تعیین رسوبدهی معلق و بار کف با استفاده از رسوب سنجی مخزن

تعیین رسوبدهی معلق و بار کف با استفاده از رسوب سنجی مخزن

[ محمود عرب خدری ] - مربی پژوهشی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و ابخیزداری

خلاصه مقاله:

اندازه گیری و برآورد رسوبدهی معلق و بار کف رودخانه ها با مشکلات زیادی روبرو است. معمولا تعداد نمونه های غلظت مواد معلق از بده (دبی) های بالا و سیلابی که بیشترین مقدار رسوب را انتقال می دهند کم است. همچنین روشهای آماری مختلف با استفاده از داده های معین، مقادیر متفاوتی را برای رسوبدهی براورد می کنند که ممکن است حدود ده برابر با هم فرق داشته باشند. اندازه گیری بار کف مشکل است و در اکثر موارد مقدار آن را 15 تا 20 درصد بار معلق در نظر می گیرند. اندازه گیری های موجود خاکی از محدوده وسیع این نسبت است. به این ترتیب ضروری است در استفاده از ارقام رسوبدهی رودخانه ها احتیاط شود. نتایج رسوب سنجی مخازن به شرط آنکه امکان اندازه گیری ضریب تله اندازی و تعیین مرز بار کف و معلق وجود داشته باشد. قابل اعتمادتر به نظر میرسد. در این تحقیق مجموع رسوبگذاری سه ساله در گودالی به حجم 800 هزار متر مکعب که به عنوان محل قرضه بزرگراه در دست احداث، در مسیر رودخانه چمرود کاشان حفر شده بود از طریق نقشه برداری و عمق یابی معین شد. با جدا کردن مرز دلتا و اندازه گیری برخی از خصوصیات فیزیکی از قبیل دانه بندی، وزن مخصوص ظاهری و لحاظ حجم ترک و شکاف رسوبات، رسوبدهی به تفکیک اجزاء آن بررسی گردید و نسبت به بار کف به معلق معادل 31 درصد براورد شد. با توجه به اطلاعات ارزشمند بدست آمده استفاده از این روش در سایر مخازن واقع در مسیر رودخانه ها توصیه می شود.