سنگنگاری، کانینگاری و تغییرات مقادیر δ۶۵Cu در پهنه های فروشست، برون‌زاد و درونزاد کانسارهای مس پورفیری دره‌زار و پرکام، استان کرمان، جنوب ایران
سنگنگاری، کانینگاری و تغییرات مقادیر δ65Cu در پهنه های فروشست، برون‌زاد و درونزاد کانسارهای مس پورفیری دره‌زار و پرکام، استان کرمان، جنوب ایران
نرجس فاتحی گلاب1*، حسن میرنژاد2 و رایان متور3
چکیده
کانسارهای دره‌زار و پرکام در استان کرمان، دو نمونه از کانسارهای مس پورفیری در کمان ماگمایی سنوزوییک ارومیه- دختر هستند. سنگهای آتشفشانی مناطق مورد مطالعه بیشتر آندزیت، تراکیآندزیت و بازالت می‌باشند. استوک کوارتزمونزونیتی دره‌زار از درشتبلورهای پلاژیوکلاز، هورنبلند، کوارتز و بیوتیت تشکیل یافته و کانی‌های سازنده دیوریت تا میکرودیوریت پورفیری در پرکام شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار قلیایی، آمفیبول، بیوتیت و کوارتز است. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار دره‌زار در حد چند متر بوده و در بسیاری از گمانهها مشاهده نشده است در حالی که ستبرای پهنه فروشست از 2 تا 80 متر تغییر می‌کند. پهنه برون‌زاد در مرکز این کانسار بیشترین ستبرا (120 متر) را دارد. پهنه درونزاد کانسار دره‌زار تا ژرفاهای بیش از 400 متر گسترش پیدا می‌کند. ستبرای پهنه اکسیدی در کانسار پرکام قابل ملاحظه است و در برخی گمانهها به 20 متر می‌رسد. پهنه فروشست پرکام میانگین ستبرایی حدود 20 متر دارد. ستبرای میانگین پهنه برون‌زاد در این کانسار 15 متر و بیشینه ژرفای آن 64 متر می باشد و پهنه درونزاد(ژرف‌زاد) نیز در برخی از گمانهها تا ژرفای 500 متر ادامه می‌یابد. بررسی نسبتهای ایزوتوپی مس پهنههای فروشست، برون‌زاد و درونزاد این دو کانسار نشان می‌دهد که درجه جدایش ایزوتوپی و تمرکز مس، به فرایندهای هوازدگی بستگی دارد. میانگین مقدار 65Cuδ مس در پهنههای فروشست، برون‌زاد و درونزاد در کانسار دره‌زار بهترتیب -6.16‰، 2.52‰+ و 0.79‰+ و در کانسار پرکام بهترتیب -4.33‰، 4.82‰+ و 0.34‰+ است. بنابراین، هوازدگی کانی‌های سولفیدی مس با تولید کانی‌های بازمانده سبک (از دید ایزوتوپی) و پراکنده شدن ایزوتوپ مس سنگین در آب زیرزمینی همراه بوده است. از این رو، پیش‌بینی می‌شود که نسبت ایزوتوپی مس پهنه فروشست در کانسارهای مختلف، با درجه شستشو و غنی‌شدگی پهنه برون‌زاد مرتبط باشد. مشاهدات میکرسکوپی و مطالعات کانی‌شناسی نشان می‌دهد که فراوانی هماتیت در پهنه فروشست کانسار دره‌زار بیشتر از پرکام است، در حالی که پهنه فروشست کانسار پرکام، گوتیت فراوان‌تری نسبت به دره‌زار دارد. مقدار کالکوسیت و پیریت- کالکوپیریت، بهترتیب در پهنههای برون‌زاد و درونزاد کانسار دره‌زار بیشتر از پرکام است.
کلیدواژه‌ها: ایزوتوپ مس، پرکام، دره‌زار، مس پورفیری، درونزاد، برون‌زاد، پوشش فروشست.
1کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه جونیاتا، هونتینگتون، آمریکا.
*نویسنده مسئول: نرجس فاتحی گلاب؛E-mail: fatehi.narges@gmail.com
تاریخ دریافت: 11/ 03/ 1390
تاریخ پذیرش: 10/ 04/ 1391