مطالعه کیفی حوضه ساحلی بابل
| دسته | رسوب شناسی و زمین شناسی دریایی |
|---|---|
| گروه | سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور |
| مکان برگزاری | ششمین همایش سالانه انجمن زمین شناسی ایران |
| نویسنده | رزا پیروزیان -سید محمدتقی ساداتی پور- محمد ربانی |
| تاريخ برگزاری | ۲۵ بهمن ۱۳۷۸ |
مقدمه: رودخانه بابل در شهرستان بابل استان مازندران جریان دارد از رشته ارتفاعات البرز مرکزی سرچشمه گرفته و پس از عبور از یک مسیر پر پیچ و خم در بندر بابلسر وارد دریای خزر می گردد. مقدار آبدهی سالیانه آن بین 600- 250 میلیون متر مکعب متغیر بوده و متوسط آبدهی لحظه ای رودخانه 9 متر مکعب در ثانیه اندازه گیری گردیده است. این رودخانه دارای آب دائمی بوده و به علت پایین بودن نسبی ارتفاع حوضه آبریز (به طور متوسط 1000m و ارتفاع بلند ترین نقطه حدود 3700m از سطح دریا) دارای رژیم بارانی- برفی بوده و دوران پر آبی آن در بهار می باشد. طول بستر اصلی رودخانه بابل (طولانی ترین شاخه) حدود 120 کیلومتر بوده و وسعت حوضه آبریز آن 1756Km² برآورد گردیده است که حدود 1100Km² آن را مناطق کوهستانی و مابقی را دشت های ساحلی تشکیل می دهد. پهنای رودخانه بین 150- 80 متر و ژرفای آن 5- 2 متر متغیر بوده و به طور متوسط 3 متر می باشد.
آنالیز خوشه ای:
با استفاده از آنالیز خوشه ای، ضریب همبستگی بین عناصر به صورت زیر به دست آمد:
Pb and Ni= 0.999
P. Ni and Cr= 0.998
Fe and Pb. Ni. Cr= 0.992
Fe. Pb. Ni. Cr. And Cu= .0988
Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. And Co= 0.952
Zn and Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. Co= 0.854
Zn. Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. Co. And Cd= 0.700
ضریب همبستگی بین عناصر حداقل 700/ است بنابراین عناصر مورد مطالعه از ارتباط بسیار قوی با یکدیگر برخوردار می باشند. با توجه به این که در آب هیچ یک از عناصر فوق را نمی توان به عنوان شاخص در نظر گرفت، از روی ضریب همبستگی تنها می توان نتیجه گیری کرد که مکانیزم و یا مکانیزم های کنترل کننده غلظت عناصر در منطقه مورد مطالعه یکسان است. برای یافتن عوامل موثر بر غلظت عناصر در آب بایستی پارامتر های دیگری از قبیل BOD, DO پارامتر هایی که احتمال تاثیر گذاری را دارند اندازه گیری شده، این پارامتر ها در آنالیز خوشه ای وارد شده و همبستگی بین عناصر مورد نظر با این پارامتر ها مشخص گردد.
نتیجه گیری: بررسی نتایج به دست آمده از آنالیز نمونه های آب، به منظور تعیین غلظت عناصر سنگین در 6 ایستگاه نمونه برداری و مقایسه آنها با حد مجاز غلظت فلزات در آبهای طبیعی، حاکی از آن است که خوشبختانه در هیچ یک از ایستگاه ها غلظت عناصر سنگین از حد مجاز بالاتر نیست و بنابراین آلودگی از نظر عناصر سنگین در آب رودخانه وجود ندارد.
- در بین ایستگاه های نمونه برداری، ایستگاه شماره 1، دارای بالاترین غلظت عناصر سنگین نسبت به بقیه ایستگاه ها است. با توجه به موقعیت ایستگاه شماره 1 نتایج به دست آمده چندان دور از انتظار نیست. این ایستگاه در نزدیکی کارخانه فیبر بابلسر واقع شده است. پساب این کارخانه به عنوان خطرناکترین منبع آلوده کننده رودخانه بابل شناخته شده است. علاوه بر این فاضلاب های شهری و خانگی بابلسر نیز به رودخانه تخلیه می شوند.
به دلیل شیب کم منطقه، سرعت آب در این محل بسیار کم می باشد که در بالا بودن غلظت عناصر سنگین در این محل بی تاثیر نیست. زیرا هر چه سرعت آب کمتر باشد، تجمع عناصر سنگین بیشتر خواهد بود و از طرفی توان خود پالایی رودخانه با کاهش سرعت، کاهش می یابد. به دلیل ورود فاضلاب های متعدد به رودخانه در این منطقه، مسلماٌ میزان اکسیژن محلول در این محل پایین است که در کاهش توان خود پالایی رودخانه موثر است. مجموعه این عوامل باعث بالا بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه می شود.
- نتایج حاصله در ایستگاه شماره 2 نشان می دهد که در این ایستگاه از لحاظ آلودگی عناصر سنگین مسئله خاصی وجود ندارد. با توجه به این که این ایستگاه در منطقه مسکونی واقع شده که فاضلاب های خانگی به آن وارد می شود و از طرفی در نزدیکی محل دو کارخانه صنعتی (تولید درب فایبر گلاس و تولید مواد ضد عفونی کننده) قرار گرفته اند، می توان نتیجه گرفت که پساب این کارخانجات فعلاٌ از لحاظ عناصر سنگین آلودگی ایجاد نمی کند. در این ایستگاه ها تنها غلظت روی Zn نسبت به ایستگاه های 3 و 4و 5و 6 بالاتر است که احتمالاٌ ناشی از پساب کارخانه تولید اکسید روی (Zn) می باشد که در چند کیلومتری محل نمونه برداری قرار گرفته است.
به دلیل شیب کم منطقه، سرعت آب کم می باشد که به سبب کاهش توان خود پالایی و تجمع باعث افزایش غلظت عناصر سنگین می گردد. به دلیل ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی، اکسیژن محلول در آب کم و در نتیجه توان خود پالایی رودخانه کاهش می یابد.
- در ایستگاه شماره 3 نیز از لحاظ آلودگی به عناصر سنگین مسئله خاصی وجود ندارد. این ایستگاه در منطقه مسکونی قرار گرفته که فاضلاب های خانگی به رودخانه وارد می شود. در نزدیکی محل نمونه برداری، کارخانه تولید چراغ های فلورسنت قرار گرفته است. با توجه به غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه، این فاضلاب ها فعلاٌ از لحاظ عناصر سنگین آلودگی ندارند.
این ایستگاه بعد از به هم پیوستن سر شاخه ها با یکدیگر و تشکیل شاخه اصلی قرار گرفته است. با توجه به اینکه این شاخه ها مسافت زیادی را قبل از رسیدن به این ایستگاه در زمین های کشاورزی طی می کنند، بنابراین پساب های ناشی از استفاده از سموم و کود های شیمیایی از لحاظ آلودگی به عناصر سنگین مسئله ای را در آب رودخانه ایجاد نکرده است. ضمن این که مقایسه نتایج به دست آمده در این ایستگاه با ایستگاه شماره 4 توان خود پالایی رودخانه را نشان می دهد. بنابراین اگر در اثر فاضلاب های کشاورزی نیز افزایش غلظت عناصر سنگین وجود داشته باشد، در نتیجه خود پالایی رودخانه کاهش پیدا کرده است.
- غلظت عناصر سرب، کادمیم، نیکل، کروم و کبالت در ایستگاه شماره 4 نسبت به ایستگاه های 5 و 6 که تقریباٌ با این ایستگاه ساختار زمین شناسی یکسانی دارند و حتی نسبت به ایستگاه های 2 و 3 که در پایین دست حوضه آبریز قرار دارند، بالاتر است. با توجه به این که هیچ منبع آلاینده صنعتی در نزدیکی محل وجود ندارد و فاضلاب های کشاورزی و خانگی نیز نمی تواند باعث تغییرات قابل توجهی در غلظت عناصر سنگین در این منطقه شود (با توجه به نتایج به دست آمده در ایستگاه های 2 و 3) بالا بودن نسبی غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه را می توان به چشمه های آب شور و گرم که در این منطقه به وفور وجود دارند، مربوط دانست. چشمه های آب شور و گرم، عناصر سنگین را با خود از زمین بالا آورده و به سبب افزایش این عناصر در آب باعث کیفیت نامطلوب آب می گردند.
- غلظت عناصر سنگین در ایستگاه شماره 5 بسیار ناچیز است. با توجه به موقعیت ایستگاه که در یک منطقه بکر واقع شده است و هیچ گونه آلاینده صنعتی در اطراف آن وجود ندارد، علاوه بر این فاضلاب های خانگی و فاضلاب های کشاورزی نیز در این محل به رودخانه وارد نمی شود و سرعت آب در این منطقه زیاد و در نتیجه تجمع عناصر سنگین کم و کیفیت آب در این منطقه بسیار خوب می باشد، پایین بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه امری بدیهی و آشکار است. مقدار جزئی عناصر سنگین در این ایستگاه مربوط به ساختار زمین شناسی و ناشی از فرسایش خاک ها و صخره ها است.
- ایستگاه شماره 6 نیز مانند ایستگاه شماره 5 در یک منطقه بکر واقع شده است. مقدار جزئی عناصر سنگین در این ایستگاه مانند ایستگاه شماره 5 ناشی از فرسایش صخره ها و خاک ها است. غلظت برخی عناصر (روی، کروم، مس و کبالت) در این ایستگاه از ایستگاه شماره 5 نیز کمتر است. شیب بیشتر منطقه و در نتیجه سرعت بیشتر آب و نهایتاٌ تجمع کمتر عناصر سنگین همچنین دبی بیشتر آب در این منطقه نسبت به ایستگاه شماره 5 و در نتیجه افزایش توان خود پالایی از عوامل پایین بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه نسبت به ایستگاه شماره 5 است. به طور کلی می توان گفت در بین ایستگاه های نمونه برداری، ایستگاه شماره 6 دارای بهترین شرایط می باشد.
- با نگاهی اجمالی به نتایج به دست آمده می توان دریافت که فاضلاب های صنعتی، شهری و کشاورزی در منطقه فعلاٌ موجب آلودگی آب از لحاظ عناصر سنگین نیستند (به جزء کارخانه فیبر بابلسر که بالا بودن غلظت عناصر سنگین در نزدیکی آن نسبت به بقیه ایستگاه ها، هشدار دهنده است) و چنانچه غلظت عناصر در آب در اثر وجود فاضلاب ها زیاد شود، توان خود پالایی رودخانه به اندازه ای هست که سبب کاهش آن گردد.
- بین عناصر سنگین اندازه گیری شده، غلظت آهن و کبالت به طور نسبی در همه ایستگاه ها نسبت به میانگین غلظت آهن و کبالت در آبهای طبیعی بیشتر است که می توان آن را به ساختار زمین شناسی منطقه مربوط دانست.
پیشنهادات: پیشنهاد می شود سیستم فاضلاب شهری تغییر کرده و به جای منتهی شدن کانال های فاضلاب به رودخانه، از سیستم جمع آوری فاضلاب استفاده شده و نهایتاٌ فاضلاب جمع آوری شده، تصفیه شود در این زمینه از سوی اداره آب و فاضلاب بابل تصمیماتی گرفته شده ولی هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
- جلوگیری از تخلیه فاضلاب های صنعتی به رودخانه و بررسی آلودگی این فاضلاب ها
- کنترل سموم و کود های شیمیایی مورد مصرف کشاورزان به منظور کاهش آلودگی ناشی از فاضلاب های کشاورزی
- جلوگیری از استفاده سموم جهت صید ماهی
همچنین به منظور شناخت بهتر عوامل ایجاد تغییرات کیفی در محیط، پیشنهادات زیر ارائه می شود:
- پساب کارخانجاتی که به رودخانه وارد می شود به منظور بررسی بهتر آلودگی ناشی از این گونه پساب ها آنالیز کیفی گردد.
نمونه برداری در ایستگاه های بیشتر به خصوص در نزدیکی محل ورود پساب کارخانجات صنعتی و فاضلاب های شهری به رودخانه. همچنین در صورت امکان نمونه برداری در مناطق کوهستانی و در محل های نزدیک تر به سرچشمه شاخه های اصلی. نمونه برداری در ایستگاه های بیشتر این امکان را می دهد که توان خود پالایی رودخانه بهتر بررسی شود.
- نمونه برداری در فصول مختلف سال به منظور تاثیر نوسانات درجه حرارت و نوسانات دبی آب بر غلظت عناصر سنگین
- در ایستگاههای تعیین شده علاوه بر نمونه های آب، نمونه های رسوب نیز تهیه شود و غلظت عناصر سنگین در رسوبات نیز بررسی شود.
- نقش ساختار زمین شناسی در پارامتر های شیمیایی بررسی دقیق تری صورت پذیرد.
- علاوه بر تعیین غلظت عناصر سنگین، سایر پارامتر های شیمیایی از قبیل PH، قابلیت هدایت الکتریکی، COD, BOD, DO در نمونه های آب اندازه گیری شود و نتایج به دست آمده مورد بررسی قرار گیرد.
- بررسی بیولوژیکی نمونه ها انجام گیرد.
آنالیز خوشه ای:
با استفاده از آنالیز خوشه ای، ضریب همبستگی بین عناصر به صورت زیر به دست آمد:
Pb and Ni= 0.999
P. Ni and Cr= 0.998
Fe and Pb. Ni. Cr= 0.992
Fe. Pb. Ni. Cr. And Cu= .0988
Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. And Co= 0.952
Zn and Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. Co= 0.854
Zn. Fe. Pb. Ni. Cr. Cu. Co. And Cd= 0.700
ضریب همبستگی بین عناصر حداقل 700/ است بنابراین عناصر مورد مطالعه از ارتباط بسیار قوی با یکدیگر برخوردار می باشند. با توجه به این که در آب هیچ یک از عناصر فوق را نمی توان به عنوان شاخص در نظر گرفت، از روی ضریب همبستگی تنها می توان نتیجه گیری کرد که مکانیزم و یا مکانیزم های کنترل کننده غلظت عناصر در منطقه مورد مطالعه یکسان است. برای یافتن عوامل موثر بر غلظت عناصر در آب بایستی پارامتر های دیگری از قبیل BOD, DO پارامتر هایی که احتمال تاثیر گذاری را دارند اندازه گیری شده، این پارامتر ها در آنالیز خوشه ای وارد شده و همبستگی بین عناصر مورد نظر با این پارامتر ها مشخص گردد.
نتیجه گیری: بررسی نتایج به دست آمده از آنالیز نمونه های آب، به منظور تعیین غلظت عناصر سنگین در 6 ایستگاه نمونه برداری و مقایسه آنها با حد مجاز غلظت فلزات در آبهای طبیعی، حاکی از آن است که خوشبختانه در هیچ یک از ایستگاه ها غلظت عناصر سنگین از حد مجاز بالاتر نیست و بنابراین آلودگی از نظر عناصر سنگین در آب رودخانه وجود ندارد.
- در بین ایستگاه های نمونه برداری، ایستگاه شماره 1، دارای بالاترین غلظت عناصر سنگین نسبت به بقیه ایستگاه ها است. با توجه به موقعیت ایستگاه شماره 1 نتایج به دست آمده چندان دور از انتظار نیست. این ایستگاه در نزدیکی کارخانه فیبر بابلسر واقع شده است. پساب این کارخانه به عنوان خطرناکترین منبع آلوده کننده رودخانه بابل شناخته شده است. علاوه بر این فاضلاب های شهری و خانگی بابلسر نیز به رودخانه تخلیه می شوند.
به دلیل شیب کم منطقه، سرعت آب در این محل بسیار کم می باشد که در بالا بودن غلظت عناصر سنگین در این محل بی تاثیر نیست. زیرا هر چه سرعت آب کمتر باشد، تجمع عناصر سنگین بیشتر خواهد بود و از طرفی توان خود پالایی رودخانه با کاهش سرعت، کاهش می یابد. به دلیل ورود فاضلاب های متعدد به رودخانه در این منطقه، مسلماٌ میزان اکسیژن محلول در این محل پایین است که در کاهش توان خود پالایی رودخانه موثر است. مجموعه این عوامل باعث بالا بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه می شود.
- نتایج حاصله در ایستگاه شماره 2 نشان می دهد که در این ایستگاه از لحاظ آلودگی عناصر سنگین مسئله خاصی وجود ندارد. با توجه به این که این ایستگاه در منطقه مسکونی واقع شده که فاضلاب های خانگی به آن وارد می شود و از طرفی در نزدیکی محل دو کارخانه صنعتی (تولید درب فایبر گلاس و تولید مواد ضد عفونی کننده) قرار گرفته اند، می توان نتیجه گرفت که پساب این کارخانجات فعلاٌ از لحاظ عناصر سنگین آلودگی ایجاد نمی کند. در این ایستگاه ها تنها غلظت روی Zn نسبت به ایستگاه های 3 و 4و 5و 6 بالاتر است که احتمالاٌ ناشی از پساب کارخانه تولید اکسید روی (Zn) می باشد که در چند کیلومتری محل نمونه برداری قرار گرفته است.
به دلیل شیب کم منطقه، سرعت آب کم می باشد که به سبب کاهش توان خود پالایی و تجمع باعث افزایش غلظت عناصر سنگین می گردد. به دلیل ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی، اکسیژن محلول در آب کم و در نتیجه توان خود پالایی رودخانه کاهش می یابد.
- در ایستگاه شماره 3 نیز از لحاظ آلودگی به عناصر سنگین مسئله خاصی وجود ندارد. این ایستگاه در منطقه مسکونی قرار گرفته که فاضلاب های خانگی به رودخانه وارد می شود. در نزدیکی محل نمونه برداری، کارخانه تولید چراغ های فلورسنت قرار گرفته است. با توجه به غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه، این فاضلاب ها فعلاٌ از لحاظ عناصر سنگین آلودگی ندارند.
این ایستگاه بعد از به هم پیوستن سر شاخه ها با یکدیگر و تشکیل شاخه اصلی قرار گرفته است. با توجه به اینکه این شاخه ها مسافت زیادی را قبل از رسیدن به این ایستگاه در زمین های کشاورزی طی می کنند، بنابراین پساب های ناشی از استفاده از سموم و کود های شیمیایی از لحاظ آلودگی به عناصر سنگین مسئله ای را در آب رودخانه ایجاد نکرده است. ضمن این که مقایسه نتایج به دست آمده در این ایستگاه با ایستگاه شماره 4 توان خود پالایی رودخانه را نشان می دهد. بنابراین اگر در اثر فاضلاب های کشاورزی نیز افزایش غلظت عناصر سنگین وجود داشته باشد، در نتیجه خود پالایی رودخانه کاهش پیدا کرده است.
- غلظت عناصر سرب، کادمیم، نیکل، کروم و کبالت در ایستگاه شماره 4 نسبت به ایستگاه های 5 و 6 که تقریباٌ با این ایستگاه ساختار زمین شناسی یکسانی دارند و حتی نسبت به ایستگاه های 2 و 3 که در پایین دست حوضه آبریز قرار دارند، بالاتر است. با توجه به این که هیچ منبع آلاینده صنعتی در نزدیکی محل وجود ندارد و فاضلاب های کشاورزی و خانگی نیز نمی تواند باعث تغییرات قابل توجهی در غلظت عناصر سنگین در این منطقه شود (با توجه به نتایج به دست آمده در ایستگاه های 2 و 3) بالا بودن نسبی غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه را می توان به چشمه های آب شور و گرم که در این منطقه به وفور وجود دارند، مربوط دانست. چشمه های آب شور و گرم، عناصر سنگین را با خود از زمین بالا آورده و به سبب افزایش این عناصر در آب باعث کیفیت نامطلوب آب می گردند.
- غلظت عناصر سنگین در ایستگاه شماره 5 بسیار ناچیز است. با توجه به موقعیت ایستگاه که در یک منطقه بکر واقع شده است و هیچ گونه آلاینده صنعتی در اطراف آن وجود ندارد، علاوه بر این فاضلاب های خانگی و فاضلاب های کشاورزی نیز در این محل به رودخانه وارد نمی شود و سرعت آب در این منطقه زیاد و در نتیجه تجمع عناصر سنگین کم و کیفیت آب در این منطقه بسیار خوب می باشد، پایین بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه امری بدیهی و آشکار است. مقدار جزئی عناصر سنگین در این ایستگاه مربوط به ساختار زمین شناسی و ناشی از فرسایش خاک ها و صخره ها است.
- ایستگاه شماره 6 نیز مانند ایستگاه شماره 5 در یک منطقه بکر واقع شده است. مقدار جزئی عناصر سنگین در این ایستگاه مانند ایستگاه شماره 5 ناشی از فرسایش صخره ها و خاک ها است. غلظت برخی عناصر (روی، کروم، مس و کبالت) در این ایستگاه از ایستگاه شماره 5 نیز کمتر است. شیب بیشتر منطقه و در نتیجه سرعت بیشتر آب و نهایتاٌ تجمع کمتر عناصر سنگین همچنین دبی بیشتر آب در این منطقه نسبت به ایستگاه شماره 5 و در نتیجه افزایش توان خود پالایی از عوامل پایین بودن غلظت عناصر سنگین در این ایستگاه نسبت به ایستگاه شماره 5 است. به طور کلی می توان گفت در بین ایستگاه های نمونه برداری، ایستگاه شماره 6 دارای بهترین شرایط می باشد.
- با نگاهی اجمالی به نتایج به دست آمده می توان دریافت که فاضلاب های صنعتی، شهری و کشاورزی در منطقه فعلاٌ موجب آلودگی آب از لحاظ عناصر سنگین نیستند (به جزء کارخانه فیبر بابلسر که بالا بودن غلظت عناصر سنگین در نزدیکی آن نسبت به بقیه ایستگاه ها، هشدار دهنده است) و چنانچه غلظت عناصر در آب در اثر وجود فاضلاب ها زیاد شود، توان خود پالایی رودخانه به اندازه ای هست که سبب کاهش آن گردد.
- بین عناصر سنگین اندازه گیری شده، غلظت آهن و کبالت به طور نسبی در همه ایستگاه ها نسبت به میانگین غلظت آهن و کبالت در آبهای طبیعی بیشتر است که می توان آن را به ساختار زمین شناسی منطقه مربوط دانست.
پیشنهادات: پیشنهاد می شود سیستم فاضلاب شهری تغییر کرده و به جای منتهی شدن کانال های فاضلاب به رودخانه، از سیستم جمع آوری فاضلاب استفاده شده و نهایتاٌ فاضلاب جمع آوری شده، تصفیه شود در این زمینه از سوی اداره آب و فاضلاب بابل تصمیماتی گرفته شده ولی هنوز به مرحله اجرا در نیامده است.
- جلوگیری از تخلیه فاضلاب های صنعتی به رودخانه و بررسی آلودگی این فاضلاب ها
- کنترل سموم و کود های شیمیایی مورد مصرف کشاورزان به منظور کاهش آلودگی ناشی از فاضلاب های کشاورزی
- جلوگیری از استفاده سموم جهت صید ماهی
همچنین به منظور شناخت بهتر عوامل ایجاد تغییرات کیفی در محیط، پیشنهادات زیر ارائه می شود:
- پساب کارخانجاتی که به رودخانه وارد می شود به منظور بررسی بهتر آلودگی ناشی از این گونه پساب ها آنالیز کیفی گردد.
نمونه برداری در ایستگاه های بیشتر به خصوص در نزدیکی محل ورود پساب کارخانجات صنعتی و فاضلاب های شهری به رودخانه. همچنین در صورت امکان نمونه برداری در مناطق کوهستانی و در محل های نزدیک تر به سرچشمه شاخه های اصلی. نمونه برداری در ایستگاه های بیشتر این امکان را می دهد که توان خود پالایی رودخانه بهتر بررسی شود.
- نمونه برداری در فصول مختلف سال به منظور تاثیر نوسانات درجه حرارت و نوسانات دبی آب بر غلظت عناصر سنگین
- در ایستگاههای تعیین شده علاوه بر نمونه های آب، نمونه های رسوب نیز تهیه شود و غلظت عناصر سنگین در رسوبات نیز بررسی شود.
- نقش ساختار زمین شناسی در پارامتر های شیمیایی بررسی دقیق تری صورت پذیرد.
- علاوه بر تعیین غلظت عناصر سنگین، سایر پارامتر های شیمیایی از قبیل PH، قابلیت هدایت الکتریکی، COD, BOD, DO در نمونه های آب اندازه گیری شود و نتایج به دست آمده مورد بررسی قرار گیرد.
- بررسی بیولوژیکی نمونه ها انجام گیرد.