اثر مدیریت های مختلف چرای دام بر میزان رطوبت و نفوذپذیری خاک منطقه سمیرم در استان اصفهان

اثر مدیریت های مختلف چرای دام بر میزان رطوبت و نفوذپذیری خاک منطقه سمیرم در استان اصفهان

[ ذبیح الله اسکندری ] - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
[ مصطفی سعیدفر ] - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
[ علی جعفری ] - کارشناسی ارشد خاکشناسی دانشگاه صنعتی اصفهان

خلاصه مقاله:

یکی از مهمترین خصوصیات فیزیکی خاک میزان نفوذ پذیری آن بوده که اثر مهمی در کیفیت خاک، تغذیه گیاهان ومیزان رواناب و فرسایش خاک دارد. عواملی نظیر بافت خاک، ساختمان خاک، میزان مواد آلی، مدیریت و نوع لایه های خاک بر میزا ن نفوذ پذیری تاثیر دارند. یکی از عوامل مدیریتی مهم درمراتع چرای دامها بوده که با ایجاد به هم خوردگی سطح خاک و اثر بر میزان پوشش گیاهی تاثیر زیادی بر نفوذپذیری، رطوبت خاک، میزان رواناب، فرسایش و کیفیت پوشش گیاهی و خاک درمراتع دارد. در این تحقیق به مقایسه و بررسی روند تغییرات رطوبت ونفوذپذیری خاک در سه روش مدیریت چرا پرداخته شده است. طرح در قالب ، طرح آماری کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل 3 روش مدیرتی چرا شامل چرای مفرط در اراضی شخم خورده، چرای کنترل شده وقرق (عدم چرا) بوده و برای تغیین نفوذپذیری از روش استوانه مضاعف (دبل رینگ) و به منظور اندازه گیری رطوبت خاک از دستگاه TDR (Time Domain Reflectometry) استفاده شد. به منظور مقایسه اثرات تیمارهای مختلف دو تیمار زمانی فصل بهار و فصل پاییز به ترتیب به عنوان زمان قبل از ورود دام و بعد از خروج دام از مرتع در نظر گرفته شده است.
نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بیشترین مقدار رطوبت حجمی خاک 13/1 درصد مربوط به تیمار چرای کنترل شده در فصل بهار و کمترین مقدار، 3/8 درصد مربوط به تیمار چرای مفرط در فصل پاییز بوده است. در فصل بهار، بیشترین مقدار رطوبت خاک مربوط به تیمار چرای کنترل شده بوده و تیمارهای قرق و چرای مفرط تفاوتی از نظر میزان رطوبت خاک نداشته اند که علت آن وجود مقدار زیاد آب در خاک مرتع در این فصل در تیمارهای مختلف و نیر یکسا ن بودن وضعیت پوشش گیاهی جدید باشد . در فصل پاییز، رطوبت خاک سطحی در تیمارهای چرای مفرط، چرای کنترل شده و بدون چرا (قرق) به ترتیب 3/8، 6 و 4/5 درصد بوده است. کاهش زیاد درپوشش گیاهی، لخت شدن سطح زمین، تاثیر ممستقیم تابش خورشید و تبخیر از سطح خاک باعث کمترین مقدار رطوبت خاک سطحی در تیمار چرای مفرط در فصل پاییز می باشد. میزان نفوذپذیری خاک نیز در تیمارهای چرای مفرط، چرای کنترلی و بدون چرا (قرق) به ترتیب 12/8، 4/8 و 7/1 سانتی متر در ساعت بوده که بیشترین مقدار مربوط به تیمار چرای مفرط در اراضی شخم خو.رده و کمترین آن مربوط به تیمار چرای کنترلی می باشد. تردد دام بر سطح خاک مرتع در شرایطی مانند فصل بهار در منطقه که خاک نسبتا مربوط می باشد . باعث متراکم شدن خاک می گردد.

مدیریت چرا ، قرق ، نفوذ پذیری خاک ، رطوبت خاک ، سمیرم