, Ditrupa zone
57) Nummulites intermedius vascus zone
58) Archaias operculiniformis zone
59) Austrotrillina howchini, Peneroplis evolutus zone
محیط رسوبی سازند آسماری دریایی کم عمق با شوری معمولی تا هیپرسالین, با عمق 40 تا 50 متر ) در منطقه نفوذ نور( با حرارت 18 تا 26 درجه سانتیگراد بوده است.
به منظور پی بردن به ارتباط و گسترش زونهای زیستی سازند آسماری در میدان نفتی اهواز، نمودارهای تطابق چینه ای و تغییرات ضخامت سازند تهیه شد.
مقدمه:
میدان نفتی اهواز در استان خوزستان و در جنوبغربی ایران واقع میباشند. .این میدان تاقدیسی بطول 67 و عرض 4 تا 6 کیلومتر مربع را شامل میشود که از شمال با میدان رامین (ملاثانی)، از شرق با میدان مارون، از جنوب با میادین شادگان و منصوری و از غرب با میادین آب تیمور و سوسنگرد مجاور است (شکل - 1). این میدان که دارای روند شمال غربی – جنوب شرقی (به موازات رشته کوه زاگرس) میباشد در افق آسماری بصورت دو تا قدیس مجزا از هم (زین اسبی) در می آید. سازند آسماری در میدان نفتی اهواز در جنوب فرو افتادگی دزفول شامل بخش ماسه سنگی اهوازمیباشدکه دراین تحقیق مورد مطالعه قرار گرفته است..
بحث
پسروی دریا در زمان رسوبگذاری قاعده آسماری پایین، باعث ته نشست لایه های ضخیم ماسه سنگی با میان لایه هایی از آهک ومارن ماسه ای شده است. زون ها زیستی در بخش آسماری پایینی در مقاطع تحت الارضی زون تجمعی زیستی شماره 3 آدامز و بورژوا (Adams & Bourgeois, 1967) تحت نام
3-) Eulepidina, Nephrolepidina, Nummulites assemblage zone
می باشد حداکثر ضخامت این زون زیستی در مقطع تحت الارضی چاه 65 با ضخامت 189 متر و حداقل ضخامت، آن در مقطع تحت الارضی چاه 19 با ضخامت 131 متر می باشد. این زون زیستی در مقاطع تحت الارضی چاههای 11و45 مشاهده نشده است.
پیش روی دریا در آسماری میانی باعث رسوبگذاری آهک و میان لایه هایی از ماسه و مارن در کل منطقه مورد مطالعه شده است. در این حوضه کم عمق میکروفسیل های بنتیک فراوان و متنوعی شناسایی شده که معادل زون تجمعی زیستی 2 آدامز و بوروژا ( Adams & Bourgeois , 1967 ) و دو زیر زون زیستی آن یعنی
2-) Miogypsinoides, Archaias, Valvulinid sp.1 assemblage zone
2-A) Elphidium sp. 14, Miogypsina assemblage subzone
2-B) Archaias asmaricus, Archaias hensoni assemblage subzone
میباشد. حداکثر ضخامت آن در مقطع تحت الارضی چاه شماره 19 با ضخامت 171 متر و حداقل ضخامت آن در مقطع تحت الارضی چاه 85 با ضخامت 98 متر می باشد.
پس از ان در بخش اسماری بالایی رسوبگذاری آهک و آهک دولومیتی ادامه داشته و زون زیستی شماره 1 ادامز و بورژوا (Adams & Bourgoies, 1967) موسوم به
1-) Borelis melo group , Meandropsina assemblag zone
شناسایی شد. حداکثر ضخامت زون زیستی فوق الذکر در مقطع تحت الارضی چاه شماره 8 با ضخامت 63 متر و حداقل ضخامت آن در مقطع تحت الارضی چاه شماره 20 با ضخامت 46 متر می باشد. این زون زیستی در مقطع چاه شماره 65 مشاهده نشده است. سپس با پسروی دریای کم عمق رسوبات تبخیری سازند گچساران در کل منطقه مورد مطالعه بصورت هم شیب بر روی نهشته های سازند آسماری ته نشین شده است
به منظور تهیه نمودار تطابق زیست چینه ای و تهیه نمودار تغییرات ضخامت سازند آسماری در میدان نفتی اهواز از ستون چینه شناسی سازندآسماری مربوط به 8 حلقه چاه استفاده شد (شکل – 2). فاصله حقیقی هر چاه با چاه مجاور بر اساس مختصات جغرافیایی هر یک از چاهها محاسبه گردید و موقعیت قرارگیری هر یک از چاهها روی نمودار مشخص گردید. پس از ان لیتولوژی و ضخامت ستون چینه ای سازند آسماری در هر یک از چاهها مشخص گردید و سپس ستونهای چینه ای مشابه بهم متصل گردیدند و زونهای زیستی شناسایی شده بر اساس تقسیم بندی آدامزو بورژوا بین چاهها ترسیم شد. هدف از این کار درک وضعیت گسترش زونهای زیستی ، تغییرات آنها در زمان و مکان و همچنین بررسی لیتولوژی و شرایط حاکم بر حوضه رسوبی در میدان مورد مطالعه بود.
با توجه به خصوصیات پالئواکولوژیک میکروفسیلهای موجود در سازند آسماری محیط رسوبی این سازند تعیین گردید.
نتیجه گیری :
در این مطالعه سنگ شناسی, دیرینه شناسی, بیوستراتیگرافی, پالئواکولوژی و ارتباط مقاطع تحت الارضی, سازند آسماری در میدان نفتی اهواز در جنوب فروافتادگی دزفول مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه به شرح ذیل می باشند.
1- بخش ماسه سنگی اهواز سازنداآسماری در میدان نفتی اهواز از ماسه سنگ با میان لایه هایی از آهک ،آهک ماسه ای ،آهک دولومیتی و مارن تشکیل شده است. در منطقه مورد مطالعه این سازند به صورت دو تا قدبس مجاور هم در زیر سازند تبخیری گچساران بصورت همشیب و با نا پیوستگی لیتولوژی قرار دارد. در شرق میدان نفتی اهواز سازند آسماری بصورت پیوسته و همشیب روی شیل های پابده و به صورت نا پیوستگی لیتولوژی در سمت غرب حوضه قرار گرفته است
2- میکروفسیل های شناسایی شده در سازند آسماری میدان اهواز، شامل 45 جنس و53 گونه بوده که از میان آنها 36 جنس و43 گونه از فرامینیفرای بنتیک (Benthic) ،دو جنس و 6 گونه از فرامینیفرای پلانکتونیک (Planktonic) و 7 جنس و4 گونه از میکروفسیل های غیر فرامینیفرای بنتیک می باشند
3 - زونهای زیستی شناسایی شده در مقاطع تحت الارضی بر اساس تقسیم بندی بیوستراتیگرافی ارائه شده توسط (Adams & Bourgeois, 1967)شامل:
1) Borelis melo group, Meandropsina assemblage zone
2) Miogypsinoides, Archaias, Valvulinid sp. 1 assemblage zone
2A) Elphidium sp. 14, Miogypsina subzone
2-B) Archaias asmaricus, Archaias hensoni subzone
3) Eulepidina, Nephrolepidina, Nummulites assemblage zone
تحت نامهای (Wynd, 1965) و چهار زون زیستی بر اساس تقسیم بندی وایند :
56) Lepidocyclina, Operculina, Ditrupa zone
57) Nummulites intermedius vascus zone
58) Archaias operculiniformis zone
59) Austrotrillina howchini, Peneroplis evolutus zone
می باشد.
4 - در تاقدیس شرقی به سمت جنوب غرب (مقطع تحت الارضی چاه شماره 11) و همچنین در تاقدیس غربی به سمت شمال شرقی ( مقطع تحت الارضی چاه شماره 45) به علت کم شدن عمق حوضه رسوبی میکروفسیلهای مربوط به الیگوسن مشاهده نشده است . ولی در بقیه مقاطع ( چاههای شماره 8, 19, 20, 43, 65, 85) آسماری پائینی وجود دارد .آسماری میانی (اکی تانین ) در منطقه مورد مطالعه دارای حوضه عمیق تری بوده و حاوی میکروفسیل های فراوان ومتنوعی است آسماری بالایی ( بورد یگا لین ) دارای محیط رسوبی کم عمق ولاگونی بوده و میکروفسیل ها و زون زیستی این بخش در مقاطع تحت الارضی (به استثنای مقطع تحت الارضی چاه شماره 65 که بخش بالائی آن نمونه گیری نشده است ) شناسائی شده است.
5- با توجه به خصوصیات پالئواکولوژیک میکروفسیلهای موجود در سازند آسماری میتوان نتیجه گرفت که محیط رسوبی دریایی با شوری معمولی تا هیپرسالین, با عمق 40 تا 50 متر ( در منطقه نفوذ نور)، با حرارت 18 تا 26 درجه سانتیگراد بوده است. 85% میکروفسیل های فرامینیفرا شناسایی شده در سازند ، از فرامینیفرای بزرگ وهمزیست با جلبک های قرمز بوده اند. این جلبکها مواد غذائی مورد نیاز فرامینیفراها را فراهم می کردند. همچنین باکتریهای کوچک, آغازیان, بی مهرگان و ذرات بدن موجودات مرده نیز از دیگر منابع غذائی فرامینیفرا ها بوده اند. انرژی آب و میزان اکسیژن در محیط زیاد بوده و رسوبات گلی و ماسه ای و پوشش گیاهی بستر دریا را می پوشانده است .