مشارکت مردم در بازسازی مناطق زلزله زده

     در چند دهه گذشته در ایران، هر گاه حادثه ای طبیعی مثل سیل یا زلزله موجب تخریب مساکن و واحدهای تولیدی و اقتصادی گردیده است، سازمانهای دولتی کوشیده اند با حضور در منطقه و بر عهده گرفتن کار بازسازی، میدان عمل کمتری به حادثه دیدگان بدهند. لکن از سال 1362 که بنیاد مسکن اسلامی وظیفه بازسازی در این گونه حوادث را بر عهده گرفت، سعی شده است شیوه بازسازی را متفاوت ساخته و نظامی را طراحی کند که در آن نقش اساسی بر عهده خود مردم حادثه دیده باشد و فقط دولت وظیفه تامین وام، مصالح ساختمانی، نظارت فنی را بر عهده بگیرد. با اینکه این تجربه تاکنون در مناطق سیل زده و زلزله زده به مرحله اجرا در آمده است لکن مطالعه ای جامع در این زمینه که در برگیرنده چگونگی مشارکت مردم و بطور کلی ارزیابی این شیوه بازسازی باشد، صورت نگرفته است. اینجانب که از هفته بعد از وقوع زلزله در منطقه حضور داشته و پروژه ای مطالعاتی در این زمینه ارائه دهد. مقاله در بر گیرنده بخش نظری درزمینه مشارکت، انواع آن و ویژگیهای جامعه روستایی منطقه آسیب دیده در رابطه با مشارکت و سازمانهای مشارکتی خواهد بود. علاوه بر این موضوع مشارکت مردم بطور کلی در مراحل مربوط به امداد که شرکت مشارکت مالی و حضور فیزیکی گروههای مختلفی از اقشار جامعه ایران وحتی گروههای مددکار خارجی می‌شود و مورد اشاره قرار گرفته و آثار اقتصادی، اجتماعی، سیاسی این حضور از ابعاد مختلف مورد تحلیل قرار می‌گیرد. بدیهی است در این میان نه تنها تجربیات و یادداشتهای نگارنده عمده ترین منبع اطلاعاتی است، بلکه از مطالعات دیگر انجام شده توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در این زمینه که با مشارکت اینجانب صورت گرفته مدد گرفته خواهد شد. مشارکت مردم اعم از افراد حادثه دیده و سایرین که تحت عنوان مددکاران در رابطه با مرحله دوم یعنی مرحله اسکان موقت در منطقه حضور داشتند بخش دیگری از مقاله را تشکیل خواهد داد.
از آنجا که تا کنون طبق اعلام مقامات رسمی و مشاهدات موردی نگارنده قریب به 95 درصد کار بازسازی در مناطق آسیب دیده به پایان رسیده است. سعی خواهد شد که جمع بندی لازم از نظام بازسازی مبتنی بر مشارکت مردم حادثه دیده ارائه شود.