مطالعه نانوفسیلها و نانوبیواستراتیگرافی سازند گورپی واقع در ناحیه زاگرس چین خورده

مقدمه

منطقه مورد مطالعه در جنوب غرب ایران , در ناحیه زاگرس چین خورده و در 25km  شمال شهر گچساران 

قرار گرفته است..سازند گورپی واحد سنگی است که در محیط دریایی در منطقه رسوب کرده است و عمدتا از مارن و اهک رسی تشکیل شده است.این برش یال یک تاقدیس با هسته سروک است.قاعده مقطع مرز سروک و گورپی است که با تغییر شدید لیتولوژی و ناپیوستگی واضح هم شیب نمایان است. مرز بالایی با سازند پابده هم شیب و با تغییر رنگ مشخص می باشد.نمونه برداری از روی سازند سروک تا مرز گورپی و پابده انجام گرفته است.این بخش از ناحیه زاگرس چین خورده دارای اب و هوایی گرم و خشک این سازند جمعا 100 نمونه برداشت شد و نانوپلانکتون های اهکی موجود پس از اماده سازی به وسیله میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند. هدف از این مطالعه شناسایی نانوپلانکتون های اهکی و تعیین سن دقیق برش مورد مطالعه می باشد.

روش کار در مطالعه نانوپلانکتون های اهکی

نانو پلانکتون های اهکی به طور فراوان در رسوبات دانه ریزی چون مارن وجود دارند البته این فسیل ها در سایر سنگ های رسوبی همچون ماسه سنگ و کنگلومرا و اهک نیز یافت می شوند که البته برای تهیه نمونه های نانوفسیلی لایه های اهکی و ماسه ای به علت سخت بودن مناسب نیستند.به جهت اندازه بسیار کوچک انها (اندازه انها غالبا 5 میکرون و یا کمتر می باشد) دقت در اماده سازی نمونه ها می تواند برفراوانی و تنوع نانوپلانکتون های اهکی بسیار موثر باشد چرا که در غیر اینصورت نمونه ها فاقد نانوپلانکتون های اهکی خواهد بود و مطالعه امری بی نتیجه است.

نمونه برداری

در این مرحله از برش مورد مطالعه 100 نمونه برداشت شد.مقدار نمونه انتخاب شده برای مطالعه نانوفسیل های اهکی حدود 2-1 سانتیمتر مکعب است و به منظور انتخاب نمونه هایی که فاقد هر گونه هوازدگی باشد نمونه برداری از عمق حدود 50 سانتیمتری صورت گرفته است . نمونه ها در کیسه های پلاستیکی  کاملا تمییز قرار داده شد و در روی هر کیسه برچسب مربوط به ان نوشته وچسب زده شده و برای مطالعات بعدی به ازمایشگاه منتقل شد.برای اماده سازی نمونه های حاوی نانوپلانکتون های اهکی از روش های مختلفی استفاده می شود. که یکی از انها روش اسمیر اسلاید( smear slide  ) است که از این روش صرفا جهت مطالعه نانوفسیل های اهکی توسط میکروسکوپ نوری استفاده می شود.در این روش نمونه ای را انتخاب کرده و پس از تراشیدن سطوح هوازده ان حدود چند گرم از نمونه را خراش داده تا به صورت پودر در اید سپس مقداری از پودر حاصله را به روی یک لامل تمییز ریخته بعد یک قطره اب مقطر را توسط قطره چکان روی لامل اضافه می کنیم و توسط یک خلال دندان رسوب معلق را در تمام سطح پخش می کنیم.در مرحله بعدی این رسوب را که در تمام سطح لامل پراکنده شده است روی اجاق برقی به ارامی خشک می کنیم و سپس با یک قطره چسب کانادابالزام لام را به لامل می چسبانیم.حال اسلاید را توسط پنبه و استون تمییز کرده و سپس ان را در زیر میکروسکوپ نوری قرار داده وبا روغن امرسیون به مطالعه می پردازیم.این روش را می توانیم به صورت دیگر نیز انجام دهیم به این ترتیب که مقداری از نمونه را با دقت توسط کاردک مخصوص تراشیده تا میزان هوازدگی به حداقل ممکن برسد سپس چند گرم از نمونه را تراشیده و در بشری منتقل کرده و به ان محلول( calgon ) گالن را اضافه می کنیم نمونه مورد نظر را در حدود 24 ساعت در این محلول قرار می دهیم.سپس محتویات بشر را توسط پیپت یکبار مصرف بهم زده و یک دقیقه صبر می نمائیم در این حالت ذرات بزرگتر از نانوفسیل ها ته نشین شده و ذرات هم اندازه و کوچکتر به حالت شناوردر می ایند.در تمامی مراحل ظروف و نمونه ها بایستی به دور ازالودگی  بوده و لذا از دستمال کاغذی برای پوشش ظروف استفاده می شود.در مرحله بعدی بخش بالایی را به درون بشر دیگر منتقل کرده و با اب مقطر ان را رقیق کرده و بهم می زنیم بعد از بهم زدن محلول را به مدت 10 دقیقه به حالت سکون قرار می دهیم حال ذرات کوچکتر از نانوفسیل ها به صورت معلق در امده و بخش حاوی نانوفسیل ها ته نشین می شود.لذا بخش معلق را خارج نموده و بخش ته نشین شده را با اب مقطر رقیق می کنیم.سپس چند قطره از محلول را توسط پیپت برداشته در روی لامی که در روی هیتر است به طور یکنواخت می ریزیم تا به ارامی خشک شود.در مرحله بعدی توسط یک قطره چسب کانادابالزام لام را به لامل چسبانده و جهت مراحل مطالعاتی دیگر ان را استفاده مینمائیم.نمونه های اماده شده توسط میکروسکوپ پلاریزان المپوس BH2 و با عدسی شیئی 100  و روغن امرسیون مطالعه شدند.

سیستماتیک نانوپلانکتون های اهکی

ناانوپلانکتون های اهکی شناسایی شده در این مقطع به شرح زیر است:

Ahmuellerella Reinhardt (1964)

Ahmuellerella.octoradiatus (Groka, 1957) Reinhardt (1964)

                                                            Arkhangelskiella Vekshina (1959)

Arkhangelskiella.cymbiformis Vekshina (1959)

Aspidolithus Noel (1969)

Aspidolithus.parcus constrictus (Hattner et al., 1980) Perch-Nielsen (1984a)

Aspidolithus.parcus parcus (Stradner, 1963) Noel (1969)

Braarudosphaera Deflandre (1947)

Calculites Prins & Sissingh in Sissingh (1977)

Calculites.obscurus (Deflandre, 1959) Prins & Sissingh in Sissingh (1977)

Ceratolithoides  Bramlette & Martini (1964)

                                                                   Ceratoithoides.kamptneri Bramlette & Martini (1964)

Ceratolithoides.verbeeki Perch-Nielsen (1979a)

Ceratolithoides.aculeus (Stradner, 1961) Prins & Sissingh in Sissingh (1977)

Chiastozygus Gartner (1968)

Chiastozygus.platyrhethus Hill (1976)

Eiffellithus Reinhardt (1965)

                                                                            Eiffellithus.eximius

(Stover,1966) Perch-Nielsen (1968)

Eiffellithus.groke Reinhardt (1965)

Eiffellithus.turriseiffelii (Deflandre in Deflandre & Fert,1954) Reinhardt (1965)

Glaukolithus Reinhardt (1964)

Glaukolithus.diplogrammus (Deflandre in Deflandre & Fert, 1954) Rainhardt (1964)

                                                            Lithraphidites Deflandre (1963)

Lithraphidites.carniolensis Deflandre (1963)

Lucianorhabdus  Deflandre (1959)

Lucianorhabdus.cayeuxi  Deflandre (1959)

Lucianorhabdus.maleformis Reinhardt (1966)

Marthasterites Deflandre (1959)

 (Deflandre in Deflandre & Fert ,1954) Deflandre (1959) Marthasterites. furcatus

Microrhabdulus Deflandre (1959)

Microrhabdulus. decoratus Deflandre (1959)

Microrhabdulus. belgicus Hay&Towe (1963)

Micula Vekshina (1959)

                                                                                                        Micula.concava  (Stradner in Martini & Stradner, 1960) Verbeek (1976b)

Micula.murus (Martini,1961) Bukry (1973)

Micula.decussata Vakshina (1959)

Prediscosphaera Vekshina (1959)

Prediscosphaera.cretacea (Arkhangelsky, 1912) Gartner (1968)

Quadrum Prins & Perch-Nielsen in Manivit et al.(1977)

Quadrum.gothicum (Deflandre , 1959) Prins & Perch-Nielsen in Manivit et al.(1977)

Quadrum.trifidum (Stradner in Stradner & Papp, 1961) Prins & Perch-Nielsen in Manivit et al. (1977)

Quadrum.sissingh Perch-Nielsen (1984b, for Cretaceous forms previously assigned to Q.nitidum)

                                                                                    Quadrum.gartneri

Prins &Perch-Nielsen in Manivit et al. (1977)

Reinhardtites Perch-Nielsen (1968)

Reinhardtites.anthophorus (Deflandre, 1959) Perch-Nielsen (1968)

Reinhardtites.levis Prins & Sissingh in Sissingh (1977)

Rhagodiscus Reinhardt (1967)

Rhagodiscus.angustus (Stradner, 1963) Reinhardt (1971)

                                                                              Tetrapodorhabdus Black (1971a)

Tetrapodorhabdus.decorus (Deflandre in Deflandre & Fert, 1954)

Wind & Wise in Wise & Wind (1977)

Thoracosphaera Kamptner (1927)

Thoracosphaera.operculata Bramlette & Martini (1964)

Tranolithus Stover (1966)

Tranolithus.manifestus Stover (1966)

                                                         Tranolithus. phacelosus Stover (1966)

Vekshinella Loeblich & Tappan (1963)

Vekshinella.angusta (Stover, 1966) Verbeek (1977b)

Watznaueria Reinhardt (1964)

Watznaueria.biporta Bukry (1969)

Watznaueria. barnesae (Black in Black & Barnes, 1959) Perch-Nielsen (1968)

 بیواستراتیگرافی برش مورد مطالعه

بر اساس گونه های شناسایی شده در این برش از زون CC16  تا زون CC25 سیسینگ(Sissingh,1977) تشخیص داده شده است:

Lucianorhabdus  cayeuxi zone (CC16)

Sissingh (1977)

                                                                 Calculites obscurus zone (CC17)

Sissingh (1977)

Aspidolithus parcus zone (CC18)

Sissingh (1977)

Calculites ovalis zone (CC19)

Sissingh (1977)

Ceratolithoides aculeus zone (CC20)

Cepek & Hay (1969),emended by Martini (1976),nom.corr.

Quadrum sissinghii zone (CC21)

Sissingh (1977),nom.corr.

Quadrum trifidum zone (CC22)

Bukry & Bramlette (1970),emended by Sissingh (1977),nom.corr.

Tranolithus phacelosus zone (CC23)

Sissingh (1977)

Reinhardtites levis zone (CC24)

Sissingh (1977)

Arkhangelskiaceae cymbiformis zone (CC25)

Perch-Nielsen (1972),emended by Sissingh (1977)

 نتیجه گیری

بر اساس بررسی ها و مطالعات انجام شده بر روی نانوپلانکتون های اهکی واقع در شمال شهر گچساران (زون زاگرس چین خورده) برای زمان رسوبگذاری سازند گورپی در منطقه مطالعه شده سن سانتونین فوقانی تا اواخر مائس تریشتین پیشنهاد میگردد.بر اساس مطالعات دقیق دیرینه بوم شناسی وجود فراوان گونه های مختلف در این زمان می تواند حاکی از گرم بودن اب و هوا باشد. لذا تنوع گونه های مذکور می تواند بیانگر اب و هوای گرم و عمق مناسب در زمان رسوبگذاری حوضه باشد.

منابع لاتین

1.Arkhangelsky, A.D.1912.upper cretaceous deposits of east European Russia.Mater.Geol.Russ.,25,1-631.

2.Bukry,D.& Bramlette, M.N.1970.coccolith age determination leg 3,Deep sea Drilling project.Initial Rep.Deep sea drill. Proj.,3,589-611.

3.Cepek,p.& Hay,w.w.1970.Zonation of the upper cretaceous using calcareous nannoplankton.palaobotanik, B, 3(3-4), 333-400.

4.Crux,j.A.1982.upper cretaceous (cenomanian to campanian) calcareous nannofossils .In :A .R.lord(ed.),A stratigraphical index of calcareous nannofossils ,pp.81-135.British micropal.soc.

5.Chungkham,p.& syed A.jafar :Late cretaceous integrated coccolith-Globotruncanid biostratigraphy ,northeastern India.micropaleontology,vol.44, no.1,1998.

6.Perch-Nielsen ,K.,1985.Mesozoic calcareous nannofossils:In H.M.Bolli,J.B.Saunders & K.Perch-Nielsen