آزادشدن عناصر بالقوه سمناک در طول هوازدگی از شیل های سیاه محدوده معدن متروکه آنتیموان آغ دره بالا، تکاب، شمال باختر ایران
آزادشدن عناصر بالقوه سمناک در طول هوازدگی از شیلهای سیاه محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا، تکاب، شمالباختر ایران
یوسف رحیمسوری1 ، عبدالمجید یعقوبپور2، سروش مدبری *3 و صمد علیپور1
تاریخ دریافت: 11/08/1389
تاریخ پذیرش: 20/01/1390
چکیده
شیلهای سیاه محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا واقع در شمالباختر تکاب، دارای غلظتهای بالایی از عناصر بالقوه سمناک به‌ویژه آرسنیــک ( ppm11883- 4403)، آنتیمــــــــوان (ppm1022- 405) و جیوه ( ppm58 - 30) هستند. محاسبه ضریب غنیشدگی عناصر نشان داده است که در طول هــوازدگی بعضـی عناصـر مانند As،Sb ، Hg،Zn ،U ،Sr، Ni،V ، Co، Cu ، Mo، Ni و Zr دچار تهی‌شدگی و عناصری همچون Pb ،Th ،Ga ،Rb و Ta دچار غنیشدگی شدهاند. نتایج محاسبات موازنه جرم نیز نشان داده است که بالاترین میزان آزاد شدن عناصر به ترتیب به Cd ،Zn ،U ،Sr ،Ni ،V ،Cu ،As ،Mo ،Tl ،Zr ،Hg و Sb تعلق دارد. با توجه به میانگین غلظت عناصر بالقوه سمناک در سنگهای غیرهوازده (سالم) و تناژ محاسبه‌شده رخنمونهای شیل سیاه، بیشترین مقدار وزنی آزاد شده عناصر به ترتیب به As ،Sb ،Sr ،Zn ،Ni ،V ،Zr ،Cu ،U و Hg تعلق دارد. با توجه به بررسیهای انجام شده، میتوان نتیجه گرفت که شیلهای سیاه هوازده در محدوده معدن متروکه آنتیموان آغدره بالا، نقش اساسی در ایجاد آلودگی زمینزاد در محیطهای پاییندست داشتهاند.
کلیدواژهها: عناصر بالقوه سمناک، هوازدگی، شیلهای سیاه، معدن متروکه آنتیموان، تکاب، شمال باختر ایران
1 گروه زمین‌شناسی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
2 گروه زمین‌شناسی دانشگاه تربیت معلم، تهران، ایران
3 دانشکده زمین‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
* نویسنده مسئول: سروش مدبری؛ E-mail: modabberi@ut.ac.ir