آستراکودهای سازند قم در مقطع دوچاه
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | فاطمه هادوی |
| تاريخ برگزاری | ۲۰ مهر ۱۳۸۴ |
Abstract
The aim of this article is to determine ostracod species found in Qom Formation in Dochah area, and to demonstrate their use for stratigraphic, paleoecological, studies of this section. A moderately rich assemblage of ostracod comprising ۱۹ species belonging to ۱۲ genera was recorded mostly from the “e” Member of the Qom Formation.The determined species are listed below and some of them are photographed by scanning electron microscope. These assemblage were compared with those of (Kristic, ۱۹۷۹), from the area between Shams Abad and Rhaniz .Some ostracod found in these samples are unknown. Such associations indicate shallow marine basin mostly lagoonal for “e” member of the Qom Formation.
According to this investigation the age of the “e” member of the Qom Formation in Dochah locality is Early to Middle Miocene.
چکیده
هدف از مطالعات اخیر شناسایی آستراکودهای سازند قم و استفاده آنها در مطالعات چینه شناسی و بررسیهای اخیر منجر به معرفی 19گونه متعلق به 12جنس شده است که غالب آنها در عضو از سازند مذکور یافت شده اند، و پالئواکولوژیکی است. حاصل برخی از آنها به وسیله میکروسکوپ الکترونیک عکسبرداری گردیده اند. نمونه های شناسایی شده با نمونه هایی که توسط Kristic,1979 بین شمس آباد و راهنیزشناسایی شده اند مقایسه شده است. برخی از آستراکودهای شناسایی شده در مطالعات کنونی تاکنون شناخته نشده اند. بر مبنای آستراکودهای یافت شده در این بررسی، سن میوسن آغازین تا میانی و یک محیط نزدیک به ساحل تا مردابی برای بخش “e” از سازند قم پیشنهاد میشود.
مقدمه
نوشتار تعداد110 نمونه از مقطع دوچاه (سازند قم ) مورد مطالعه قرار گرفته است. اساساً هدف مقایسه آستراکودهای موجود با سازندهای همزمان و مجاور
در این کلی از مطالعه این نمونه ها عبارت است از:
معرفی و بررسی آستراکودهای مقطع دو چاه
استفاده از آستراکودهای مذکور در چینه شناسی زیستی
مقایسه آستراکودهای موجود با آستراکودهای همزمان در مناطق دورتر
تفاسیر پالئواکولوژیکی حوضه
سازند قم
نام این سازند از شهرستان قم واقع در ایران مرکزی گرفته شده ا ست.برش های الگو سازند قم را عموما در کوه های حاشیه جنوب دشت قم ما نند کوه میل، دوچاه، دوبرادر، نرداقی، خورآباد، و شوراب که سازند مذبور با مختصر تغییرات جانبی رخنمون دارد در نظر گرفته اند. این سازند به طبقاتی ازمارن و آهک های کم عمق که به طور مشخص ازنظر رنگ و لیتولوژی از سازند قرمز زیرین و سازند قرمز بالایی متمایز هستند اتلاق می شود. در سازند قم تغییر رخساره بسیار زیاد است به طوریکه ضخامت این نهنشته ها ممکن است از چند ین ده مترتا 2000 متر وحتی بیشتر برسد.سازند قم به علت وجود ذخایر نفتی و گاز از دیر باز مورد توجه زمین شنایان شرکت ملی نفت بوده و مطالعات زیادی توسط آنها بر روی این سازند انجام گرفته است از اینرو بر اساس مطالعات انجام شده وبر حسب خصوصیت سنگ شناسی 9 عضو (a, b, c1, c2, c3, c4, d, e, f ) در سازند مذکور در نظر گرفته شده است. رسوبات دریایی کم عمق (اسا ساً آهک و مارن ) حوضًه قم در اثر پیشروی در یا در زمان الیگو میوسن میا نی- پسین و میوسن پیشین بوده است که این پیشروی از طرف جنوب به سمت شمال بوده و سازند قم را بر جای گذا شته است. دو مرز چینه شناسی مشخص در سازند قم تشحیص داده شده است مرز بین واحد های (c2,c3) و مرز بین واحدهای (d,e). هر کدام از این مرزها به وسیله رسوبات تبخیری تشکیل می شودکه خا تمهً سیکل رسوبی را بیان می نماید.بدین صورت 3 سیکل (پیشروی پسروی ) تشخیص داده می شود که هر سیکل با رخساره دریایی کم عمق آغاز گشته و با رخساره کولابی خاتمه میابد (نوگل سادات، 1364). مقطع دوچاه در جنوب کوه نمک و در مغرب قم قرار دارد.در این منطقه سازند قم به وسیله تشکیلات قرمز بالایی پوشیده شده است. تمامی سکانس های سنگ شناسی سازند قم در این منطقه نمایان است .
مطالعات قبلی
همانطور که قبلا ذکر شد از آنجا که سازند قم به علت دارا بودن منابع نفتی از دیر باز مورد توجه زمین شناسان بوده است مطالعات دیرینه شناسی زیادی بر روی ان انجام شده است. مطالعات میکروفسیل شناسی این سازند غالباً بر روی فرامینیفرها و توسط بزرگنیا صورت گرفته است . سپس بخش های مختلف این سازند توسط دیرینه شنا سا ن متعدد و نیز در غالب پایان نامه های کارشناسی ارشد مورد بررسی قرارگرفته اند.
مطالعات معدودی بر روی نانوفسیلهای آهکی وبر روی عضو e” “ این سازند) هادوی-الماسی نیا 1378 ) و ( Hadavi,1983)و ( (Hadavi,2000 و به ترتیب در برشهای پاسنگان- کمرکوه و دوچاه انجام شده است .
تا کنون هیچ گونه گزارشی درمورد آستراکودهای مقطع دو چاه منشر نشده است.تنها گزارش موجود دراین باره توسط پورمعتمد، 1346 (پایان نامه فوق لیسانس 1346) میباشد.لازم به یادآوری است که در این گزارش تمامی آستراکودهای گزارش شده به صورت ترسیمی اریًه شده اند.
آستراکودهای مقطع دوچاه
در مطالعات کنونی تعداد 110 نمونه جهت شناسایی آستراکودها مورد بررسی قرار گرفته که از این تعداد فقط 25 عدد وا آستراکود می باشندو غالبا در عضو e” “این سازند یافت شده اند. آستراکودهای موجود از نظر فراوانی و تنوع غنی نیستند در نتیجه برای مطالعات زیست چینه ای چندان مفید نمی باشند.ولی چون تا کنون هیچ گونه گزارشی دراین مورد منتشر نشده است نگارنده سعی دارد فعلابه معرفی آستراکودهای مذکوراکتفا کند. بایسشی متذکر شد که برای انجام مطالعات بیواستراتی گرافی دقیق ونیز مطالعات پالیواکولوژیکی نمونه برداری مجدد الزامی است . آز انجا که استراکودهای یافت شده اغلب به صورت دو کفه متصل بهم دیده شده اند و در نتیجه بخش های داخلی کفه که در شناسایی فسیل دارای اهمیت ویژه هستند غیر قابل رویت است، در شناسایی فسیل بایستی دقت نمود. بدین جهت سعی که جهت معرفی گونه های جدید احتیاط شود. در این یررسی تعداد 19 گونه متعلق به 12 جنس شناسایی شده که در میان آنها 8 گونه برای اولین بار معرفی می شود. لازم به یا دآوری است که شمار گونه های موجود و نیز گونه های جدید به مراتب بیشتر از انواع ارائه شده می باشند و این مساله به خاطر حساسیت آستراکودها نسبت به محیطهای رسوبی ودر نتیجه محلی بودن آنها است. اما همانطور که قبلا اشاره شد به خاطر مسدود بودن کفه ها و نیز در دسترس نبودن کاتالوگ جهت مقایسه دقیق از معرفی آنها خودداری می شود. آستراکودهای شناسایی شده عبارتند از:
Actinocytheteis tumfacentis
Aurila punctata
Baidia n.sp1
Baidia n.sp2
Cytheridea aff . C. autonema
Cytherella n.sp1
Cytherella n.sp2
Ghardavia kermanii
Henrhowella ruggerierii
Krithe cf. citae
Leguminocythereis n.sp1
Leguminocythereis n.sp2
Leguminocythereis n.sp3
Loxoconcha cf L.regularis
Ruggeria sp1
Ruggeria sp2
Xestoleberis fuscata
Xestoleberis n. sp1
فونهای مذکور با آستراکودهای گزارش شده توسط Kristic 1979 ازمنطقه بین راهنیز و شمس آباد) و نیز میوسن زیرین هندوستان Guha,1965) )مقایسه گردیده اند.نتایج حاصل از دیدگاهای زیر عبارتند از:
رده بندی Taxonomic concepts
شناسایی 19 گونه و معرفی 8 گونه جدید
مقایسه منطقه ای Regional comparison
آستراکودهای شناسایی شده با گونه های شناسایی شده توسط (Kristic,1979 ) از کرمان مقایسه شده اند. تعداد 3 گونه از انواع گزارش شده از کرمان(گونه های Ghardavia cf . Gh. Kermani, Actinocythereis tumfacentis, Cythereis aff C.autonoma, )در نمونه های مورد مطالعه یافت شده اند.
مقایسه با مناطق دور Remote comparison
آستراکودهای مطالعه شده بیشترین شباهت را با انواع مطالعه شده از میوسن زیرین هندوستان دارند.
4-با توجه به شباهت آستراکودهای مذکور با انواع گزارش شده از کرمان و هندوستان سن میوسن زیرین تا میانی جهت نهشته های عضو “e” از سازند قم در مقطع دوچاه پیشنهاد می شود.
5-آستراکودهای شناسایی شده با نتایج حاصل از مطالعه نانوفسیلهای آهکی عضو “e” سازند قم در مقطع دوچاه (Hadavi,2000)نیز موید سن میوسن زیرین برای این نهشته ها است.
6-مجموعه آستراکودهای یافت شده نشانگر یک محیط نزدیک به ساحل تا کولابی برای زمان رسوبگذاری عضو “e” سازند قم می باشند.