رژیم‌های تغذیه‌ای و بوم‌شناسی دیرینه شکم‌پایان دریایی توالی کنگلومرایی بختیاری در منطقه شلمزار
رژیم‌های تغذیه‌ای و بوم‌شناسی دیرینه شکم‌پایان دریایی توالی کنگلومرایی بختیاری در منطقه شلمزار
امیر حسین رحیمی نژاد٭ 1، مهدی یزدی2 و علیرضا عاشوری1
چکیده
رسوبات دریایی کم ژرفایی که به تازگی در توالی بختیاری در ناحیه شلمزار شناسایی شده‌اند، از نظر مجموعه فسیلی شکم‌پایان(گاستروپودها) مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در طی مطالعات انجام شده، رژیم‌های تغذیه‌ای شکم‌پایان و بوم‌شناسی آنها تعیین و تفسیر شدند. بر اساس بررسی‌های سامان‌مند (سیستماتیک)، 21 جنس و 9 گونه از شکم‌پایان متعلق به 20خانواده، در برش مورد مطالعه شناسایی و معرفی شدند که در بین مجموع رخساره‌های واحد دریایی توالی بختیاری، در 7 تجمع و رخساره تجمع یافته‌اند. خانواده‌های تعیین‌شده از شکم‌پایان عبارتند از: Turritellidae، Conidae، Muricidae، Cerithiidae، Volutidae، Ranellidae، Strombidae، Olividae، Naticidae، (?) Mitridae، Triforidae،Aclididae ، Plesiotrochidae، Trochidae، Melongenidae، Sorbeoconcha، Turbinidae، Cypredae، Cancellariidaeو .Buccinidae? Indet فراوان‌ترین شکم‌پایان به خانواده‌هایCerithiidae، Strombidae، Turritellidae و Turbinidae تعلق دارند. از نظر رژیم‌های تغذیه‌ای، شکم‌پایان شناسایی‌شده در چهار گروه: 1) معلق‌خواران با قابلیت جابه‌جایی، 2) جوندگان همه‌چیز‌خوار ، 3) گوشت‌خواران و 4) علف‌خواران جای گرفته‌اند که در این بین با توجه به تجمع بقایای گیاهی و عدسی‌های زغال‌سنگ در بیشتر رخساره‌های رسوبات دریایی، انواع علف‌خوار گسترش و پراکندگی بیشتری دارد. بر اساس نوع عادت‌های غذایی شکم‌پایان، پراکندگی آنها تحت کنترل تغییرات انرژی و آشفتگی آب، میزان مواد معلق آب، میزان رسوب‌گذاری و مقدار نفوذ خرده‌های گیاهی به درون حوضه بوده و نشان‌دهنده بخش‌های پرانرژی‌تر میان‌‌کشندی (اینترتایدال) تا نواحی میانی، کم‌انرژی‌تر و ژرف‌تر منطقه کم‌نور (الیگوفوتیک) در یک رمپ میانی با ژرفایی حدود 40 متر هستند. همچنین، لازم به بیان است که با فراوانی مواد غذایی در محیط و همچنین افزایش ژرفا، اندازه صدف شکم‌پایان تحلیل یافته است که بر این اساس، شکم‌پایان شناسایی‌شده، به دو دسته ریزشکم‌پایان و درشت‌شکم‌پایان تقسیم‌بندی می‌شوند. نزدیکی تاکسون‌های کشف شده در رسوبات دریایی توالی بختیاری با نمونه‌های گزارش شده از تتیس مدیترانه‌ای و به ندرت اقیانوس هند و دریای کاراییب، گویای این واقعیت است که ناوه (تراف) زاگرس در زمان زندگی گروه‌های جانوری شناسایی شده، بیشترین ارتباط را با حوضه‌های مدیترانه‌ای و پاراتتیس داشته است.
کلیدواژه‌ها: توالی بختیاری، شلمزار، شکم‌پا، رژیم تغذیه‌ای، بوم‌شناسی دیرینه، ارتباطات جانوری
1 دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم، گروه زمین‌شناسی، مشهد، ایران
2 دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم، گروه زمین‌شناسی، اصفهان، ایران
تاریخ دریافت: 29/09/1389
تاریخ پذیرش: 21/01/1390
*نویسنده مسئول: امیر حسین رحیمی‌نژاد؛ E-mail:mrrahiminejad7@gmail.com