معرفی فوزولین ها و مطالعه بیواستراتیگرافی نهشته های پرمین بالایی در برش کویرکوه٬ جنوب سیرجان
| دسته | چینه شناسی و فسیل شناسی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | بیست و پنجمین گردهمائی علوم زمین |
| نویسنده | مجتبی طوافیان زاده |
| تاريخ برگزاری | ۰۱ اسفند ۱۳۸۵ |
چکیده
فوزولین ها جزء مهمّترین فرامینیفرهای شاخص پالئوزوئیک پسین هستند. لایه هاى رسوبى به سّن پرمین فوقانى بطورگسترده اى در جنوب سیرجان رخنمون دارند. برش کویرکوه رخنمون مناسبى در این ناحیه بوده و در ۱۸ کیلومترى سیرجان واقع است. توالیهاى پرمین بالایى در برش مذکور متشکل از آهک خاکسترى تیره متوسط لایه تا ضخیم لایه بوده است. به منظور تعیین مجموعه هاى فسیلى و بیوزوناسیون حدود ۱۰۰ مقطع نازک میکروسکوپى آماده شده و مورد مطالعه قرارگرفته اند. در این تحقیق ۲۴ جنس و ۱۶ گونه از فرامینیفرهاى پرمین شناسایى و ۸ افق چینه شناسى تفکیک شده است. برپایه فرامینیفرهاى شاخص مربوط به خانواده هاىSchubertellidae, Geinitzinidae, Paleotextularidae, Neoschwagerinidae, Schwagernidae و.... سن افق هاى چینه شناسى در برش مورد مطالعه گوادلوپین تا جلفین پیشین است. تنوع و فراوانی بالای فوزولین ها، نشان دهنده شرایط اکولوژی مناسب در زمان نهشته شدن رسوبات می باشد.
کلمات کلیدى:فوزولین، بیواستراتیگرافى، پرمین، کویرکوه، افقهاى چینه شناسى، بیوزوناسیون.
Introducing the fusulinids and biostratigraphy of the Upper Permian Sediments in Kavirkuh section, south of Sirjan
M. Tavafiyan zadeh, M.R Vaziri, M. Dastanpour
Departemant of Geology, University of Shahid BahonarKerman.
Abstract
Fusulinids are among the most important index foraminifera in Upper Paleozoic sediments. The Upper Permian strata are widely distributed in south of Sirjan. The Kavir-kuh section is a suitable outcrops in this region and located ۱۸ k.m of Sirjan. It consists of medium to thick- bedded dark gray limestone. In order to determine faunal assemblage and biozonation of the section, a total of ۱۰۰ thin sections were prepared and studied. Twenty four genera and sixteen species of Permian foraminifera have been identified and also eghit stratigraphical horizons were recognized. Base on index species of foraminifera belong to Schubertellidae, Geinitzinidae, Paleotextularidae, Neoschwagerinidae, Schwagernidae families, the age of horizons has been determined as Guadalupian to Early Dzhulfian.High diversity and abudance of fusulinids show a favorable condition during the deposition of the strata. Key words:Fusulin, Biostratigraphy,Permian, Kavirkuh, Stratigraphical horizons, Biozonation
معرفی فوزولین ها و مطالعه بیواستراتیگرافی نهشته های پرمین بالایی در برش کویرکوه٬ جنوب سیرجان
◊◊◊◊◊◊◊
tavafiyan@graduate.uk.ic.ir
بخش زمین شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
*سخنران
1-کارشناسی ارشد چینه و فسیل دانشگاه شهید باهنر کرمان
2-عضو هئیت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان
◊◊◊◊◊◊◊
چکیده
فوزولین ها جزء مهمّترین فرامینیفرهای شاخص پالئوزوئیک پسین هستند. لایه های رسوبی به سّن پرمین فوقانی بطورگسترده ای در جنوب سیرجان رخنمون دارند. برش کویرکوه رخنمون مناسبی در این ناحیه بوده و در 18 کیلومتری سیرجان واقع است. توالیهای پرمین بالایی در برش مذکور متشکل از آهک خاکستری تیره متوسط لایه تا ضخیم لایه بوده است. به منظور تعیین مجموعه های فسیلی و بیوزوناسیون حدود 100 مقطع نازک میکروسکوپی آماده شده و مورد مطالعه قرارگرفته اند. در این تحقیق 24 جنس و 16 گونه از فرامینیفرهای پرمین شناسایی و 8 افق چینه شناسی تفکیک شده است. برپایه فرامینیفرهای شاخص مربوط به خانواده هایSchubertellidae, Geinitzinidae, Paleotextularidae, Neoschwagerinidae, Schwagernidae و.... سن افق های چینه شناسی در برش مورد مطالعه گوادلوپین تا جلفین پیشین است. تنوع و فراوانی بالای فوزولین ها، نشان دهنده شرایط اکولوژی مناسب در زمان نهشته شدن رسوبات می باشد.
کلمات کلیدی:فوزولین، بیواستراتیگرافی، پرمین، کویرکوه، افقهای چینه شناسی، بیوزوناسیون.
Introducing the fusulinids and biostratigraphy of the Upper Permian Sediments in Kavirkuh section, south of Sirjan
M. Tavafiyan zadeh, M.R Vaziri, M. Dastanpour
Departemant of Geology, University of Shahid BahonarKerman.
Abstract
Fusulinids are among the most important index foraminifera in Upper Paleozoic sediments. The Upper Permian strata are widely distributed in south of Sirjan. The Kavir-kuh section is a suitable outcrops in this region and located 18 k.m of Sirjan. It consists of medium to thick- bedded dark gray limestone. In order to determine faunal assemblage and biozonation of the section, a total of 100 thin sections were prepared and studied. Twenty four genera and sixteen species of Permian foraminifera have been identified and also eghit stratigraphical horizons were recognized. Base on index species of foraminifera belong to Schubertellidae, Geinitzinidae, Paleotextularidae, Neoschwagerinidae, Schwagernidae families, the age of horizons has been determined as Guadalupian to Early Dzhulfian.High diversity and abudance of fusulinids show a favorable condition during the deposition of the strata. Key words:Fusulin, Biostratigraphy,Permian, Kavirkuh, Stratigraphical horizons, Biozonation.
◊◊◊◊◊◊◊
مقدمه
اعضای زیرراستهFusulindea ، یکی از مهمّترین فرامینیفرهای بزرگ است که از کربونیفر بالایی تا اواخر پرمین بدلیل دارا بودن شرایط خاّص از جمله مدّت زمان نسبتاً کوتاه زندگی با تحّول و تغییرات سریع، گسترش جغرافیایی وسیع بویژه در اقیانوس تتیس از ارزش دیرینه شناسی و چینه شناسی خوبی برخوردارند. نهشته هایی از پالئوزوئیک در نواحی جنوب سیرجان در کویرکوه سیرجان بیرون زدگی داشته که در برخی نواحی رسوبات پرمین شامل لایه های آهکی خاکستری تا خاکستری تیره فوزولین دار مربوط به پرمین می باشند. فون فوزولینی مورد مطالعه نمایانگر سّن مرغابین (گوادلوپین) تا جلفین پیشین از این منطقه می باشد.
◊◊◊◊◊◊◊
مقطع مورد مطالعه و بیواستراتیگرافی آن
مقطع مورد مطالعه در جنوب باختری سیرجان و در قسمت خاوری کفه نمکی سیرجان،در 18 کیلومتری جاده سیرجان- شیراز بیرون زدگی دارد که از نظر تقسیم بندی واحدهای زمین شناختی ، جزء ایران مرکزی می باشد. مختصات جغرافیایی برش اندازه گیری شده شامل طول خاوری´ 33 55 و عرض شمالی´ 18 29 می باشد. ضخامت رسوبات پرمین فوقانی در این مقطع جمعاً 120 متر بوده و امتداد لایه ها شمال شرق-جنوب غرب و شیب آنها به سمت شمال غرب است. در این برش، لایه های پرمین فوقانی با یک ناپیوستگی بروی یکسری از سنگهای به شدّت دگرگون شده و تکتونیزه پالئوزوئیک قرار دارند و در این منطقه جنسهایی از خانواده فوزولینیده از فراوانترین گروههای فسیلی به شمار می روند. از آنجا که این فسیل ها در شناسایی محیط رسوبی، تعیین سّن نسبی لایه ها و تطابق آنها و شناخت جغرافیایی گذشته کاربرد دارند، مطالعه و بررسی آنها از اهمّیت ویژه ای برخوردار است. ردیف رسوبی این مقطع از لحاظ لیتولوژی شامل توالی از آهکهای متوسط تا ضخیم لایه به همراه یک لایه کنگلومرایی است. فوزولین های موجود در 8 افق محلی پراکنده می باشند،که از پایین به بالا بطور خلاصه به شرح زیر است :
- افق 1 متشکل از سنگ آهک متوسط لایه به رنگ خاکستری روشن است که 12 متر ابتدای مقطع مورد مطالعه را تشکیل می دهد. آهکهای این افق دارای بافت میکرایتی و شامل میکروفسیلهای زیر است:
Neoendothyra sp., Codonofusiella sp., Baisalina sp., Aghathammina sp.
میکروفسیلهای ذکر شده,, نمایانگر اشکوب مرغابین پیشین می باشند.
- افق 2 با ضخامت 6 متر در 10 متر بالاتر از لایه کنگلومرایی در این مقطع قرار دارد که شامل سنگ آهک ضخیم لایه با بافت میکرایتی است و در برگیرنده مجموعه فسیلی زیرمی باشد:
Dunbarula sp., Pachyphloia sp., Langella conica., Paleotextularia sp., Cribrogenerina sumatrana., Climacammina sphaerrica., Globivalvulina vonderschmitii., Pseudoschwagerina sp., Cancellina sp., Parafusulina sp., Schwagerina sp., Codonofusiella nana., Padangia sp., Skinnerella sp.
میکروفسیلهای مذکور را می توان به مرغابین پیشین نسبت داد.
- افق 3 شامل سنگ آهکهای ضخیم لایه خاکستری رنگ با ضخامت 8 متر است . مطالعه میکروسکوپی نمونه های این افق مجموعه میکروفسیلی زیر را نشان داده است.
Padangia sp., Langella acantha., Cribrogenerin sumatrana., Climacammina vavulinoides., Geinitzina reperta., Globivavulina vonderschmitii., Schwagerina sp., Pseudoschwagerina sp., Pseudofusulina sp., Parafusulina sp., Codonofusiella sp, Codonofusiella nana., Aghathammina sp., Dunbarula sp., Cancellina sp., Skinnerella sp., Pachypholia sp., Pseudodoliolina sp.
مجموعه فسیل های بالا سّن مرغابین را مشخص می نمایند.
- افق 4 با ضخامت 2 متر شامل سنگ آهکهای متوسط لایه با بافت اسپارایتی است که مجموعه میکروفسیلهای زیر را در برمی گیرد.
Tetrataxis sp., Langella sp., Codonofusiella sp.
میکروفسیلهای نامبرده سّن مرغابین را نشان می دهند.
- افق 5 شامل سنگ آهکهای متوسط لایه خاکستری رنگ با ضخامت 6 متر است که دارای بافت میکرایتی بوده وشامل میکروفسیلهای زیر است :
Langella sp., Lasiodiscus sp., Codonofusiella sp., Climacammina sp., Baisalina sp., Padangia sp., Pseudoschwagerina sp., Geinitzina sp.
میکروفسیلهای بالا سّن مرغابین دارند.
- افق 6 با 2متر ضخامت از سنگ آهک ضخیم لایه با رنگ خاکستری تیره میکرواسپارایتی تشکیل شده است که میکروفسیل های زیر متعلق به این افق هستند:
Pachypholia sp., Langella conica., Paleotextularia sp. Cribrogenerina sumatrana., Climacamina valvulinoides., Climacammina sphaerica., Geinitzina reperta., Globivalvulina voderschmitti., Pseudoschwagerina nunosei., Schwagerina sp., Pseudofusulina sp., Parafusulina sp., Codonofusiella nana., Codonofusiella erki., Deckerella sp., Tetrataxis hemisphaerica, Tetrataxis conica., Codonofusiells sp., Geinitzina sp., Baisalina sp., Climacammina sp., Maklaya sp., Skinnerella khabakovi., Hemigordius sp., Colaniella sp., Pseudodoliolina sp., Skinnerella sp., Cancellina sp., Pseudoschwagerina sp., Dunbarula nana. باتوّجه به میکروفسیلهای بالا سّن این افق قسمت, مرغابین پسین می باشد.
- افق7 بلافاصله پس از افق6 آغاز شده و باضخامت 3 متر در مقطع مورد مطالعه گسترش دارد. از لحاظ لیتولوژی از سنگ آهک خاکستری تیره تشکیل شده که در پاره ای از بخشها بطورجزیی دولومیتی شده است. از این افق مجموعه متنوعی از میکروفسیلها به شرح زیر بدست آمده است.
Langella sp., Paleotextularia sp., Cribrogenerina sumatrana., Climacammina sp., Deckerella sp., Globivavulina voderschimiti., Pseudoschwagerina sp., Schwagerina sp., Pseudofusulina sp., Codonofusiella sp., Aghathammina sp., Skinnerella sp., Cancellina sp., Dunbarula sp., Geinitzina sp., Baisalina sp., Everbeekinna sp., Schwagerina jigulensis., Skinnerella schucherti., Colaniella sp., Tetrataxis sp., Pseudodoliolina sp. میکروفسیلهای فوق نشان دهنده مرغابین پسین می باشند.
- افق 8 با ضخامت 2 متر در بالاترین بخش این برش قرار داشته و از آهک خاکستری رنگ دولومیتی با بافت دولوبیومیکرایتی تشکیل شده و میکروفسیل های زیرمتعلق به این افق است :
Tetrataxis sp., Langella sp., Geinitzina sp., Globivalulina voderschmitti., Aghathammina sp., Hemigordus sp., Baisalina sp., Neoendothyra sp., Dunbarula nana. مجموعه میکروفسیلهای بالا سّن جلفین پیشین را مشخص می کند.
◊◊◊◊◊◊◊
بحث و نتیجه گیری
مطالعه نهشته های پرمین در برش کویرکوه منجر به شناسایی حدود 40 جنس وگونه از فرامینیفرهای گردید که در 8 افق پراکنده بوده و سنّی معادل مرغابین- جلفین پیشین را نشان می دهند. دراین افق ها سنگ آهکهای فرامینیفردار گسترش وسیعی داشته و مجموعه نسبتاً متنوعی را در خود جای می دهند. بیشترین تنوع و فراوانی در طول ستون چینه شناسی در افق های 2، 3، 6و 7 دیده می شود. اختلاف تنوع در طول ستون چینه شناسی کویرکوه احتمالاً در نتیجه تغییرات شرایط اکولوژیکی می باشد.
نهشته های پرمین فوقانی در این برش را می توان معادل بخشی از سازند جمال در شرق ایران مرکزی و سنگ آهکهای سازند روته درنظرگرفت. در افق های رسوبی مربوط به مرغابین بالایی بتدریج از تعداد گونه های میکروفسیلی کاسته شده بطوریکه تعداد کمتری ازآنها در افق های بالاتر دیده می شوند. این حالت احتمالاً در ارتباط با انقراض جهانی موجودات در مرز گوادلوپین به جلفین مطابقت دارد. وجود یک لایه کنگلومرایی در بخش پایین این برش گویای این است که دریای پرمین بطور قابل ملاحظه ای تحت تأثیر حرکت های دیررس هرسی نین قرارداشته است. همچنین آثار سنگهای آهکی و دولومیتی شدن جزئی آنها و نیزحضور فوزولینیدهای فراوان در این رخساره همگی دلالت بر آب وهوای گرم تتیس دارد.
◊◊◊◊◊◊◊
منابع
1- پرتوآذر, حسین(1374)، سیستم پرمین در ایران. انتشارات سازمان زمین شناسی کشور،340صفحه.
2- طوافیان زاده، م.، 1385. میکروبیواستراتیگرافی و پالئواکولوژی نهشته های پرمین بالایی درجنوب و جنوب غرب سیرجان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان.180 صفحه.
3- طوافیان زاده، م.، وزیری، م.ر.، داستانپور، م.، خردمند، ع.، حسنی، م.ج.، 1385. معرفیفوزولین های نهشته های پرمین بالایی در برش سیاهکوه، جنوب غرب سیرجان. فشرده مقالات دهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران.
◊◊◊◊◊◊◊
References:
4-Bozorgnia,F.(1973). Paleozoic foraminiferal biostratigraphy of central and East Alborz mountain،Iran. National Iranian Oil Company,Geological laboratories publication,no.4.185p.,45 pls.
5-Dawson,O.Fusuline foraminiferal biostratigraphy and carbonate facies of the Permian ratburi limestone, saraburi, centeral Thailand. Journal of micropaleotology.,12(1):9-33.August 1993.
6-Ross,C.A.,1962.Fusulinids from the Leonad formation (Permian),Western Glass mountains,Texas.contrib.Cushman Found.Formation ferd Res.,13:1-21
7-Toriyama,R.,1967.The fusulinaceans zones of Japan. Faculty Sci.,KyshuUniv.,Mem.,Ser.D, geol.,18:36-260.
8-Chen,S.,Fusulinidae of South China, part 1, Paleontologica Sinica,series B4(2).(1934) 1-185.
9-Skinner,J.W.and Wilde.G.l.,1955.New Fusulinids from the Permian of West Texas .J. Paleontal.,29(4):927-940.
10-Taraz,H.,1973.Correlation of Uppermost Permian in Iran,Central Asia and South China:Bull.Amer.Petr.geologist.7.51.No.b,P.1117-1113.
11-Jin,Y.G.,Zhang,J.,Shang,Q.H., Two phases of the end-permian extinction,can.Soc.Petrol.Geol.,1994,17:813.
12-Ozawa,Y,(1925). On the classification of fusulinidae.J.Coll.Sci.Imp.Univ. Tokyo,45/4:1-26,Tokyo.
13-Fursenko,A.V.(1985). Main stages of foraminiferal evolution on the geological past. Trudy Instituta geologicheskyb nauk Akademmi Nauk Belorusskoi SSR,1:10-29,Minsk (In Russian).
14-Ross,C.A.1982.PaleozoicForaminifera.Fusulinids.Pp.163-176. In:Broadhead,T.W.,ed. Framinifera, Notes Forashort course., Stud Geol.6.Dept.Geol.,Univ.Tenn.Knoaville.
15-Davydov, V.I.,Fusulinid biostratigraphy and the correlation of Mescovian-Guadalupian North America ,Tethyan and Boread (Russian platform/Uralian) standards,Pemophiles.1996,29:47.