مطالعه بازوپایان و کنودونت های شاخص دونین پسین (فرازنین) در مقطع حوض دوراه جنوب شرق طبس
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | محمد رضا کبریائی زاده۲،۱، مهدی یزدی۱ حسین غلامعلیان۳ |
| تاريخ برگزاری | ۲۰ مهر ۱۳۸۴ |
Brachiopods: Schizophoria striatul, Productella cf. subaculeata, Caucasiproductus sardarensis, Spinulicosta sp., Coeloterorhynchus tabasensis, Cyphoterorhynchus arpaensis, Cyphotreorhynchus koraghensis, Cypoterorhynchus koraghensis interpositus, Spinatrypina chitralensis, Spinatrypina bodini, Spinatrypina cf. robusta, Desquamatia sp., Athyris chitralensis, Athyris cf. concentrica, Cyrtospirifer cf. minor, Cyrtospirifer cf. verneuili echinosus, Cytrospirifer sp., Tenticospirifer cf. tenticulum, Tenticospirifer cyrtinaformis
Conodonts: Ancyrodella curvata, Ancyrodella nodosa, Icriodus alternatus alternatus, Icricdus expansus, Icriodus cf. iowaensis iowaensis, Icriodus alternatus morph II, Polygnathus capollocki, Polygnathus evidens, Polygnathus webbi, Polygnathus planarius, Polygnathus aequalis, Polygnathus aff. angustidiscus
چکیده:
مقطع حوض دوراه در فاصله 75 کیلومتری جنوب شرق طبس واقع شده است ضخامت توالی فرازنین در این محل بالغ بر 240 متر و شامل هر دو سازند بهرام و شیشتو (عضو 1) می شود قاعده سازند شیشتو در این مقطع دارای فونای فراوانی از شکم پایان، کنودونت ها، مرجان ها، لاله وشان و بخصوص بازوپایان هست مطالعه بازوپایان و کنودونت این مقطع منجر به شناسائی 19 گونه بازوپایان و 10 گونه کنودونت های ذیل گردید:
مقدمه:
مقطع حوض دوراهً در فاصله 75 کیلومتری جنوب شرق طبس و بین راه حوض محمد قاسم و دهکده سورند (Sorond) واقع شده است که قاعده آن دارای مختصات جغرافیایی طول شرقی و عرض شمالی می باشد و راه رسیدن به مقطع مورد مطالعه از طریق جاده اسفالته طبس ـ کرمان می‌باشد.
توالی فرازنین در این مقطع شامل هر دو سازند بهرام و شیشتو (عضو 1) می‌شود که سازند بهرام در قسمت قاعده بصورت گسله برروی سازند جمال (به سن پرمین) قرار دارد.
سنگ شناسی سازند بهرام در این مقطع شامل: شیل های ماسه‌ای تیره‌رنگ با نودول‌های ماسه‌ای، ماسه سنگ کوارتزیتی سفید رنگ با نودول‌های ماسه‌ای، آهک‌های ضخیم لایه با بین لایه‌هایی از دولومیت زرد رنگ می باشد
سازند شیشتو در این مقطع بطور پیوسته ای بر روی سازند بهرم قرار می گیرد سنگ شناسی آن از قاعده بطرف راس بصورت ذیل می باشد
1ـ دولومیت زرد رنگ (قاعده سازند شیشتو)
2ـ آهک خاکستری ـ تیره، ضخیم لایه در تناوب با آهک‌های مارنی خاکستری ـ قهوه‌ای، نازک ـ ضخیم لایه با نوارهایی از چرت با فسیل‌هایی از بازوپایان، شکم پایان، دوکفه‌ای‌ها، لاله و شان، مرجان‌ها و بطور کمیابی آمونوئیدا
3- تناوب شیل های ماسه‌ای تیره رنگ با ماسه سنگ کوارتزیتی سفید رنگ به همراه نودول‌های ماسه‌ای (فرازنین ـ فامنین)
18ـآهک ماسه‌ای فسیل دار (فامنین)
بحث:
همانطور که در شرح لیتولوژی توضیح داده شد در قسمت قاعده‌ای سازنده شیشتو(واحد شماره 2) فسیل‌های فراوانی از بازوپایان بدست آ مد که در این میان تاکسا‌های ذیل مورد شناسایی قرار گرفتند:
Schizophoria striatul (Schlotheim 1813), Productella cf. subaculeata (Murchison 1840), Caucasiproductus sardarensis Legrand- Blein 1999, Spinulicosta sp., Nalivkin 1937, Coeloterorhynchus tabasensis Sartenaer 1966, Cyphoterorhynchus arpaensis (Ahramian 1957), Cyphoterorhynchus koraghensis (Recd 1922), Cypoterorhynchus koraghensis interpositus Sartenaer 1966, Spinatrypina chitralensis (Reed 1922), Spinatrypina bodini (Mansuy 1912), Spinatrypina cf. robusta Copper 1967, Desquamatia sp. Alekseeva 1960, Athyris chitralensis Reed 1922, Athyris cf. concentrica (von Buch 1834), Cyrtospirifer cf. minor (Gurich 1903), Cyrtospirifer cf. verneuili echinosus Liashenko 1958, Cytrospirifer sp. Nalivkin 1919, Tenticospirifer cf. tenticulum (De verneuil 1845), Tenticospirifer cyrtinaformis ( Hall & whitfield 1872).
علاوه بر این درصدهای فراوانی این بازوپایان از طریق نمودارهای دایره‌ای محاسبه گردید و این نتایج بدست آمد Strophomenata 27%, Rhynchonellata 73% این درصدهای فراوانی در رده Rhynchonellata بصورت ذیل می‌باشد:
Orthida 2%, Atrypida 9%, Athyridida 36%, Spiriferida 23%, Rhynchonellida 30% و در رده Strophomenata بصورت Spinulicosta 13%, Productella 68%, Caucasiproductus 19% می‌باشد.
در این بین جنس‌های: Productella (68%) از راسته Cyphoterorhynchus ( 92%) Productida از راسته Rhynchonellida ، 100%)) Schizophoria از راسته Orthida، (75%) Spinatrypina از راسته Atrypida، Athyris ( 100%) از راسته Athyridida ،70%) )Cyrtospirifer از راسته Spiriferida دارای بیشترین فراوانی بودند.
هم چنین بمنظور تعیین سن دقیق تر قسمت قاعده ای کنودونت‌های مقطع حوض دو راه توسط (1996) Yazdi مطالعه گردیدند و کنودنت هایی که از لایه‌‌های حاوی بازوپایان فوق‌الذکر بدست آمد که عبارتند از:
- Ancyrodella curvata Branson & Mehl 1934, Ancyrodella nodosa Ulric& Bassler 1926, Icriodus alternatus alternatus Branson & Mehl 1934, Icriodus expansus Branson & Mehl 1938, Icriodus cf. iowaensis iowaensis Youngquist & Peterson 1947, Icriodus alternatus morph II Dreesen & Houlleberghs 1980, Polygnathus capollocki Yazdi 1999, Polygnathus evidens Klapper & Lane 1985, Polygnathus webbi Stauffer 1938, Polygnathus planarius Klapper & Lane 1985, Polygnathus aequalis Klapper & Lane 1985, Polygnathus aff. angustidiscus Youngquist 1945.
با استناد به مجموعه کنودنتی فوق‌الذکر و بازوپایان شناسایی شده سن قاعده سازند شیشتو (عضو I) را در این مقطع می‌توان فرازنین پسین (rhenana Zone) در نظر گرفت که برابر با بیوزون شماره 8 (1977) Brice در افغانستان می‌باشد.
نتایج:
مطالعه بازوپایان و کنودونت های شاخص فرازنین در مقطع حوض دوراه منجر به شناسائی 19 گونه از بازوپایان و 10 گونه از کنودونت ها گردید که بر اساس ارزش بیواستراتیگرافی آنها سن فرازنین پسین ( (rhenana Zone برای قسمت قاعده ای عضو 1 سازند شیشتو در نظر گرفته می شود