فرایندهای مؤثر در تکوین توده نفوذی کوه‌دم، شمال خاور اردستان: با تکیه بر شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی
فرایندهای مؤثر در تکوین توده نفوذی کوه‌دم، شمال خاور اردستان: با تکیه بر شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی
فاطمه سرجوقیان1،علی کنعانیان1*و جمشید احمدیان2
چکیده
توده نفوذی کوه‌دم بخشی از سنگ‌های ائوسن بالایی ایران مرکزی محسوب می‌شود. بر اساس اندیس رنگی این توده نفوذی به دو واحد اسیدی و حدواسط- مافیک قابل تقسیم است. براساس داده‌های ژئوشیمیایی، فرایندهای اختلاط/ آمیختگی ماگمایی و تفریق بلوری نقش مهمی در تحول ماگمایی ناحیه دارند. همچنین توده نفوذی کوه‌دم میزان پایینی از عناصر TiO2 و P2O5 همراه با نسبت پایین Nb/Zr را نشان می‌دهد که این موارد از ویژگی‌های سنگ‌های آذرین حاشیه فعال قاره‌ای به شمار می‌آید. نسبت‌های ایزوتوپی Sr و Nd نشان‌دهنده آن است که این نسبت‌ها نه شبیه به ماگمای مشتق از پوسته و نه معادل با ماگمای مشتق از گوشته است، بلکه حد میانی ماگماهای پوسته‌ای و گوشته‌ای است. ماگمای تشکیل دهنده انکلاو از نظر ترکیب ایزوتوپی به سوی ماهیت گوشته‌ای و ماگمای اسیدی ماهیت پوسته‌ای را نشان می‌دهد و توده نفوذی حد واسط- مافیک نسبت ایزوتوپی کم و بیش میان آنها را دارد. این نتایج همراه با مطالعات صحرایی و سنگ‌نگاری، گواه فرایند اختلاط/ آمیختگی ماگمایی در توده نفوذی مورد نظر است و می‌توان گفت که ماگمای سازنده انکلاو احتمالاً از گوشته بالایی حاصل و پس از استقرار در پوسته باعث گرم شدن سنگ‌های پوسته و ذوب بخشی پوسته زیرین می‌شود و بر اثر اختلاط مواد مذاب گوشته‌ای و پوسته‌ای، ماگمای مافیک تا حدواسط حاصل می‌شود.
کلیدواژه‌ها: توده نفوذی کوه‌دم، اختلاط/آمیختگی ماگمایی، ژئوشیمی ایزوتوپی، انکلاو میکروگرانولار، اردستان.
1 دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
* نویسنده مسئول: علی کنعانیان؛ E-mail:Kananian@Khayam.ut.ac.ir
تاریخ دریافت: 03/12/1388
تاریخ پذیرش: 15/04/1389