کاربرد ژئوفیزیک در سد سازی

روشهای ژئوفیزیکی به دلیل کاهش دادن هزینه مطالعات مربوط به سد و سودمندتر و کارآتر کردن آنها کاربرد گسترده ای یافته اند. این شکوفایی هم به دلیل حساسیت بسیار بهبود یافته دستگاههای اندازه گیری و هم به دلیل در دسترس بودن روش های تفسیر کامپیوتری، اتوماتیک و iterative روز افزون است. ژئوفیزیک مهندسی رشته ای است جوان که در ایران بسیار نوپا می باشد. این فن در همه مراحل سد سازی از مرحله شناسایی و بررسی ساختگاه سد تا ساختمان، نگهداری و بازسازی آن کاربرد پیدا کرده است. مهمترین کاربردهای این رشته در سد سازی که نمونه هایی از هر یک در این نوشتار معرفی میشود عبارتند از: بررسی شرایط عمومی ساختگاه سد و مخزن آن (عمق سنگ کف، گسل ها، کیفیت سنگ کف، نفوذ پذیری و...) برای گزینش مناسب ترین محل از میان همه محل های ممکن در مسیر یک رودخانه.
- بررسی های ژئوفیزیکی همدوش و هماهنگ با بررسی های زمین شناسی مهندسی پس از گزینش ساختگاه سد. (تعیین ضخامت آبرفت، پیدا کردن گسل ها و دیگر، دگر شکلی های تکتونیکی در سنگ ها، زون های میلونیتی و کارستی، کانالهای قدیمی مدفون، تعیین عمق کارستی شدگی، نفوذ پذیری و پایداری شیب ها در مخزن، ویژگیهای الاستیک سنگ پی.)
- تعمیم نتایج آزمایشهای پر هزینه مکانیک سنگ به گسترده مورد مطالعه از راه تطبیق آن با نتایج آزمایشهای دینامیک به روش ژئوفیزیکی.
- تعیین محل و حجم منابع قرضه برای ساختمان سد.
- بررسی اثر تزریق سیمان از راه اندازه گیری سرعت امواج الاستیک و محاسبه مدول های دینامیک الاستیسیته پیش و پس از تزریق سیمان.
- تعیین ویژگیهای الاستیک سنگ، آنالیز زون نزدیک به دیواره و برآورد ژرفای زون رهاشدگی استرس در تونل های فشاری از مخزن سد به ژنراتورها، برای تعیین بهترین نوع نگهداری دیواره ها.
-بررسی نشست سدهای خاکی حین ساختمان و پس از آن.
- بررسی رفتار سدهای بتنی در زیر فشار آب.
- تعیین محل و میزان رخنه آب از مخزن سد با اندازه گیری پتانسیل طبیعی و پتانسیل خودزا و تفسیر آن.
- کنترل سیستماتیک حالت سلامت و یکپارچگی بتن سد به روش سیسمیک برای بهسازی بخش های تخریب شده.
همچنین در این نوشتار روش های بکاررفته و جدیدترین پیشرفت ها در این زمینه معرفی می شود.