سنگ‌شناسی و جایگاه زمین‌ساختی بازالت‌های دیزباد نیشابور
سنگ‌شناسی و جایگاه زمین‌ساختی بازالت‌های دیزباد نیشابور
امین اله کمالی*1 ، هادی پیروج1 ، فرنود نعمتی2 ، علی عامری 1 و محمد فدائیان 3
تاریخ دریافت: 24/08/1388
تاریخ پذیرش: 07/06/1389
چکیده
محدوده مورد مطالعه در بخش جنوبی نقشه چارگوش طرقبه، در فاصله 90 کیلومتری جنوب باختری مشهد قرار گرفته است. سنگ‌های منطقه مورد مطالعه بازالت قلیایی و تراکی‌آندزیت هستند. کانی‌های اصلی شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن و به مقدار کم الیوین وکانی‌های فرعی روتیل، اسفن ، آپاتیت و بافت چیره آنها هیالومیکروپورفیری است.نمودارهای مختلف، سرشت ماگمای مولد را قلیایی (آلکالن) نشان می‌دهند. روند خطی بین Rb/Nb و K/Nb در سنگ‌های منطقه، می‌تواند نشان‌دهنده مخلوط شدن دو منبع گوشته سست‌کره‌ای(استنوسفری) و سنگ‌کره‌ای(لیتوسفری) باشد. همچنین بی‌هنجاری مثبتPb و غنی‌شدگی LREE در نمونه‌های مورد مطالعه نشانه آلایش پوسته‌ای است، پایین بودن SiO2و منیزیم بالا، به‌ویژه بی‌هنجاری منفیNb ، نقش بسیار مهمی در سنگ‌زایی(پتروژنز) آلودگی پوسته‌ای دارند. محیط زمین‌ساختی این سنگ‌ها نشانگر بازالت‌های درون صفحه‌ای بوده و با توجه به وجود فسیل مرجان در رخساره‌های کربناتی- ماسه‌سنگی منطقه که متعلق به سن دونین است، می‌توان چنین استنباط کرد که سنگ‌های آتشفشانی منطقه در محیط کم‌ژرفا طی فاز کالدونین فوران کرده‌اند.
کلید واژه ها: بازالت قلیایی، هیالومیکروپورفیری، بازالت‌های درون صفحه‌ای، کالدونین
نویسنده مسئول: امین الله کمالی؛ E-Mail: am_kamali@tabrizu.ac.ir
1 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
3 گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، اردبیل، ایران