بررسی روند اثرات توسعه شهری (جمعیت، منابع آلاینده، مصرف انرژی) بر آلودگی هوا تهران در ۳۰ سال گذشته و تعیین راهبردهای مدیریتی در آینده

چکیده:
   امروزه اثرات مستقیم و غیر مستقیم الودگی ها در کلانشهر تهران به عنوان یکی از چالشهای مدیریت شهری محسوب می گردد.
   کلانشهر تهران با جمعیتی بیش از 5/8 میلیون نفر، وسعتی حدود 733 کیلومتر مربع، وقع حدود 13 تا 14 میلیون سفر درون شهری، مصرف روزانه بیش از 13 میلیون لیتر سوخت (در بخش حمل و نقل) و همچنین استقرار نامتوازن انوع سازه ای شهری یکی از آلوده ترین کلانشهرها محسوب می شود در واقع هدف از این تحقیق به طور کلی بررسی روند توسعه تهران و اثر ان روی آلودگی هوا می باشد.
   بر طبق مطالعات و دستاوردهای این تحقیق بین توسعه و آلودگی هوای تهران یک نوع رابطه نسبی و تا حدودی مستقیم برقرار است در واقع جمعیت به عنوان یکی از عوامل اصلی در توسعه سبب رشد مساحت شهر و افزایش متوسط پیمایش روزانه سفرهای درون شهری از 18 کیلومتر در سال 1350 به 60 کیلومتر در نیمه دوم دهه 70 شده است و از طرفی رشد جمعیت و توسعه سبب رشد تولید خودرو، افزایش مهاجرتها و استفاده بیشتر از وسایل نقلیه شخصی، افزایش سوخت و به تبع آن افزایش بارآلودگی هوا شده است.
   مصرف سوخت بویژه در مورد بنزین در طی سه دهه قبل روندی کاملا صعودی نشان می دهد. البته در دهه 60 به لحاظ مشکلات جنگ تحمیلی روند مصرف سوخت تقریبا متناسب با رشد جمعیت بوده است اما به تدریج با بهبود شرایط اقتصادی و رشد بالای 10% منابع متحرک و ناکارآمدی سیاست حذف ناوگان فرسوده مصرف سوخت بویژه بنزین افزایش قابل ملاحظه ای یافت. از طرفی با اصلاح کیفیت سوخت و جایگزینی سوختهای جدید مصرف سوختهای میان تقطیر در بخش منابع ساکن رشدی منفی پیدا نمود روند افزایش آلاینده ها طی سه دهه گذشته به سبب غیر هدفمند بودن سیاستگذاریها در نیمه دوم دهه 70 روندی صعودی یافته به نحوی که در مورد آلاینده هایی نظیر CO29NO2 بیش از 80% و در مورد آلاینده SO2 حدود 60% افزایش نشان می دهد اما به تدریج با اصلاح بسیاری از استاندارها و افزایش کیفیت سوخت به ویژه در زمینه تقیل گوگرد از سوخت گازوئیل و حذف سرب از بنزین بسیار از آلاینده ها در اواخر دهه 70 روندی نزولی داشته اند به طور مثال در مورد ذرات معلق از سال 79 تا 1382 روندی ثابت مشاهده می شود.
   واژگان کلیدی: توسعه، آلودگی، هوا، جمعیت، محیط زیست تهران.