زیست چینه نگاری سازندگورپی درکوه کورده(منطقه لار)

مقدمه

منطقه مطالعه شده درکوه کورده واقع در12.5 کیلومتری شهرستان لاربامختصات جغرافیاییN: 27 43  68 و E: 54  36   35 قرار دارد . از لحاظ زمین شناسی بر طبق تقسیم بندی مطیعی ( 1374 ) متعلق به زون فارس نیمه ساحلی میباشد . سازند گورپی در برش مورد مطالعه با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند ایلام قرار گرفته ومرز بالایی آن با سازند تاربور تدریجی میباشد .

بحث

سنگ چینه نگاری سازندگورپی درمنطقه موردمطالعه شامل حدود 70متررسوب باسنگ شناسی ذیل میباشد :

-            37 متر مارن

-            6 متر مارن آهکی

-            8 متر شیل مارنی

-            18 متر آهک مارنی

زیست چینه نگاری :

جهت مطالعه زیست چینه نگاری سازند گورپی در این ناحیه تعداد 40 نمونه سخت و 45 نمونه نرم برداشت گردید.از نمونه های سخت مقطع نازک تهیه شد ونمونه های نرم با استفاده از روش شستشو ( Washing) وجداسازی نمونه های پلانکتون مورد مطالعه قرار گرفتند. درنتیجه این مطالعه 5 بایوزون به شرح زیر تشخیص داده شد :

الف ) بایوزون Globotruncananita elevata : این بایوزون از نوع Partial  range zone بوده  ومعرف کامپانین زیرین است . محدوده آن از اولین ظهور Globotruncananita elevata تا اولین ظهور Globotruncana  ventricosa میباشد .اولین ظهور گونه هایی مانند: Globotrancana arca, Globotruncana bulloides ,Globotruncana lapparenti وRosita fornicata دراین زون اتفاق افتاده است.

ب) بایوزون ventricosa Globotruncana: این بایوزون از نوع Interval range zone بوده ومعرف کامپاین میانی است . محدوده آن از اولین ظهور ventricosa Globotruncana  تا اولین ظهور Globotruncanita calcarata میباشد.آخرین ظهور Contusatruncana patelliformis  در این زون مشاهده میشود.   

ج) بایوزون Globotruncanita  calcarata : این بایوزون از نوع Total range zone بوده وتمام محدوده حضور Globotruncanita  calcarataرا شامل میشود ومعرف کامپانین بالایی است.ازگونه های
مشاهده شده در این زون می توان به :Globotruncana arca ,Globotruncana bulloides و Globotruncana lapparenti  اشاره نمود.

د) بایوزون Globotruncanita stuarti : این بایوزون ازنوع Partial range zone بوده ومعرف ماستریشین زیرین میباشد. محدوده آن ازآخرین ظهورGlobotruncanita calcarata  تا اولین ظهور      Gansserina gansseri میباشد.اولین ظهورGlobotruncana falsostuarti دراین زون اتفاق افتاده است.

ه) بایوزون Gansserina gansseri : این بایوزون از نوع Interaval range zone بوده ومعرف ماستریشین میانی- بالایی است . محدوده آن از اولین ظهور Gansserina gansseri تا مرز سازندهای گورپی وتاربوردرنظرگرفته میشود.از گونه های مشاهده شده در این زون می توان به :Globotruncanella Globotruncanita stuarti ,havanensis وGlobotruncanita stuartiformis اشاره نمود.

لازم به ذکراست که بایوزونهای فوق توسط  Bolli et al(1989) و Sliter(1989) برای مناطق مختلف در حوضه تتیس وتوسط وزیری مقدم(2002) در ناحیه سروستان فارس گزارش شده است.

بررسی عمق محیط رسوبی در زمان رسوبگذاری سازند گورپی در منطقه مطالعه شده :

فرآمینیفرهای پلانکتونیک زنده به طورآزاد در سطح بالای آب در 3 فونای گسترده به شرح زیر طبقه بندی شده اند ( Be 1977) :

-            فونای آب کم عمق ( کمتر از 50 متر ) : گونه های مربوط به این فونا دارای صدفهای مستقیم تا تروکوسپیرال با حجرات کروی وبدون کارن میباشند . مانند : Hedbergella, Heterohelix .

-            فونای آب با عمق متوسط ( 100 تا 50 متر ) : گونه های مربوط به این فونا دارای صدفهای تروکوسپیرال با حجرات فشرده وکارن های ابتدایی میباشند . مانند : Preaglobotruncana .

-            فونای آب عمیق ( بیش از 100 متر ) : گونه های مربوط به این فونا دارای صدفهای تروکوسپیرال با حجرات فشرده وکارن های مشخص میباشند . به دو فرم  Biconvex و Plano – convex  مشاهده می شوند که فرم های    plano – convex شاخص آبهای عمیق ترند . مانند :.Gansserina gansseri

 تمام گونه ها روزانه درون محدوده عمق ترجیحی شان در پاسخ به نورو چرخه های تغذیه ای مهاجرت می کنند . این عمق توسط محدوده وسیعی از پارامتر های فیزیکی وزیست شناسی کنترل میشود که ممکن است در گذشته زمین شناسی متفاوت باشند Hart ( 1980)  و Caron ( 1983)  .

در این مطالعه برای تعیین عمق حوضه رسوبگذاری نسبت پلانکتون به بنتیک ونسبت مورفوتایپ آب کم عمق به مجموع مورفوتایپهای آبهای عمیق تر محاسبه شد .براین اساس در منطقه مورد مطالعه آغاز سازند گورپی با افزایش تدریجی عمق همراه است که حوضه به حداکثر عمق در کامپانین میانی می رسد . پس از آن یک کاهش عمق حوضه تا مرز کامپانین میانی – ماستریشین مشاهده میشود.همزمان با آغاز ماستریشین زیرین عمق حوضه مجددا افزایش یافته واین روند تا ماسترشین میانی ادامه می یابد . سپس عمق حوضه مجددا کاهش یافته واین روند کاهشی تا مرزسازندهای گورپی و تاربور ادامه می یابد .

نتیجه گیری :

1-        تعداد 9 جنس و17 گونه از فرامینیفرهای پلاژیک شناسایی شد که براین اساس سن سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه ( کوه کورده لار ) کامپانین – ماسترشین میانی در نظر گرفته میشود .

2-        تعداد 8 واحد سنگ چینه ای شناسایی شد که به طور کلی شامل : مارن ، مارن آهکی، شیل مارنی وآهک مارنی میباشد .

3-        با بررسی مورفوتایپهای پلانکتون حداکثر عمق حوضه در کامپانین میانی در نظر گرفته میشود .

 منابع :

1- مطیعی ، همایون ، 1374 ، زمین شناسی ایران – چینه شناسی زاگرس ، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور .

2-Bolli,H.M.,J.B.Saunders and K.P.Nielsen,1987,Plankton stratigraphy:Cambridge University Press.

3-Hart, M.B , 1980 , Late Cretaceous anoxic events , sea level changes and the evolution of the planktonic foraminifera.

4-Sliter, W.V ,1989, Biostratigraphic zonation for Cretaceous planktonic foraminifers examined in thin section.

5-Vaziri Moghadam,H,2002,Biostratigraphic study of the Ilam and Gurpi Formations based on planktonic foraminifera in SE of Shiraz,Iran,Journal of Sciences Islamic Republic of Iran,V.13,No 4,P.339-356.