هویت زمین شناختی کمپلکس الترامافیک سوغان در جنوب خاوری ایران

هویت زمین شناختی کمپلکس الترامافیک سوغان در جنوب خاوری ایران

حمید احمدی پور، دکتر مسیب سبزه ئی، دکتر هوبروایت چرچ، دکتر تیری ژوتو
   چکیده:
   مجموعه الترامافیک- مافیک سوغان که در جنوب خاوری ایران رخنمون دارد از سه پیکره اصلی تشکیل شده است که به ترتیب قدمت عبارتند از (1) پیکره الترامافیک- مافیک با بافت دگرگونه که اجزاء آن به ترتیب از زیر به بالا عبارتند از (الف) دونیت، هارزبورزیت و کرومیتیت های وابسته، (ب) زون عبوری متشکل از لرزولیت- وبستریت- دونیت، (پ) گابروهای لایه ای، بخش بالایی این پیکره با تماس عادی، زیر تناوبی از مرمر، آمفیبولیت، اسکارن، میکاشیست متعلق به پالئوزوئیک زیرین زون سنندج- سیرجان قرار گرفته است. (2) گابروی ایزوتروپیک که پیکره شماره (1) ودگرگونه های زون سنندج- سیرجان را قطع نموده است. این گابرو در زمانی بین تریاس بالا- ژوراسیک زیرین تبلور یافته است. (3) دایکهای دیابازی به سن کرتاسه بالایی که هر دو پیکره (1) و (2) راقطع می نمایند. در بخش های زبرین مجموعه دگرگونی زون سنندج- سیرجان بسیار نزدیک به بخش های بالایی پیکره شماره 1، گدازه های تفریق شده الترامافیک دیده شده است.
   تمامی اجزاء پیکره شماره 1 دارای بافته دگرگونی بوده و شواهد صحرایی و میکروسکوپی نشان از دگرشکلی هایی دارد که در دماها و فشارهای بالا رویداده است. وجود خط وارگی و برگ وارگی ناشی از سیلان به حالت جامد در هارزبورزیت ها و وجود نوار شکنجی (Kink band) در اولیوین های پیکره شماره (پ) تماما وقوع دگرشکلی مذکور را محقق می سازد. عبور مذاب بازالتی- که تبلور گابروی ایزوتروپیک بهترین نمود آنست- علاوه بر واکنش های متاسوماتیک یا اجزاء پیکره شماره 1 موجبات تبلور مجدد این سنگ ها را نیز فراهم آورده است. وجود ارتوپیروکسن های دگرشکل نشده به خرج الیوین های ماکله و تبلور اسپینل با ترکیبی متفاوت با اسپینل های اولیه در دونیت ها و هارزبورزیت ها همچنین تشکیل شبکه دایک های وبستریتی در لرزولیت ها که فولیاسیون این سنگ ها را قطع می نماید و نیز تبلور مجدد گابروها و سنگ های زون عبوری (واحد ب از پیکره 1) همگی شواهدی است که دلالت بر عبور مذاب بازالتی از درون پیکره 1دارد. هجوم گابروهای ایزوتروژیک به درون سنگ های دگرگونه زون سنندج- سیرجان علاوه بر تشکیل اسکارن در مرمرها موجب دوب بخشی آمفیبولیت ها و تشکیل پویایی پلازیوگرانیتی شده است. این پویایی به نوبه خود به گابروهای لایه ای پیکره 1 و گابروی ایزوتروپیک اثر می نماید و باعث تبادلات متاسوماتیکی بین آنها می شود.
   از مجموع مطالعات انجام شده می توان نتیجه گرفت که : (1) کمپلکس صوغان یک مجموعه چند زادی بوده و هر پیکره اش در دوره ای خاص از تاریخ سرگذشت آن تکوین یافته است، (2) این مجموعه را به هیچ وجه نمی توان یک افیولیت نامید و (3) با آنکه شواهد ساختاری مشابهت های زیادی بین الترامافیک های گوشته و الترامافیک های بخش زیرین پیکره شماره 1 را مطرح می سازد ولی پیوستگی های لیتولوزیک بین واحدهای مختلف پیکره مذکور و الترامافیک های گوشته و الترامافیک های بخش زیرین پیکره شماره 1 را مطرح می سازد ولی پیوستگی های لیتولوژیک بین واحدهای مختلف پیکره مذکور و تغییرات تدریجی کانی ها به ویزه ماهیت سطوح تماس واحدهای مختلف این پیکره نشان از آن دارد که پیکره شماره 1 به گمان از تفریق یک ماگمای الترامافیک تغییرات تدریجی کانی ها به ویژه ماهیت سطوح تماس واحدهای مختلف این پیکره نشان از آن دارد که پیکره شماره 1 به گمان از تفریق یک ماگمای الترامافیک که در پالئوزوئیک زیرین برونریزی نموده بوجود آمده باشد.