بررسی پتانسیل های منطقه چابهار به عنوان یک ژئوپارک

    چکیده :

امروزه  ژئوتوریسم راهکاری نوین برای تبیین و تشریح علوم زمین و شناخت سرمایه های طبیعی هر منطقه است که علاوه بر ایفای نقش آموزشی- علمی، سبب توسعه توریستی یک منطقه میشود. در سالهای اخیر سازمان یونسکو برنامه بین المللی را با عنوان پارک های زمین شناختی (ژئو پارک) اجرا نموده است. ژئو پارک تحت حمایت یونسکو ، ناحیه ای است با محدوده‌های کاملا تعریف شده ودارای مساحت کافی به‌منظور توسعه اقتصادی منطقه در آینده . این محدوده از نظر یونسکو  می‌بایست شامل چندین پدیده جالب زمین شناسی ( در ابعاد گوناگون و بدون در نظر گرفتن مقیاسها ) با ترکیبی از ویژگی های علمی،کمیابی یا زیبایی پدیده، نمایش تاریخ زمین شناسی منطقه، نمایش وقایع یا فرایندهایی که نه تنها ارزش زمین شناسی دارند، بلکه از لحاظ باستان شناسی، بوم شناسی ، تاریخ یا فرهنگ شناسی نیز ارزشمند هستند. در این میان منطقه بکر و دست نخورده چابهار جاذبه های بی نظیر طبیعی چون گلفشان ها، سرزمین های بد لند ، دره های  کانیونی ، لاگون ها ، سد های ساحلی ، تپه های ماسه ای ، کانال های جزر ومدی، نبکا زار ها ، جنگل های حرا و مواردی از این قبیل را دارا بوده  که برخی از آنها در سطح کشور و منطقه خاورمیانه منحصر به فرد می باشد.علاوه بر آن  وجود منطقه آزاد تجاری ، که سیل انبوه سرمایه گذاران داخلی و خارجی حوزه های مختلف را به این خطه کشانده و تبدیل شدن این منطقه به  شاهراه ارتباطی آسیای میانه با آبهای آزاد بین المللی و همچنین با در اختیار داشتن  امکانات رفاهی  و راههای دسترسی مناسب همچون فرودگاه و بندر بین المللی زمینه های مساعدی را جهت معرفی آن به عنوان ژئوپارک دارا می باشد.در این مقاله سعی شده است با استفاده از  نتایج بدست آمده از پیمایش های میدانی انجام گرفته در این منطقه توسط نگارنده ،علاوه بر  شناسایی اشکال ژئومورفولوژیکی و ساختار های زمین شناسی آن  با دیدگاه های ژئوتوریستی،به  بررسی پتانسیل این منطقه جهت تبدیل شدن به یک ژئوپارک پرداخته شود.

 واژه های کلیدی : ژئوتوریسم، ژئوپارک، چابهار ، گل فشان

 Abstract:

Today, geo-tourism has turned out to be a new approach for elucidating geology and identifying natural wealth of any region, which develops tourism in addition to playing scientific and educational roles. UNESCO has carried out international programs titled Geo Park. Geo Park, protected UNESCO, is a region with recognized boundaries and identified areas in order to make economical developments in the future. According to UNESCO, such regions must have various interesting geological phenomena (in different size not considering scale) with a combination of scientific characteristics, rareness, showing the history of the region’s geology, demonstrating events that not only have geological value, but are also precious in terms of archeology, ecology and history. Among all the regions, Chabahar has unique attractions including mud volcano, canonic valley , lagoons, spit and barrier, sand Dune, tidal channels, mangroves  ; some of which are unique in the country and Middle Eastern regions. Due to a free business environment attracting thousands of businessmen, and also having welfare facilities and easy transportation, Chabahar has an excellent condition to be introduced as a Geo Park. In this article attempt has been made to investigate the potentials of this region to be known as a Geo Park, in addition to identifying its geo-morphological shapes and geological structure through a geo-touristy approach.

Key word: Geotourism, Geo Park, Chabahar, Mud volcano

 مقدمه

هدف اصلی ایجاد ژئوپارکها، حراست و حفاظت از میراث زمین است که در معرض صدمات ناشی از فعالیتهای انسانی قرار دارد. در پاسخ به نیاز روز افزون به یک نهاد بین المللی برای شناخت سرزمین هایی که از نظر زمین شناختی و علوم زمین جالب توجه هستند، یونسکو طرحی به نام برنامه شبکه بین المللی ژئوپارکها ایجاد نمود.  سرزمین ایران به علت دارا بودن تنوع پدیده های زمین شناسی و تنوع زیستی فراوان که ان را جزء یکی از 5 کشور نخست برخوردار از بیشترین تنوع زیستی در کره زمین قرار داده است، هم چنین با توجه به جاذبه های تاریخی و فرهنگی بیشمار که در ردیف یکی از 10 کشور نخست جهان به شمار می آید، شرایط بسیار مناسبی برای بستر سازی جهت جذب و توسعه صنعت توریسم و ژئوتوریسم (توریسم زمین شناسی) دارد که باید به طریق صحیح و منطقی و مداوم مورد استفاده قرار گیرند. این صنعت که در صدد شناساندن جاذبه های  زمین شناختی است به مسافر متخصص فرصت میدهد که در حداقل زمان ممکن بدون صرف هزینه و زمان مستقیما" به جاذبه دلخواه خود در طبعیت دست یابد. این صنعت نه تنها دارای مزیتهای اقتصادی اکولوژیکی, ژئولوژیکی و فرهنگی اجتماعی است بلکه اشتغال طیف گسترده ای از دانش آموختگان حوزه های معدن محیط زیست جغرافیدانان زمین شناسان جانور شناسان و غیره را نیز به عنوان راهنمایان ژئوتوریسم و اکوتوریسم فراهم خواهد کرد .  جزیره قشم اولین منطقه ای است که از طرف یونسکو به عنوان یک ژئوپارک طبیعی کشور شناخته شده است . منطقه چابهار بواسطه خصوصیات منحصر به فرد خود علاوه بر اینکه همانند قشم بسیاری از خصوصیات ژئولوژیکی،  ژئومورفولوژیکی  و اقلیمی این منطقه را دار می باشد بواسطه فعالیت های  تکتونیکی ، سازند های زمین شناسی ، فرایند های فرسایشی از طرف در یا و خشکی ، وسعت جلگه های ساحلی و  طولانی بودن  خط ساحلی و خصوصویات طبیعی خاص این منطقه  دارای اشکال ژئومورفولوژیکی و ساختارهای زمین شناسی است که حتی در منطقه خاور میانه  بی نظیر میباشند .  همچنین و وجود منطقه آزاد و تسهیلات رفاهی بوجود آمده در این منطقه میتواند   زمینه های لازم را جهت تبدیل شدن به  عنوان یک قطب بزرگ گردشگری و بخصوص در زمینه  ژئو توریسم   فراهم آورد  . در این مقاله  سعی شده است ضمن بررسی این منطقه از دیدگاه ژئوتوریستی و اکو توریستیُ به استعدادهای موجود  در این منطقه برای تبدیل شدن به یک ژئوپارک اشاره نماییم  .   

ژئوپارک

 بر اساس تعاریف جهانی "‌ یونسکو"، خصوصیات ژئو پارک عبارتنداز:

1- ناحیه ای شامل یک یا چند ویژگی علمی، نه تنها وابسته به علم زمین شناسی، بلکه همچنین به خاطروجود مزایای باستان شناسی، بوم شناسی یا ارزش های فرهنگی . 

 2- وجود یک برنامه مدیریتی طراحی شده، به منظور بهبود وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی در منطقه ( اغلب بر اساس تعاریف ژئو توریسم) .

3- نمایش روشهای حفظ و بهبود بخشیدن وضعیت میراث زمین شناسی منطقه، به همراه فراهم آوردن بستری مناسب برای آموزش روشن‌تر و گسترده‌تر شاخه‌های متنوع علوم زمین و مسائل محیط زیست.

4- ضرورت رعایت ‌حقوق عمومی ، اجتماعی - محلی و حفظ حریم خصوصی افراد ، هر سه با هم در محل موردنظر .

5- منطقه می‌بایست قسمتی از شبکه جهانی باشد که خودبه بهترین شکل نمایشگر تمرین های عملی در موردآموزش احترام به میراث فرهنگی و اتحاد و یکپارچگی همه دنیا در رابطه با استراتژی های توسعه پایداراست.

ژئو پارکها مناطقی هستند که در آن میراث زمین شناختی آن ناحیه، با مدیریتی دقیق و دائمی حفظ و نگهداری می شود. در چنین طرح‌هایی موفقیت، فقط زمانی حاصل می شود که منطقه مورد نظر، خود را با تمام قوا در گیر این برنامه کند. مکانی که خود را نامزد انتخاب  ژئوپارک می‌کند،  می بایست بر آمده از اجتماعات محلی باشد. در ضمن برای توسعه و اجرای  یک برنامه مدیریتی مناسب، تعهدی جدی لازم است تا ضمن برآورده کردن نیازهای اقتصادی جمعیت محلی، با قدرت از چشم اندازهایی که مردم بومی در آن زندگی می کنند، مراقبت شود.  این ابتکار جدید که قرار است تاریخ 4 بیلیون ساله زمین شناسی مارا برای آیندگان آماده استفاده کند، روشی عالی است برای جلب توجه جامعه بین الملل به مناطقی که پایگاههای مهم زمین شناسی دنیا هستند. ثبت یک ژئو پارک در فهرست جهانی یونسکو، فرآیندی بسیار طولانی است که نیاز به سالها آماده سازی مقدماتی دارد. در این مدت، اطلاعات مربوط به میراث زمین شناختی، مدیریت منطقه و بهره برداری‌های ژئوتوریستی، گسترده تر می‌شود و توجه شرکت‌های توریستی به منطقه افزایش می‌یابد. تنها وجود پایگاه های جذاب زمین شناسی، نمی تواند یک ژئوپارک بسازد. برای این کار می بایست برنامه ریزیهای مقدماتی، فرآیند های آماده سازی و مهمتر از همه درآمد های مالی، در نظر گرفته شوند تا ساختار منطقه بصورت ابزاری مناسب برای ثبت یک ژئوپارک درآید. ( امری کاظمی ) .یونسکو برای تبدیل مناطق به ژئوپارکها دستورالعمل هایی به شرح ذیل تهیه نموده است

بخش  الف :  تشریح منطقه

-          بخش اداری ( درخواست شناسایی، ثبت و بازبینی) ، شناسایی منطقه ( 1- زمین شناسی و چشم انداز2- ساختار مدیریت 3- آموزش اطلاعاتی و محیط  زیستی 4- ژئوتوریسم 5- اقتصاد منطقه ای پایدار

-          بخش ب :  ارزیابی پیشرفت ژئوپارکها 1- ارتباط با شبکه ژئوپارکها 2- ساختار مدیریت و  شرایط مالی 3- راهبرد حفاظت زمین  4- مشارکتای راهبردی 5- بازاریابی و ترویج  6- توسعه اقتصادی پایدار ( (Global Geopark Network-2006

ایران بدلیل گستردگی تنوع شرایط اقلیمی و جغرافیایی  استعداد زیادی را برای  تبدیل شدن به ژئوپارک دارا می باشد . جزیره قشم اولین ژئوپارک طبیعی ایران می باشد که در کشور به عنوان 28 ژئوپارک جهان از طرف یونسکو به ثبت رسیده است  .

منطقه چابهار نیز با دارا بودن جاذبه های ژئو توریستی و اکوتوریستی منحصر به فرد خود   و بوجود آمدن زیر ساختهای اولیه بواسطه تاسیس منطقه آزاد پتانسیل بسیار بالایی را برای تبدیل شدن به یک ژئو پارک را دارا می باشد .

مشخصات جغرافیایی :

منطقه مورد مطالعه در جنوب شرق کشور و در جنوب استان سیستان و بلوچستان واقع شده و در  بین طول جغرافیایی 59.30 تا 60.45 شرقی و  عرض جغرافیایی 25  تا  25.30واقع شده است . این منطقه از شمال به ارتفاعات مکران و از جنوب به آبهای دریای عمان محدود می شود . همجواری منطقه آزادچابهار بادریا،نزدیکی به مدار راس السرطان وقرار گرفتن درمسیر بادهای موسمی شبه قاره هند و جبهه های استوایی موجب گردیده است که دارای آب هوایی گرمسیری معتدل با رطوبت نسبی باشد.این منطقه گرمترین نقطه کشور در زمستان وخنک ترین بندر جنوبی ایران درتابستان می باشد. متوسط دمای حداکثر (درخرداد ماه) طی یک دوره 7 ساله31 درجه سانتی گراد ومتوسط دمای حداقل (دردمای ماه) 19 درجه سانتی گراد ومتوسط دما درطول سال 26  درجه سانتی گرادمی باشد. حداقل رطوبت نسبی 60 درصدومتوسط رطوبت نسبی 70درصد گزارش شده است.متوسط بازندگی سالانه کمتر از 200 میلی متر درسال است که 64درصد آن در زمستان می بارد ( سازمان هواشناسی کشور ) .  بندر چابهار  یکی از بنادر مهم کشور می باشد که سالانه هزاران تن کالا از آنجا جابحا می شود . وجود منطقه آ زاد چابهار نیز باعث رونق اقتصادی بسیار زیادی در این منطقه شده سالانه مسافران زیادی را به منطقه جذب می نماید .

ویژگی ها زمین شناسی  :

از لحاظ زمین شناسی در زون مکران واقع شده است و منطقه مورد مطالعه در بخش بیرونی آن قرار دارد . از ویژگی های عمومی این زون میتوان وجود مجموعه های افیولیتی و نهشته های تیپ افیولیتی و نهشته های تیپ فلیش ، عدم برونزد سنگ های کهن تر از کرتاسه ، روند عمومی و تقریبا خاوری – باختری برای ساختارها  امتداد لایه ها را نام برد . ستبرای واح های سنگی منطقه مربوط به میوسن و پلیوسن زیاد بوده  و  در از  مجموع واحد های رسوبی مارنی ، ماسه سنگ و  کنگلومرا تشکیل شده است که همگی متعلق به ناوحی کم عمق دریایی می باشد .  (محمد، جعفریان 1377 )  

جاذبه های ژئوتوریستی: 

 از دیدگاه ژئوتوریستی منطقه دارای پتانسیل های بسیار زیادی است که در صورت شناسایی و معرفی آنها علاوه بر اینکه میتواند باعث جذب گردشگران زیادی به این منطقه شود  میتواند یک گارگاه آموزشی و تحقیقاتی جامع برای محققین زمین شناسی ، جغرافیا ، مهندسین سواحل و سایر محققین مرتبط با علوم زمین باشد .  در این مقاله به بررسی گوشه ای از این جاذبه ها می پردازیم.

سرزمین های بدلندی :

سرزمین های بدلندی نیز یکی از منـاظر بدیع و سحرانگیزی هستند که به موازات ســـاحل از منطقــهً کچــو تا طرفهای خلیج گواتر کشیده شده‌اند. این اشکال در واحد مارنی ژیپس دار  با میان لایه های ماسه سنگی  Mpim   مشاهده میشود . شاخص ترین این نواحی را میتوان در حد فاصل  لیپار – بریس ، جاده چابهار - کنارک به سمت پارک هوتان  و در نزدیکی روستاهای کمبل و گوران کش مشاهده نمود . این  عارضه را میتوان شاخص ترین  پدیده‌ ژئو مورفولوژی این ناحیه به شمار می اید که در هیچ منطقه دیگری از ایران با این  تراکم و زیبایی مشاهده نمیشود.

 گِلفشان های چابهار : 

در جنوب شرق ایران 20 گل فشان بر روی نقشه زمین شناسی منطقه نشان داده شده است که 5 تا از آنها در بین بندر جاسک  میناب و 9 تا بین بندر جاسک و کنارک  5 تا 6 تای دیگر آنها بین چابهار و مرز ایران و پاکستان بخصوص شمال خلیج گواتر وجود دا رد . گل فشان کاشی ، عین و  بربرک  از این جمله میباشند   . بزرگترین گل فشان ایران گل فشان ناپک میباشد که  در شمال بندر تنگ واقع شده است . ارتفاع  آن از سطح زمین 72 متر و از سطح دریا 102 متر ارتفاع دارد( نگارش ، حسین 1376 )  .  واز  گل فشانهای  فعال دیگر این منطقه میتوان به گل فشان بلبلو اشاره نمود.    وجود این تعداد گل فشان در حد خود منحصر با فرد بوده و برای محققین علوم زمین میتواند زمینه تحقیقاتی بسیار زیادی را فراهم  آورد

تپه های و سواحل ماسه ای :در منطقه چابهار در دو منطقه شاهد تپه های ماسه ای بسیار وسیع هستیم . شمال خلیج چابهار در مسیر جاده چابهار – کنارک که در اصل خطوط ساحلی قدیمی می باشند که با وجود خرده صدف های موجود در آن علاوه بر جاذبه توریستی  خود  از لحاظ ژئومورفولوژیکی و رسوب شناسی زمینه مطالعات  فراوانی را در این منطقه فراهم می اورد . منطقه دوم در مسیر جاده چابهار به کنارک در کنار روستای رمین میباشد که از لحاظ حجم و ارتفاع تپه ها منحصر به فرد می باشد. علاوه بر آن ساحل ماسه ای که بعد از لیپار تا بندر بریس امتداد  دارد  نیز منطقه بسیار مساعدی جهت احداث تفریحگاه می باشد .                                                                                                               

نبکا زارها : این عارضه نیز بطور پراکنده  در سواحل ماسه ای و دشتهای سیلابی  این منطقه مشاهده می شود . تیپیک ترین نبکازارها  را میتوان در  روستای رمین ، جاده بندر تنگ به گوردیم و در مسیر جاده کنارک – ایرانشهر در کنار روستای لکی مشاهده نمود.                            

لاگون پارک:  لاگون های ساحلی مناطقی با آبهای  نسبتا کم عمقی هستند که بخشی یا تمامی ارتباطش با دریا بدلی رسوبگذاری اسپیت و بریر هایی که معمولا از ماسه یا قلوه سنگ تشکیل شده اند قطع شده است( 2000  E, Bird ) . . یکی از نمونه های عارضه ژئومورفولوژیکی در شمال خلیج چابهار و در انتهای رودخانه پارک وجود دارد

دودکش های جن :دود کش های جن نیز از آثار فرسایش آبی و تفریقی می باشد . در منطقه چابهار بخصوص در  ارتفاعات مشرف به منطقه آزاد تعدادی از این عارضه دیده می شوند که مهمترین آنها را میتوان در کنار جاده ارتباطی بالای منطقه آزاد در در واحد های ماسه سنگی- مارنی مشاهده نمود که بیش از 40 متر ارتفاع دارد ( عکس شماره 6 )  و نمونه های بارز دیگر آن نیز در این منطقه قابل مشاهده است. نوع مشابه این پدیده را میتوان در ارتفاعات سنگ آهک – مارنی شمال دشت وشنام ذکر نمود که در هیچ منبعی ثبت نشده است و نگارنده آن را  بدلیل شباهت زیاد آن به عقاب با عنوان عقاب نامگذاری می نماید

پرتگاهای ساحلی :پرتگاههای ساحلی از دیگر اشکال ژئومورفولوژیکی این منطقه به شمار می آیند  که در  واحد ماسه سنگی و در امتداد ساحل از بندر تنگ تاخلیج گواتر امتداد دارند . عملکرد امواج سهمگین دریایی بر روی این واحد ماسه سنگی مارنی باعث بوجود آمدن ای پرتگاههای شده است که در این پرتگاهها فرایند های برش پرتگاه کاملا مشهود است در پرتگاههایی که تقریبا هم سطح دریا هستند آثار فرسایش انحلالی آب دریا بر روی ماسه سنگ ها اشکال زیبایی را بوجود آورده است و در ارتفاعات راس راشدی نیز شاهد بوجود آمدن عارضه پل طبیعی نیز هستیم

سنگواره نهنگ  : در سال 1368، در چهارچوب اجرای پروژه پژوهش های زمین شناسی- تکتونیک مکران بیرونی (پایینتر از مدار 26 درجه شمالی) سنگواره نهنگ که در 26 کیلومتری جنوب شهر نگور(از توابع شهرستان چابهار)به وسیله کارشناسان سازمان زمین شناسی کشور یافته شد. بررسی نانوفسیل های نمونه ها نشان می دهد که: سن نمونه های دربرگیرنده سنگواره، بالاترین بخش میوسن پسین است، که با زون Discoaster quinqueramus Gartner یا NN11 وابسته به زون بندی استاندارد مارتینی (1971) همخوانی دارد. این زون کمی پایین تر از مرز میوسن- پلیوسن جا داشته و مربوط به 7-9میلیون سال پیش است(هادوی ،فاطمه ،1371 )  . هم اکنون این نهنگ در ساختمانی که در محل کشف آن پیدا شده است قرار دارد و در صورت برنامه ریزی صحیح امکان احداث موزه تاریخ طبیعی در این محل وجود دارد که باعث جذب گردشگران و محققین زیادی به این منطقه خواهد شد.

جاذبه های اکوتوریستی                                                                                                          

منطقه حفاظت شده باهوکلات ( گاندو ):  این منطقه با مساحت 465181 هکتار در منتهی الیه گوشه جنوب شرقی کشور و در طول مرز ایران و پاکستان قرار دارد و محدوده آن در مسیر رودخانه سرباز و باهوکلات بوده و تا دریای عمان ادامه می یابد وجود جنگلهای حرا و تالابهای موجود در خلیج گواتر نیز باعث ارزش گذاری بین المللی این ناحیه شده است. منطقه مزبور محل بسیار خوبی برای زیست پستاندارانی از قبیل جبیر، کفتار، شغال، سنجاب بلوچی و…. می باشد همچنین آبزیان و دوزیستانی مانند تمساح پوزه کوتاه ایرانی، لاک پشت سبز دریایی، ماهی گل خورک و… و پرندگانی از قبیل چاخ لق، دراج، شب گرد بلوچی، گنجشک بلوچی، شهدخور، عقاب دشتی و بسیاری از پرندگان خاص شبه قاره هند در این محدوده قابل مشاهده است. اما بیشترین اهمیت این منطقه به دلیل زیستگاه تمساح پوزه کوتاه ایرانی است.

تالاب لیپار: در 15 کیلــــو متری شهر چابهار بعد ا‌‏‏‎ز روستای رمین در مسیر جاده‌ای ساحـلی گواتـر و در تنگه‌ای صخره‌های مشـرف به دره‌ای سبز و زیبا قرار دارد که از بالای آن روستــای لیــپار در میان سبزه زارها پیداست ( عکس شماره 12 ) .در میان دو کوه که فاصــله چـــندانی با هم ندارند آب بندی ایجاد شده که آبــهای سـرگردان اطراف را در خود جمع نموده است و به آبگیــــری به طول 14 کیلومتر تبدیل شده است در این آبگیــر چشم نواز انواع بوته ها و درختچه ها از نوع گز و کلیر و چش با چشم انـدازی زیبا، منطقه‌ای بــکر بااکو سیستم خاصی را به وجود آورده است. پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیـــــل، طاووس کن، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی، خوتکا، منظره زایـــد الـوصفی را به وجـود آورده اند. در آن سمت رو به دریای این بند نیز لاگون وچکی وجود دارد که آب آن رنگ صورتی داشته که دلایل بیولوژیکی دارد  منظره بسیار جذابی برای توریست ها میباشد .

لاک پشت زیتونی : از میان لاک پشت های موجود در دنیا ۵ گونه در سواحل خلیج فارس و دریای عمان شناسایی ومشاهده شده اند؛ لاک پشت سبز، عقابی، سرخ، زیتونی و چرمی این پنج گونه اند. اما در قسمتهای شمالی سواحل خلیج فارس و دریای عمان یعنی در سواحل ایران وجود دوگونه سبز و عقابی کاملاً به اثبات رسیده است که اولی در خطر انقراض و دومی در آستانه انقراض و نابودی قرار دارد.همچنین براساس مشاهده لاشه لاک پشت زیتونی در خلیج گواتر احتمال وجود این جانور در آبهای ایران وجود داشت تا این که سال گذشته در مناطق غربی تر گواتریعنی اطراف چابهار دو لاک پشت زیتونی زنده مشاهده شده است. 

حلزون چتری: محل زیست این حلزون آبهای گرم غرب اقیانوس آرام و اقیانوس هند (Indo_ west pacific )که نمونه ای از « در  دریای عمان منطقه میدانی حد فاصل استانهای هرمزگان و سیستان وبلوچستان 27/6/83 تیمور امینی راد مرکز تحقیقات آبهای دور چابهار صید شده است قطر نمونه 13 سانتیمتر قطر صدف پشتی 9 سانتیمتر ( عکس شماره 14 ) . ( بارگاهی، حمیدرضا ، 1384 )

خرچنگ ابی شناور(Portunus Pelagicus  ): این خرچنگ در تمام سواحل منطقه از منطقه بین جزر و مدی تا عمق 50 متر دیده می‌شد که بیشترین پراکنش را تا عمق 20 متر داشت. همچنین ترجیح غذایی این خرچنگ به ترتیب ماهی، نرمتن، سخت پوست و پلانکتون مشاهده گردیده است  . (کاظمی،سیدرامین،1381)

در این منطقه آثار تاریخی متعددی وجود درد که در کنار جنبه های مباحث ژئوتوریستی و اکوتوریستی میتواند زمینه های جذب گردشگران فرهنگی را به این منطقه فراهم آورد  از جمله این آثار میتوان به انجیر معابد(لورـ لول) و به زبان محلی ها کرگ، ویرانه های تیس کوپان، محوطه باستانی کنارک، قلعه پرتغالیها، قلعه پیروز گت، قلعه انو شیروان سنگان، محوطه باستانی دمب کوه، غارهای بان مسیتی تیس، قبره سید غلامرسول، قدم گاه خضر سد های تیس نام برد.  یکی از آثاری در منطقه ازاد وجود دارد  قلعه پرتقالیها می باشد . این قلعه در فراز تپهای مشرف بر جاده چابهار – تیس و در 6 کیلومتری شهر چابهار واقع شده است قلعه به ابعاد 59×34متر ساخته شده و مصالح به کار گرفته در ان آجر ، سنگ، گچ وساروج است.در ورودی در قسمت شرق واقع شده است .قلعه دارای هشتی بزرگ با اتاقهای بسیار و ایوان اختصاصی ، آب انبار ،برج دیدبانی، چاه آب و..می باشد.آثار 2 برج دیدبانی بر بالای قسمت شاه نشین دیده می شود که 2 برج بصورت یک اتاق ایوان دار بر روی حجمی مکعب شکل پی سازی شده است . این برج احتمالا علاوه بر دیدبانی به صورت چراغ دریایی مورد استفاده بوده است.قدمت این قلعه به دوره اسلامی می رسد.

امکانات و تسهیلات موجود در منطقه

هتل بین المللی چابهار (پروژه در حال اجرا): این هتل در پیکره یک منطقه آزاد چابهار،قرار گرفته است. این هتل که حاصل مشارکت دو جانبه بخش دولتی و خصوصی در راستای برقراری ارتباطی منطقی و ایجاد بستر های مناسب مدیریت مناطق آزاد با سرمایه گذاری بخش خصوصی است زایشی از نماد افتخار آمیز دیگری است که در سالهای نه چندان دور شاهد به ثمر رسیدن آن خواهیم بود. هم اکنون نیز دو هتل مجهز لیپار و صدف آماده ارائه خدمات به گردشگران می باشد.                                                                  

فرودگاه بین المللی منطقه آزاد چابهار: این فرودگاه قرار است در پیکره هشتم منطقه آزاد تجاری – صنعتی چابهار واقع شود.شهرستان چابهار در مدخل ورودی دریای عمان و خلیج فارس قرار گرفته و از نظر کنترل تنگه هرمز و اشراف آن بر سواحل جنوبی دریای عمان نقش پوششی و ویژه ای به این منطقه داده است.