مطالعات پتروگرافی و ارزیابی پتانسیل کانه‌زایی اگزواسکارن دره زرشک،جنوب غرب یزد
| دسته | پترولوژی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و دومین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | محبوبه حسینی، دکتر ساسان لیاقت، مهندس محمدعلی مکی‌زاده |
| تاريخ برگزاری | ۰۸ آذر ۱۳۸۴ |
متن اصلی:
توده نفوذی دره زرشک در جنوب غرب یزد مابین دو زون ساختاری ایران مرکزی و کمربند تکتونوماگمایی سهند- بزمان واقع شده است. توده نفوذی مورد مطالعه با سن احتمالی الیگومیوسن با نفوذ در واحدهای رسوبی کرتاسه و سکانس آتشفشانی- رسوبی بعد از کرتاسه (ائوسن) اسکارن سازی و کانه‌زایی مس پورفیری را در منطقه باعث شده است. هدف از انجام این پژوهش، مطالعات پتروگرافی اگزواسکارن دره زرشک و بررسی مشخصه‌های ژئوشیمیایی توده گرانیتوئیدی دره زرشک به منظور بررسی محتوای فلزی و ارزیابی پتانسیل کانه‌زایی این اسکارن میباشد.
بدین منظور 16 نمونه از واحدهای اسکارنی و آذرین از قسمتهای عمیق (گمانه) و سطحی برداشت گردید و سپس توسط روش XRF جهت تعیین اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب تجزیه شدند. علاوه بر این 30 نمونه نیز از واحدهای اسکارنی و آذرین منطقه مورد مطالعه جهت مطالعات پتروگرافی و تهیه مقاطع نازک و صیقل انتخاب گردیدند. تعداد 2 نمونه اسکارنی جهت شناسایی کانیهای مجهول نیز در آزمایشگاه اصفهان به روش XRD مورد آنالیز قرار گرفتند.
نتایج حاصل از تجزیه نمونه‌های معدنی انتخاب شده با استفاده از دیاگرام‌های مختلف نرم‌افزارهای Minpet و Kware Magma مورد داده پردازی پترولوژی قرار گرفتند. داده‌های ژئوشیمیایی و مشاهدات صحرائی نشان می‌دهد که توده گرانیتوئیدی دره زرشک مانند بسیاری از گرانیتوئیدهای اسکارنی دنیا دارای ترکیب سنگ شناختی از گرانیت تا کوارتزدیوریت میباشد و مشخصات یک ماگمای کالک آلکالن متاآلومینوس تیپ I را دارا میباشد، و در یک محیط تکتونوماگمایی مرتبط با کمانهای آتشفشانی و همزمان با برخورد قاره‌ای شکل گرفته است.
براساس مطالعات زمین آماری که کاسکو و همکاران در سال 2002 انجام دادند، مشخص گردید که نمودارهای sio2 vs. (Feot+CaO+Na2o)/K2o, Sio2vs.Sio2vs.Na2o+ko, k2o vs. Sio2.Sio2 vs. Mgo و (Fe2o3)/ (Fe2o3+Feo) از بین نمودارهای هارکر بهتر محتوای فلزی اسکارنهای مرتبط با توده‌های گرانیتوئیدی، و یا به عبارتی نوع اسکارن را مشخص می‌کنند. با رسم کردن داده‌های ژئوشیمیایی در این نمودارها مشخص گردید که اسکارن دره زرشک از نوع Cu-Fe بوده و شباهت زیادی با کانسارهای اسکارنی Cu-Fe میلستریم کانادا، Fe بریتیش کلمبیای کانادا و Cu مکنزی کانادا دارد.
نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی نشان می‌دهد که در اثر دگرسانی آهکهای سازند تفت توسط توده نفوذی دره زرشک، مجموعه کانیهایی شامل ولاستونیت، گارنت (از نوع آندرادیت)، وزوویانیت، کلسیت و کانیهای اپاکی نظیر پیریت، کلکوپیریت، مگنتیت و هماتیت تشکیل شده است. با توجه به وفور این کانیهای فلزی در اگزواسکارن و همچنین گسترش آنها تا اعماق زیاد، اخیراً پتانسیل اقتصادی اسکارن دره زرشک از لحاظ مواد معدنی مس و آهن مورد توجه زیادی قرار گرفته است
توده نفوذی دره زرشک در جنوب غرب یزد مابین دو زون ساختاری ایران مرکزی و کمربند تکتونوماگمایی سهند- بزمان واقع شده است. توده نفوذی مورد مطالعه با سن احتمالی الیگومیوسن با نفوذ در واحدهای رسوبی کرتاسه و سکانس آتشفشانی- رسوبی بعد از کرتاسه (ائوسن) اسکارن سازی و کانه‌زایی مس پورفیری را در منطقه باعث شده است. هدف از انجام این پژوهش، مطالعات پتروگرافی اگزواسکارن دره زرشک و بررسی مشخصه‌های ژئوشیمیایی توده گرانیتوئیدی دره زرشک به منظور بررسی محتوای فلزی و ارزیابی پتانسیل کانه‌زایی این اسکارن میباشد.
بدین منظور 16 نمونه از واحدهای اسکارنی و آذرین از قسمتهای عمیق (گمانه) و سطحی برداشت گردید و سپس توسط روش XRF جهت تعیین اکسیدهای اصلی و عناصر کمیاب تجزیه شدند. علاوه بر این 30 نمونه نیز از واحدهای اسکارنی و آذرین منطقه مورد مطالعه جهت مطالعات پتروگرافی و تهیه مقاطع نازک و صیقل انتخاب گردیدند. تعداد 2 نمونه اسکارنی جهت شناسایی کانیهای مجهول نیز در آزمایشگاه اصفهان به روش XRD مورد آنالیز قرار گرفتند.
نتایج حاصل از تجزیه نمونه‌های معدنی انتخاب شده با استفاده از دیاگرام‌های مختلف نرم‌افزارهای Minpet و Kware Magma مورد داده پردازی پترولوژی قرار گرفتند. داده‌های ژئوشیمیایی و مشاهدات صحرائی نشان می‌دهد که توده گرانیتوئیدی دره زرشک مانند بسیاری از گرانیتوئیدهای اسکارنی دنیا دارای ترکیب سنگ شناختی از گرانیت تا کوارتزدیوریت میباشد و مشخصات یک ماگمای کالک آلکالن متاآلومینوس تیپ I را دارا میباشد، و در یک محیط تکتونوماگمایی مرتبط با کمانهای آتشفشانی و همزمان با برخورد قاره‌ای شکل گرفته است.
براساس مطالعات زمین آماری که کاسکو و همکاران در سال 2002 انجام دادند، مشخص گردید که نمودارهای sio2 vs. (Feot+CaO+Na2o)/K2o, Sio2vs.Sio2vs.Na2o+ko, k2o vs. Sio2.Sio2 vs. Mgo و (Fe2o3)/ (Fe2o3+Feo) از بین نمودارهای هارکر بهتر محتوای فلزی اسکارنهای مرتبط با توده‌های گرانیتوئیدی، و یا به عبارتی نوع اسکارن را مشخص می‌کنند. با رسم کردن داده‌های ژئوشیمیایی در این نمودارها مشخص گردید که اسکارن دره زرشک از نوع Cu-Fe بوده و شباهت زیادی با کانسارهای اسکارنی Cu-Fe میلستریم کانادا، Fe بریتیش کلمبیای کانادا و Cu مکنزی کانادا دارد.
نتایج حاصل از مطالعات پتروگرافی نشان می‌دهد که در اثر دگرسانی آهکهای سازند تفت توسط توده نفوذی دره زرشک، مجموعه کانیهایی شامل ولاستونیت، گارنت (از نوع آندرادیت)، وزوویانیت، کلسیت و کانیهای اپاکی نظیر پیریت، کلکوپیریت، مگنتیت و هماتیت تشکیل شده است. با توجه به وفور این کانیهای فلزی در اگزواسکارن و همچنین گسترش آنها تا اعماق زیاد، اخیراً پتانسیل اقتصادی اسکارن دره زرشک از لحاظ مواد معدنی مس و آهن مورد توجه زیادی قرار گرفته است