تاثیر دیاپریسم نمکی بر رسیده بودن(maturity) گرمائی و پیدایش ئیدروکربن در نواحی قطبی کانادا

     جزائر لوگهیدLougheed و ملویلMelville در بخش جنوب باختری حوضه سوردروپ Sverdrup جای دارند که یک حوضه کافتی دارای ردیف ستبری از رسوبهای کربنیفر تا ترسیر است. سنگهای نفتی پرمایه در حوضه سوردروپ در گروه تریاس میانه و بالای شای پوئینت Sheipoint و نیز در سازند ژوراسیک خلیج جیمسون Jameson جای گرفته اند. مواد آلی در رسوبهای شای پوئینت تشکیل شده اند از آلگهای تاسمانال، دینوفلاژلات ها و بیتوینیت بی شکل(آمورف) با خمیر فلوئورسان.
وجود کربن آلی کامل بمیزان زیاد(Toc) تا 15% وزن و اندیس ئیدروژن (HI)(تا 700 میلی گرم HC/g carg)در آمیخته انواع I و II کروگن را در حوضه سوردروپ باختری مشخص می دارد و شای پوئینت در مرحله کاتاژنز تشکیل ئیدروکربن است. سازند خلیج جیمسون دارای در آمیخته ای از کروگن انواع I و II است و به این ترتیب اصولاً گازدار است. مقدارToc تا 3% وزنی HI آن تا 400 میلی گرم HC/g cohy می رسد. افزون بر اینها، رسوبها در مرحله کاتاژنزی تشکیل ئیدروکربن می باشند. بویژه در ستیغهای ساختارها که در ژرفا دارای هسته مانند ساختارهای وایت فیش، سیسکوواسکیت در نزدیکی جزیره لاگهید. این ساختارها به احتمال زیاد دارای دماهای زیادی بوده اند و نیز شار گرمائی بالائی داشته اند که علت آن رسانائی گرمائی زیاد گنبدهای نمکی است و ممکن است درجه زمین گرمائی را در رسوبهای روی آنها به 50 درجه سانتیگراد برای هر کیلومتر برساند. دیرینه شارگرمائی(Paleoheat Flow) بیشتری سبب شده است که خطوط تر از، همبازتاب (Isoreflectance) در ساختار اسکیت، بالاتر رفته و به ژرفای کمتر امروزی برسند.
هرچند درجه های Log RO میان 125/0% تا 185/0% قرار دارند که هم پاسخ است با دماهای امروزی 30-20 درجه هر کیلومتر، دیرینه دماهای حساب شده نزدیک به 15 درجه بالاتر از دماهای امروزی می باشد. این عمل با کاربردیک برنامه همانند (Simulation) تفصیلی برای محاسبه میزان رسیده بودن آلی (MATOIL) انجام یافته است و اختلاف 15 درجه سانتیگراد را نیز به این ترتیب می توان توضیح داد:
الف- یک میانگین دیرینه شارگرمائی نزدیک به 25% بالاتر از شارگرمائی امروزی یا ب- ترکیبی از دیرینه شارگرمائی و بالازدگی تکتونیکی و فرسایش بخشی در مدت کوهزائی ائوسن تا اولیگوسن اورکان. دیاپیرهای دارای هسته نمکی موجود در حوضه جنوب باختری سوردروپ، فرآورده های کوچ تکتونیک نمکی تبخیریهای کربنیفر نرم ژرف- نهفته می باشد. ساختارهای تاقدیسی، به احتمال زیاد بهنگام نهشت گدازی مزوزئیک پیدایش یافته و نقش بزرگی را در تشکیل دامهای(Traps) ساختاری برای انباشت ئیدروکربن بر عهده داشته است.
برخی از میدانهای گاز در جزائر ملویل و لاگهید، همانا تاقدیسهای بزرگی هستند که هسته های آنها را تبخیر یها در ژرفا تشکیل می دهد. ولی نه آنکه لزوماً تبخیریها بصورت گنبدهائی در آنها رخنه کرده باشند. ساختارهای تکتونیک نمکی در حوضه سوردروپ بعلت بار رسوبی و نیز بهنگامی که ئیدروکربن ها از شیلهای پرمایه از مواد آلی و فرشسنگهای(Siltstone) گروه تریاسیک شای پوئینت بوجود می آمدند گسترش یافتند.
سطوح رسیده شدن(Maturation) مواد آلی در درون سنگهای سرچشمه پتانسیل آنها واقع در ناحیه شبه جزیره سابین از جزیره ملویل به کمک هر دو عامل نفوذ تبخیریهای دیاپیری و آفندگا بروی ماگمائی شدت یافته است. دیاپیرهای تبخیری عبارت از نمودهای چشمگیری در حوضه سوردروپ باختری هستند که بخشی از سرزمین پهناوری به پهنای 150 کیلومتر را تشکیل می دهد این بخش دارای روند شمال باختری و در درازای منطقه ای است که بصورت یک کافت اثر کرده و از کربنیفر تا کرتاسه مورد انبساط و کشش واقع شده است.
بخش مرکزی جزیره ملویل از آن نوارچین خورده جزیره پاری است که عبارت است از نوار ساختاری شامل ناودیسهای پهناوری در تناوب با تاقدیسهائی دراز و باریک.
تبخیریها در سازند فیورد خلیج اردوویسین در زیرزمین جزیره ملویل جای دارند و نقش بزرگی را نه تنها در گسترش چین و گسله های جزیره های پاری بلکه، همچنین در برقرارکردن سطح رسیدگی گرمائی در چینه های پالئوزوئیک زیرین جزیره ملویل به عهده داشته است. از آنجا که ویترینیت در چینه های بالا وجود ندارد، میزان بازتاب(رفلکتانس) بر روی بیتومن و فسیلهای ارگانیکی چون گراپتولیت ها اندازه گیری شده و سپس به هم ارز ویتریتینی تبدیل گردیده است. هم بیتومن و هم گراپتولیت ها یک سطح بیش رسیده(Overmature) از دگرسانی گرمائی را نشان می دهد و وجود یک ردیف از تبخیری ها در زیرزمینهای جزیره ملویل را تا حدی علت فرار رسیدگی مواد آلی می دانند.