عرضه وتقاضای مصالح ساختمانی در شرایط بازسازی پس از زلزله

     پس از وقوع هر سانحه طبیعی نظیر زلزله 31 خرداد و 69 در گیلان و زنجان، در کنار فعالیت های امدادی و رسیدگی به مصیبت زدگان، اندیشه و بازسازی مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر برنامه ریزی و مدیریت را از ارکان اصلی بازسازی بدانیم، تامین مصالح ساختمانی مناسب به مقدار کافی نیز یک رکن غیر قابل انکار در بازسازی است.
ضرورت تسریع عملیات ساختمانی در یک برنامه گسترده عمرانی نظیر بازسازی مناطق آسیب دیده از زلزله، در کنار نیازهای جاری ساخت و ساز منطقه، تامین مصالح ساختمانی با سرعتی بیش از شرایط عادی را لازم می سازد. اندیشیدن به این مسئله تنها پس از وقوع سانحه همانطوری که تجربه بازسازی گیلان و زنجان نشان داد امری مشکل و در برخی موارد محال است. بنابراین باید روشی جامع و مدون برای برنامه ریزی روند تامین و مصرف مصالح ساختمانی در شرایط بحرانی به صورت پویا و قابل تجدید در اختیار مدیران بازسازی قرار بگیرد. به گونه ای که قبل از وقوع سوانح طبیعی همواره امکان پیش بینی این روند وجود داشته باشد تا جهت رفع نقاط ضعف موجود در زمینه های تامین، توزیع و مصرف مصالح ساختمانی اقدامات بلند مدت صورت پذیرد. چنین برنامه ای از سه جنبه کاملاً مشخص برخوردار است. جنبه نخست وضعیت تقاضا و مصرف مصالح ساختمانی، جنبه دوم وضعیت تامین آنها و جنبه سوم مقایسه روند مصرف و تامین مصالح ساختمانی را شامل شود.
جهت برآورد تقاضای مصالح ساختمانی و پیش بینی روند مصرف آنها باید اقدامات زیر انجام شود:
1- تخمین میزان خسارات احتمالی در صورت وقوع سانحه در یک منطقه خاص
2- تخمین حجم عملیات ساختمانی مورد نیاز برای بازسازی مسکن و ساختمانهای عمومی
3- برآورد حجم عملیات ساختمانی مورد نیاز برای رفع نیازهای جاری مسکن
4- پیش بینی الگوهای ساخت و ساز در قسمتهای مختلف منطقه و توزیع الگوهای مختلف بر اساس امکانات محلی
5- برآورد حجم کل تقاضای انواع مصالح ساختمانی بر اساس اطلاعات فوق
پیش بینی روند امکانات موجود بر تامین مصالح ساختمانی نیز باید اقدامات زیر صورت پذیرد:
1- برآورد امکانات بالقوه تولید انواع مصالح ساختمانی مهم در منطقه برنامه زمانی بازسازی
2- برآورد توانائی و چگونگی واردات انواع مصالح ساختمانی به منطقه در برنامه زمانی بازسازی
3- پیش بینی روند نگهداری و توزیع انواع مصالح ساختمانی درمنطقه در برنامه زمانی بازسازی
پس از بررسی این دو جنبه و با مقایسه روند مصرف پیش بینی شده و امکانات تامین مصالح ساختمانی می‌توان نقاط ضعف و کمبودهای احتمالی را در همه عوامل مؤثر مشخص نموده و از پیش برای رفع آنها برنامه ای تدوین نمود. اما این یک نکته مهم در این رابطه وجود دارد و آن امکان تغییر هر یک از عوامل مؤثر یاد شده در طول زمان بازسازی بر اثر شرایط مقطعی، گرایش مردم، آسیب های زلزله و نیز بروز خطا در برآورد ها و تخمین های انجام شده است. بنابراین برنامه مورد نظر باید از پویایی و قابلیت تجدید نظر سریع برخوردار باشد و علاوه بر آن اطلاعات لازم برای تصمیم گیری مدیران را در هر لحظه فراهم آورد.
مقاله حاضر به تشریح برنامه پیشنهادی فوق و جزئیات هر یک از عومل مؤثر در مصرف و تامین مصالح ساختمانی پس از زلزله پرداخته و با ذکر تجربیات انجام شده و ارائه نمونه هایی از بازسازی گیلان و زنجان حاوی پیشنهاداتی در جهت آمادگی به منظور تامین مصالح ساختمانی برای بازسازی مناطق آسیب دیده میباشد.