ارزیابی ژئوشیمیایی سازند سورمه بهعنوان سنگ منشأ احتمالی در میدان پارس جنوبی
ارزیابی ژئوشیمیایی سازند سورمه بهعنوان سنگ منشأ احتمالی در میدان پارس جنوبی
هادی کرمانشاهی1، محمود معماریانی1* و محمد رضا کمالی1
چکیده
با توجه به گسترش زیاد سازند سورمه در ناحیه خلیج فارس، این سازند بهعنوان یک سنگ منشأ احتمالی برای میادین واقع در این ناحیه از جمله میدان پارس جنوبی مطرح است. برای بررسی توان هیدروکربن‌زایی این سازند، ارزیابی ژئوشیمیایی آن با استفاده از روشهای متداول مطالعات ژئوشیمیایی مانند پیرولیز راک- اول، کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی(GC-MS) صورت گرفت. بر اساس داده‌های پیرولیز راک- اول کروژن موجود در این سازند از نوع II و III است. از سوی دیگر، این سازند از نظر محتوای ماده آلی فقیر است و پتانسیل هیدروکربن‌زایی مناسبی ندارد. مقایسه نتایج تحلیل‌های تکمیلی (GC,GC-MS) بر روی نمونه‌های این سازند و نمونه نفت میدان بیانگر وجود شباهت بسیار میان ویژگی‌های ژئوشیمیایی این دو است. مقایسه در صد اجزای سازنده مواد آلی (SARA) سازند سورمه و نفت میدان، نشــان‌دهنده وجود ویژگیهــای نفت‌های پارافینیک- نفتنیک برای هر دو نمونه است. مطالعــــات بیومارکــــرهای شاخــــــص از نوع استران‌ها (m/z=217) و تریترپنها (m/z=191) نشان داد که مواد آلی موجود در سازند سورمه و مواد آلی مولد نفت میدان بلوغی متوسط (اوایل پنجره نفت‌زایی) منشأ دریای باز و اندکی قارهای دارند که در محیطی کربناتی و نیمه احیایی ته‌نشین شدهاند. بر اساس نتایج تجزیه پیرولیز راک- اول میتوان گفت که سازند سورمه در این ناحیه بهعنوان سنگ منشأ احتمالی تولیدکننده نفت میدان پارس جنوبی (دست کم بهصورت محلی) معرفی نمیشود و وجود ویژگی‌های یکسان ژئوشیمیایی میان مواد آلی موجود در این سازند و نمونه نفت‌های این میدان صرفاً بهدلیل آلودگی شدید این سازند به نفت مهاجرتی عبور کرده از این سازند است.
کلیدواژهها: سازند سورمه، پیرولیز راک- اول، کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی گازی طیف سنجی جرمی، بیومارکر
1پژوهشگاه صنعت نفت، تهران، ایران.
*نویسنده مسئول: محمود معماریانی؛ E-mail: Memarianim@ripi.ir
تاریخ دریافت: 08/ 08/ 1387
تاریخ پذیرش: 21/ 02/ 1389