اشکوب Changhsingian همردیف Dorashamian در شرق ایران کشف جنس Colaniella و اهمیت زیست چینه ای

در مطالعات زیست چینه ای رسوبات دریای تتیس در ایران چگونگی ارائه اشکوب Changhsingian در شرق ایران، لازم است ابتدا مختصری در مورد Phylogeni و روند تکاملی خانواده فوزولینیدها در ایران که نقش بسیار مهمی در تشخیص و تعیین سن نسبی طبقات دارند مطالبی ذکر شود. بطور کلی زیر راسته فوزولی نینا (Fusulinina) مستقیماٌ از راسته Foraminiferida منشاء گرفته و در حقیقت مخلوق جهش یافته (موتاسیون شده) بلافصل فرامی نیفریدا می باشد و از این جهت از نظر رده بندی (Classification) زیر راسته فوزولی نینا را بوجودمی آورند.
این زیر راسته با داشتن سرعت گسترش جغرافیایی بسیار زیاد و طول عمر کوتاه یکی از مهمترین فسیلهای مشخص و ایندکس جهانی می باشد و از اردویسین پیشین (Early Ordovician) تا پرمین وجود داشته اند. روند تکاملی آنها در ایران که با افزایش اندازه صدف و پیچیدگی ساختمان حجرات درون همراه است از ابتدای پرمین زیرین آغاز گردیده و سبب ظهور جنسهای بزرگی مانند:
Schwagerina, Pseudoschwagerina, Fusulina, Pseudofusulina , …. و غیره می گردد.
درانتهای پرمین میانی فوزولینیدهای بزرگتری مانند:
Neoschwagerina, Verbeekina, Polydiexodina, … که غالباٌ در انتهای سازند روته (اشکوب Murghabian) و در افق معینی از سازند جمال (اشکوب Guadalupian) یافت می شوند، بکلی از بین رفته و نابود می شوند، و به جای آنها پس از پرمین میانی گروهی از فوزولینیدهای کوچک مانند:
Schubertellenae. Ozawainellidae
به سرعت ظاهر شده بطوریکه در اواخر پرمین بالایی این جابجایی توسعه و فزونی می یابد و جنس های کوچکتری مانند:
Paleofusulina, Codonofusiella, Reicheline, Colaniella, Stipulina, Pachyphloia, Geinitzina, Dagmarita, Ichtyolaria, Paraglobivalvulina, Wanganella, …
ظاهر می شوند، در این مرحله، مبنای بررسی زیست چینه ای پرمین بالایی بر اساس فوزولینیدهای اخیر استوار می گردد. متاسفانه به علت محدود بودن مناطق زیستی و وقفه رسوبگذاری اشکوبهای بالایی پرمین در ایران از یک طرف و کم توجهی به جنسهای کوچک فوزولینیدها از طرف دیگر، تا به حال در این زمینه اظهار نظری نشده است. در بررسی و مطالعه زیست چینه ای مزر پرمین- تریاس در شرق ایران، بویژه مقطع چینه شناسی کوه باغ ونک، جنوب شیر گشت و شمال شهر طبس در بالاترین طبقات پرمین، سازند جمال (اشتوکلین و همکارانش 1965) روی رسوبات اشکوب Julfian، به جنس جدیدی از خانواده فوزولینیدها به نام Colaniella برای اولین بار، همراه با فوزولینیدهای کوچک دیگر برخورد شده با اهمیتی که امروزه جنس Colaniella از نطر زیست چینه ای دارا می باشد، مطالعات میکروسکوپی دقیقتری جهت شناخت گونه های این جنس انجام گرفت، در نتیجه گونه های: Colaniell parva, Colani
Colaniella cylindrica, M. Maklay
Colaniella inflata, Wang
و جنس های دیگری از کلاپیلا (Colaniella Spp) همراه با فوزولینیدهای کوچک که قبلاٌ ذکر گردید تشخیص داده شد.
با توجه به range zone (طول عمر) Colaniella parva و محدوده زیست چینه ای آن، بیوزون:
Colaniella parva- Paleofusulina Zone
جهت ارائه اشکوب Changhsingian انتخاب و معرفی گردید. اشکوب Changhsingian از نظر واحد زمانی هم ارز اشکوب Dorashamian از سازند آلی باشی می باشند ولی از لحاظ واحد سنگی و رخساره کاملاٌ متفاوت است.
ضخامت رسوبات اشکوب Changhsingian در کوه باغ ونک حدود 54 متر و به احتمال زیاد طبقات زیرین سازند سرخ شیل (Early Triassic) رسوبات اشکوب Changhsingian تا کنون در جنوب اروپا (شمال دریای مدیترانه)، شمال هند (دامنه جنوبی هیمالیا)، بویژه در چین جزیره سنگاپور و در ژاپن، در ناحیه Maizura- belt توسط Y. Okimura K. Lshii و K. Nakazawa ارائه گردیده است. در ایران گسترش جغرافیایی رسوبات این اشکوب هنوز معلوم نشده و در حقیقت مراحل ابتدائی و آغازی خود را طی می نماید.