پهنه‌بندی لرزه‌ای استان گلستان

عباس مهدویان ^1*

چکیده

گستره مورد مطالعه استان گلستان را در بر می‌گیرد و در ناحیه شمال، شمال خاوری ایران قرار گرفته است. این پهنه شامل 3 نقشه چهارگوش گنبد، کوه کورخود و  بخشی از گرگان  می‌باشد. هدف از این پژوهش مطالعات تفصیلی لرزه‌خیزی- لرزه‌زمین‌ساختی، سعی در شناخت گسل‌های لرزه‌ای و تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لرزه بر پایه بیشینه مقادیر شتاب جنبش نیرومند زمین است. این بررسی‌ها برای ایمن‌سازی سازه‌های پر اهمیت در راستای کاهش مخاطرات جانی و اقتصادی در برابر خطر زمین‌لرزه و برنامه‌ریزی‌های آینده استان گلستان می‌تواند مؤثر باشد. از دید تقسیمات لرزه‌زمین‌ساختی، گستره مورد مطالعه در استان لرزه‏زمین‌ساخت ایران مرکزی وکپه‌داغ قرار گرفته است و از ویژگی‌های لرزه‏زمین‌ساختی آنها پیروی می‏کند. در این گستره گسل‌های لرزه‌ای بسیاری وجود دارد که در راستای آنها زمین‌لرزه‌های مخربی رخ داده است. مانند گسل آشخانه که پاره خاوری گسل تکل‌کوه را در  بر می‌گیرده و زمین‌لرزه‌های بزرگی همچون رخداد سال 943 میلادی با بزرگای 7.4Ms در پیوند با کنشگری این گسل رخ‌داده است. گسل‌های لرزه‌ای دیگری همچون خزر (مینودشت)، علی‌آباد، تکل‌کوه، گمیشان، مراوه‌تپه و ... از مهم‌ترین چشمه‌های لرزه‌ای هستند که با فعالیت دوباره آنها این استان می‌تواند به‌شدت تحت تأثیر قرارگیرد. نقشه‌های پهنه‌‌بندی لرزه ای بر پایه بیشینه شتاب جنبش نیرومند زمین و برای دوره بازگشت‌های 475 و 2475 سال تهیه شده است. نتایج حاصل گویای این مطلب است که استان گلستان به 4 پهنه لرزه‌ای  تقسیم می‌شود: مناطق با بیشینه مقادیر شتاب (PGA) بیش از g 0.35 بانام نواحی با خطر لرزه‌ای بسیار زیاد، که بخش‌هایی از جنوب استان را در برمی‌گیرد. مناطق با بیشینه مقادیر شتاب (PGA) میان0.30g  تا 0.35g با نام مناطق با خطر لرزه‌ای زیاد، که بخش‌های جنوبی، خاوری و شمال خاوری استان را دربر می گیرد، مناطق با بیشینه مقادیر شتاب (PGA) میان 0.25g تا 0.30g با نام نواحی با خطر لرزه‌ای متوسط و مناطق با بیشینه مقادیر شتاب (PGA) کمتر از 0.25g با نام نواحی با خطر لرزه‌ای پایین که بیشتر بخش‌های باختری و شمال باختری استان را در بر می‌گیرد. برای هر منطقه طیف طراحی با دوره بازگشت‌های 475 و 2475 سال نیز ارائه شده است.

کلید‌واژه‌ها: زون‌بندی لرزه‌ای، گلستان، کپه‌داغ، گمیشان، آشخانه

¹استادیار، پردیس شهید عباسپور، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

*نویسنده مسئول: عباس مهدویان؛   E-mail: mahdavian@pwut.ac.ir

تاریخ دریافت: 03/11/1390               

 تاریخ پذیرش: 01/11/1391